بل ای‌اچ-۱ سوپرکبرا

بِل اِی‌اِچ-۱جی / تی معروف به سی کبرا (به انگلیسی: Bell AH-1J/T Super Cobra) و بِل اِی‌اِچ-۱دبلیو معروف به سوپر کبرا (به انگلیسی: Bell AH-1W Super Cobra) و بِل اِی‌اِچ-۱زد معروف به وایپر (به انگلیسی: AH-1Z Viper)مدل‌های دو موتوره و بهینه‌سازی شده و پیشرفته تر بالگرد ای اچ-۱ " هیویی کبرا " هستند.[1]

بل ای‌اچ-۱ سی کبرا
بالگرد بل ای‌اچ-۱ هوانیروز ارتش ایران
نوع هواپیما بالگرد جنگنده
کشور سازنده  ایالات متحده آمریکا
شرکت سازنده بل هلیکوپتر
طراحی شده توسط بل هلیکوپتر
نخستین پرواز ۱۹۶۹
تاریخ بکارگیری ۱۹۷۱
وضعیت کنونی در حال خدمت
بکارگیرنده(ها) تفنگداران دریایی آمریکا
نیروی زمینی ایران
نیروی دریایی ایران
ارتش تایوان
ارتش ترکیه
تعداد ساخته‌شده ۱۳۰۰ فروند
بهای هر فروند ۱۰ میلیون دلار
توسعه یافتهٔ ای‌اچ-۱ کبرا
توسعه یافته به طوفان (بالگرد)
مدل‌های دیگر ای‌اچ-۱زد وایپر
پنها ۲۰۹۱ Ah-1w


اولین نمونه‌های دو موتوره بالگرد بل ای‌اچ-۱ کبرا به نام‌های بِل اِی‌اِچ-۱جی (به انگلیسی: AH-1J) و بِل اِی‌اِچ-۱تی (به انگلیسی: AH-1T) ( نمونه بهبود یافته AH-1J ) معروف به سی کبرا ( کبرای دریایی ) (به انگلیسی: Sea Cobra) مخصوص نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا ساخته شد . نمونه صادراتی ای اچ-۱جی به سی کبرا بین‌المللی (به انگلیسی: International Sea Cobra) معروف شد و خود دارای دو مدل با قابلیت شلیک و هدایت موشک‌های ضد تانک هدایت سیمی بی‌جی‌ام-۷۱ تاو معروف به تاو کبرا (به انگلیسی: TOW Cobra) مجهز به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ (به انگلیسی: M69)این موشک‌ها در پوزه بالگرد و نمونه بدون قابلیت شلیک و هدایت این موشک‌های ضد تانک، معروف به نان تاو (به انگلیسی: Non TOW) بود .
۱۶۰ فروند از مدل نان تاو و ۶۲ فروند از مدل تاو بالگرد ای اچ-۱جی سی کبرا (به انگلیسی: AH-1J Sea Cobra) از سال ۱۹۷۴ توسط هوانیروز ارتش شاهنشاهی ایران با هدف مقابله با توان عظیم زرهی کشور عراق و شوروی پیشین به خدمت درآمد.[2]
نمونه‌های بعدی دو موتوره به ترتیب بِل اِی‌اِچ-۱دبلیو (به انگلیسی: AH-1W) معروف به سوپر کبرا (به انگلیسی: Super Cobra) و آخرین و پیشرفته‌ترین نمونه کبرا یعنی بِل اِی‌اِچ-۱زِد (به انگلیسی: AH-1Z) معروف به وایپر ( افعی ) (به انگلیسی: Viper) هستند . لازم به ذکر است نمونه بِل اِی‌اِچ-۱زد با نام زولو کبرا (به انگلیسی: Zulu Cobra) نیز شناخته می‌شود.[2]

بالگرد AH-1W تفنگداران دریایی امریکا مجهز به هشت موشک ضد تانک هدایت لیزری هلفایر

کبرا در ایران
بالگرد AH-1J هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران

