بزمجه

به‌نظر می‌رسد که بزمجه‌ها از فرگشت‌یافته‌ترین مارمولک‌ها باشند. آن‌ها دگرگشت نسبتاً بیشتری نسبت به دیگر خزندگان دارند. سامانه‌های حسیِ مختلفی دارند که در شکار طعمه تأثیر بسزایی دارند و فک پایینی که ممکن است نتواند خوردن شکارهای خیلی بزرگ را به‌راحتی انجام دهد. تحقیقات اخیر نشان داده‌است که بعضی بزمجه‌ها، همانند اژدهای کومودو، زهردار هستند و برخلاف آنچه در گذشته تصور می‌شد باکتریهای کشنده تولید نمی‌کنند.[1] گرچه به‌جای تزریق کردن سم به بدن طعمه از طریق دندان‌های نیش ـ مانند آنچه در مورد مارها پدید می‌آید ـ سم در اطراف دندان بزمجه می‌ماند و تزریق نمی‌شود، ولی بر اثر تماس جای زخم طعمه ناشی از گازگرفتگی با سم، طعمه از پای درمی‌آید.[2]

بزمجه‌ها طولی میان ۲۰۰ تا ۳۰۰ سانتی‌متر دارند. غیر از گونهٔ استرالیایی این جانور، دیگر گونه‌ها دارای اندازه‌ای بزرگ هستند. اندازهٔ بزمجهٔ استرالیایی (V. brevicaudatus) به حدود ۲۰۰ سانتیمتر می‌رسد و اژدهای کومودو (V. komodoensis)، دیگر عضو این خانواده، طول تقریبیِ ۳۶۰ سانتیمتر دارد. در اعضای این خانواده استخوان‌های جلدی کم شده یا وجود ندارند، پوزه دراز و باریک است، دُم و گردن به‌نسبت بلند شده‌اند و نای تقریباً حلقه‌حلقه است. به‌دلیل وجود چین‌خوردگی در هریک از مجاری بینی، سطح پوششیِ بویایی آن‌ها افزایش یافته‌است. بینی به‌دلیل پیدایش استخوان کام فرعی، بزرگ و طویل شده‌است. زبان دوشاخه و بسیار توسعه‌یافته‌است و هنگام بلعیدن غذا در غلاف قاعده‌ای‌شکلی جای می‌گیرد و مانند مارها طعمه را به‌صورت کامل می‌بلعند. اندام‌های حرکتی از نوع زمینی‌اند و پاها دارای پنج انگشت چنگال‌دارند و بسیار نیرومند هستند و برای کندن چاله‌ها و سوراخ‌های زیرزمینی مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی گونه‌ها مثل بزمجهٔ نیل توانایی بالایی در شنا کردن دارند.[2]

سرده Varanus

زیرسرده Empagusia:

• بزمجه بنگالی، V. bengalensis
• بزمجه ابری، V. nebulosus
• بزمجه دومریل، V. dumerilii
• بزمجه طلایی، V. flavescens
• بزمجه گردن‌زبر، V. rudicollis

زیرسرده Euprepiosaurus:

• بزمجه درختی سیاه، V. beccarii
• بزمجه درختی خالدار طلایی، V. boehmei
• بزمجه درختی بوگرت، V. bogerti
• بزمجه فیروزه‌ای، V. caerulivirens
• بزمجه سرام، V. cerambonensis
• بزمجه دم‌آبی، V. doreanus
• بزمجه فینش، V. finschi
• بزمجه حرا، V. indicus

بزمجه درختی خالدار آبی، Varanus macraei

• بزمجه گلوهلویی، V. jobiensis
• بزمجه جزیره رنل، V. juxtindicus
• بزمجه رودخانه نسبیت، V. keithhornei
• بزمجه درختی بیاک، V. kordensis
• بزمجه درختی خالدار آبی، V. macraei
• بزمجه درختی بنگالی، V. bengalensis
• بزمجه کینس، V. melinus
• بزمجه حرا تالود، V. lirungensis
• بزمجه ساگو، V. obor
• بزمجه درختی یاقوتی، V. prasinus
• بزمجه رینر گونتر، V. rainerguentheri
• بزمجه درختی رایسینگر، V. reisingeri
• بزمجه درختی راسل، V. telenesetes
• بزمجه سه‌رنگ، V. yuwonoi
• بزمجه نقره‌ای، V. zugorum

زیرسرده Odatria:

• بزمجه دم‌برآمده، V. acanthurus
• بزمجه افنبرگ، V. auffenbergi
• بزمجه گلولیمویی، V. baritji
• بزمجه دم‌کوتاه، V. brevicauda
• بزمجه بوش، V. bushi
• بزمجه دم‌خطدار، V. caudolineatus
• بزمجه صحرایی کوتوله، V. eremius
• بزمجه مولگا کوتوله، V. gilleni
• بزمجه سنگی کیمبرلی، V. glauerti
• بزمجه سنگی دم‌بلند، V. glebopalma
• بزمجه سنگی همرسلی، V. hamersleyensis
• بزمجه سنگی کینگ، V. kingorum
• بزمجه سنگی میچل، V. mitchelli
• بزمجه سنگی پیلبارا، V. pilbarensis
• بزمجه ضخیم‌مهره، V. primordius
• بزمجه درختی نواردار، V. scalaris
• Rusty monitor، V. semiremex
• بزمجه تیمور، V. similis
• Storr's monitor، V. storri
• بزمجه تیمور، V. timorensis
• بزمجه سرسیاه، V. tristis
• بزمجه کک‌مکی، V. orientalis

زیرسرده Papusaurus:

• بزمجه تمساحی، V. salvadorii

زیرسرده Philippinosaurus:

• بزمجه بیتاتاوا، V. bitatawa
• بزمجه پانای، V. mabitang
• بزمجه گری، V. olivaceus

زیرسرده Polydaedalus:

• بزمجه گلوسفید، V. albigularis
• بزمجه ساوانا، V. exanthematicus
• بزمجه نیل، V. niloticus
• بزمجه زیوردار، V. ornatus
• بزمجه یمنی، V. yemenensis

زیرسرده Psammosaurus:

• بزمجه بیابانی، V. griseus
  • بزمجه خاکستری، V. g. griseus
  • بزمجه خزر، V. g. caspius
  • بزمجه بیابانی هندی، V. g. koniecznyi

زیرسرده Soterosaurus:

• بزمجه آبی سرزرد، V. cumingi
• بزمجه آبی مرمری، V. marmoratus
• بزمجه آبی فلس‌بزرگ، V. nuchalis
• بزمجه آبی پالاوان، V. palawanensis
• بزمجه آبی راسموسن، V. rasmusseni
• بزمجه آبی، V. salvator
• بزمجه آبی توگیان، V. togianus

زیرسرده †Varaneades:

• †Varanus amnhophilis

زیرسرده Varanus:

• بزمجه بزرگ، V. giganteus
• بزمجه شنی یا بزمجه گولد، V. gouldii
• اژدهای کومودو، V. komodoensis
• بزمجه مرتنز، V. mertensi
• بزمجه آرگوس، V. panoptes
• بزمجه باستانی، V. priscus
• بزمجه روزنبرگ، V. rosenbergi
• بزمجه اسپنسر، V. spenceri
• بزمجه مشبک، V. varius