ایران اولین مشتری خارجی هلیکوپتر کبرا بود. ارتش شاهنشاهی ایران سی کبراهای دوموتوره نیروی دریایی را به کبراهای تک‌موتوره نیروی زمینی آمریکا ترجیح داد و در سال ۱۹۷۲ سفارش خرید 222 فروند از مدل ارتقا یافته ای‌اچ-۱جی ارتقا یافته را با عنوان «ای‌اچ-۱جی سی کبرا بین‌المللی» به شرکت بل داد. کبراهای ایرانی به موتور پرقدرت‌تر T400-WV-402 مجهز شده بودند و چرخ‌دنده‌های کاهش‌دهنده لگد هم بر روی برجک هلیکوپتر نصب شده بود.
سلاح برجک این کبراها هم مثل کبراهای نیروی دریایی یک قبضه تیربار گاتلینگ ۲۰ میلی‌متری سه‌لول ام۱۹۷ بود که ظرفیت حمل ۷۵۰ گلوله برای آن در هلیکوپتر وجود داشت. کمک‌خلبان که نقش تیربارچی را هم ایفا می‌کرد از یک سیستم دید تثبیت‌شده و حتی یک صندلی تثبیت‌شده برای به حداقل رساندن لرزش بهره‌مند بود. ۶۲ فروند از کبراها هم به دلیل نصب سیستم هدف‌گیری و هدایت ام -۶۹ قابلیت شلیک موشک‌های ضدتانک بی جی ام -۷۱ تاو را داشتند که با نام " کبری تاو " شناخته می‌شدند و هر یک از آن‌ها می‌توانست حداقل چهار و حداکثر ۸ فروند از این موشک ضد زره هدایت سیمی را با خود حمل کند اما بقیه از این قابلیت بی‌بهره بودند و تنها به تیربار ۲۰ میلی متری و راکت‌های هایدرا ۷۰ متکی بودند که حداکثر ۳۸ عدد از آن‌ها در غلاف (لانچر) نصب شده روی دو بال بالگرد حمل می‌شد ( کبراهای نان تاو )

کبراها با موفقیت قابل توجهی در طول جنگ ایران و عراق استفاده شدند.این هلیکوپترها علاوه بر انجام مأموریت‌های ضد تانک و پشتیبانی نزدیک هوایی درگیری‌های متعددی با بالگردهای میل می-۲۴ نیروی هوایی عراق داشتند که اولین نبردهای هلیکوپتر به هلیکوپتر در یک جنگ واقعی محسوب می‌شوند. در منابع موجود گزارش‌های کاملاً متناقضی از نتیجه این درگیری‌ها ثبت شده‌است. بر اساس برخی منابع کبراها نرخ برتری ۱۰ بر یک در مقابل میل-۲۴ها داشتند اما منابع دیگری نوشته‌اند که در طول هشت سال جنگ ده کبرا و شش میل-۲۴ سرنگون شدند و برخی منابع دیگر هم نبردهای آن‌ها را کاملاً پایاپای گزارش کرده‌اند. که در اغلب این نبردها پیروزی نصیب بالگردهای سی کبرا شده‌است. در طول جنگ ایرانی‌ها برخی از کبراهای خود را به تجهیزات لازم برای شلیک موشک‌های هوا به زمین ماوریک مسلح کردند. ماوریک موشکی بسیار بزرگتر و دوربردتر از تاو بود و در برخی عملیات‌ها از این موشک‌ها علیه اهداف عراقی استفاده شد. همچنین در سال ۱۹۸۸ دو میگ-۲۳ متعلق به شوروی دو کبرای ایرانی را که وارد حریم هوایی افغانستان شده بودند سرنگون کردند. کبراها همچنان در خدمت هوانیروز ایران باقی مانده‌اند و ارتقاهای متعددی نیز بر روی آن انجام شده‌است. تعدادی از کبراها به استاندارد پن‌ها ۲۰۹۱ ارتقا یافته‌اند.

ارتقاهای گزارش شده در پن‌ها ۲۰۹۱ عبارتند از:

  • پانل‌های زره‌پوش جدید کابین خلبان
  • سایه‌بان جدید، طراحی شده توسط ایران
  • ارتباطات هوایی جدید (آیونیک)
  • دوربین نصب شده در دماغه
  • طراحی جدید کابین خلبان

انهدام توسط ایران

ایران گذشته از انکه از بزرگترین استفاده کنندگان این هلیکوپتر است، در جریان تجاوز آمریکا به آب‌های ایران در سال ۱۳۶۷ نیز سه فروند از این هلیکوپترها را سرنگون کرد.

یک فروند از این هلیکوپترها توسط ناوگروه ذوالفقار از نیروی دریایی سپاه به فرماندهی نادر مهدوی ا[3] و دو فروند دیگر توسط ناو سبلان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران سرنگون گردیدند.[4]

تسلیحات
AH-1F نیروی هوایی اسرائیل مجهز به موشک‌های ضد تانک ای جی ام -۷۱ " تاو"

تمامی مدل دو موتوره‌ای اچ-۱جی/تی/دبلیو/زد (به انگلیسی: AH-1J/T/W/Z) مجهز به توپ بیست میلی‌متری سه لول چرخان ام-۱۹۷ (به انگلیسی: General Dynamics 20 mm (0.787 in) M197 3-barreled Gatling cannon)هستند تمامی مدل‌های بالگرد کبرا می‌توانند به راکت‌های هدایت ناپذیر هایدرا ۷۰ (به انگلیسی: Hydra 70) در لانچرهای هفت تایی ام-۲۶۰ یا نونزده تایی ام-۲۶۱ مجهز بشوند.
تمامی این مدل‌ها توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت موشک ضد تانک هدایت سیمی بی‌جی‌ام-۷۱ تاو(به انگلیسی: BGM-71 TOW) را دارند. البته لازم به ذکر است اکثر مدل‌های AH-1J به سیستم هدف‌گیری و هدایت تلسکوپی ام-۶۹ برای هدف‌گیری و هدایت موشک‌های ضد تانک بی‌جی‌ام-۷۱ تاو در قسمت پوزه مجهز نیستند و قابلیت حمل و شلیک این موشک‌ها را ندارند و به اختصار آن‌ها را نان تاو (به انگلیسی: Non TOW) میخوانند.[5]
مدل‌های AH-1W و AH-1Z توانایی حمل و شلیک چهار یا هشت موشک هدایت لیزری ضد تانک ای‌جی‌ام-۱۱۴ هل‌فایر (به انگلیسی: AGM-114 hellfire) و موشک‌های هوا به هوای ایم-۹ سایدوایندر را دارند[2][6]

به کار گیرندگان

 ایالات متحده آمریکا

 ایران

 جمهوری چین

  • ارتش تایوان

 کره جنوبی

  • ارتش آمریکا

 ترکیه

  • ارتش ترکیه

مشخصات

مشخصات عمومی

  • خدمه: ۲:نفر (CPG)
  • طول: 53 ft 5 in (16.3 m) (with both rotors turning)
  • قطر پروانه بالگرد: 43 ft 11 in (13.4 m)
  • ارتفاع: 13 ft 5 in (4.1 m)
  • وزن خالی: 6,610 lb (2,998 kg)
  • بیشینه وزن برخاست: 10,000 lb (4,540 kg)
  • پیشرانه هواگرد: ۱× Pratt & Whitney Canada T400-CP-400 توربوشفت, 1,800 shp (1,342 kW) هرکدام
  • قدرت نهایی خروجی 1,530 shp (1,125 kW)

عملکرد

جنگ‌افزار

منابع
  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_SuperCobra
  2. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=AH-1_Cobra&oldid=89503928
    • Bishop, Chris. Huey Cobra Gunships. Osprey Publishing, 2006. شابک ‎۱−۸۴۱۷۶−۹۸۴−۳ .
  4. [Will Block Oil Traffic if Its Tankers Are Stopped: Iran «http://articles.latimes.com/1988-05-18/news/mn-2968_1_iran-tanker-oil»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/Bell_AH-1_Cobra
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/AGM-114_Hellfire
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.