بریل اسپرانتو
بریل اسپرانتو به الفبای بریل ساختهشده برای زبان فراساختهٔ اسپرانتو گفته میشود. یک مجلهٔ بریل اسپرانتو، بهنام آورورو (به اسپرانتو: Aŭroro) (به معنی شفق) از سال ۱۹۲۰ تاکنون منتشر میشود، و مجلهای دیگر، تحت عنوان اِسپِرانتا لیگیلو (به اسپرانتو: Esperanta Ligilo) (به معنی لینک یا پیوند اسپرانتوئی) از سال ۱۹۰۴ تا به حال منتشر میگردد.
![]() Esperanto flag |
---|
الفبا
الفبای بریل بنیادی برای حروف کلاهدار اسپرانتو توسعه داده شدهاست. کلاه یا کلاهک حروف اسپرانتو توسط اضافه کردن نقطهٔ ۶ (پائین سمت راست) به حرف بدون کلاه مربوطه، نشان داده میشود: ⠩ ĉ, ⠻ ĝ, ⠳ ĥ, ⠺ ĵ, ⠮ ŝ. بنابراین حرف ĵ همان شکل حرف استفاده نشدهٔ انگلیسی/فرانسوی ⠺ w را دارد؛ برای نوشتن w در اسامی خارجی، نقطهٔ ۳ اضافه میگردد: ⠾ w[1] (به بخش بعدی نگاه کنید)
حرف ŭ اسپرانتو با تغییری در حرف u نشان داده میشود: نقطهٔ یک نقطهٔ ۴ میگردد: ⠬ ŭ.
در نتیجه الفبای بریا اسپرانتو به شرح زیر است.[2]
![]() a |
![]() b |
![]() c |
![]() ĉ |
![]() d |
![]() e |
![]() f |
![]() g |
![]() ĝ |
![]() h |
![]() ĥ |
![]() i |
![]() j |
![]() ĵ |
![]() k |
![]() l |
![]() m |
![]() n |
![]() o |
![]() p |
![]() r |
![]() s |
![]() ŝ |
![]() t |
![]() u |
![]() ŭ |
![]() v |
![]() z |
بریل اختصاری (به انگلیسی: Contracted braille) بهصورت محدودی استفاده میشود.[3]
نوشتن حروف زبانهای بیگانه
برای نوشتن حروفی که در الفبای اسپرانتو وجود ندارند، مانند: q, w, x, y, یا ä, ö, ü از اشکال زیر استفاده میشود:
![]() q |
![]() w |
![]() x |
![]() y |
![]() ä |
![]() ö |
![]() ü |
برای دیگر حروف خارجی دارای آکسان یا کلاه:
![]() ◌́ (and ő, ű from ö, ü) |
![]() ◌̀, ◌̄ |
![]() ◌̃ |
![]() ◌̂, ◌̌ |
![]() ◌̈, ◌̇ |
![]() ◌̊, ◌̆ |
![]() ◌̧, ◌̨, ◌̣, ◌̩ |
![]() ◌̸, ◌̵, etc. |
این قراردادها برای اسامی خارجی در بریل اسپرانتو مورد استفاده هستند. متون غیر از این، که به بریل دیگری هستند، با کد ⠐⠂ نشان داده میشوند.
سجاوندی (نقطهگذاری)
نقطهگذاری منفرد؛
![]() (space) |
![]() ، |
![]() ' (abbr.) |
![]() . |
![]() ? |
![]() ! |
![]() ; |
![]() : |
![]() * |
![]() / |
![]() ![]() ![]() ... |
![]() - |
![]() ![]() — |
آپوستروف و نقطهٔ مخففها با ⠄ نشان داده میشوند، که با نقطهٔ پایان جمله ⠲ متفاوت است.
نقطهگذاری زوجی؛
![]() ![]() ![]() (outer quotes) |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (inner quotes) |
![]() ![]() ![]() (...) |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() [ ... ] |
اعداد
آپوستروف/نقطهٔ پایان جمله ⠄ برای گروه کردن ارقام در اعداد به کار میرود، مانند کاما در انگلیسی.
برای نشان دادن اعشاری هم در الفبای اسپرانتو هم در بریل اسپرانتو از کاما استفاده میشود، بنابراین:
- 100,000,000 در نوشتن انگلیسی
- 100,000,000 در نوشتن اسپرانتو
- ⠼⠁⠚⠚⠄⠚⠚⠚⠂⠚⠚ در بریل.
فرمتبندی
از حروف بزرگ فقط برای اسامی خاص استفاده میشود. در ابتدای جمله از آنها استفاده نمیشود.
![]() (digit) |
![]() (caps) |
![]() (emph.) |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (span emphasis) | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (alternative span emphasis) |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (foreign braille text) |
برای تأکید - حروف ایتالیک یا بولد (به انگلیسی: bold) - یک ⠸ ساده برای هریک از یک تا سه واژه استفاده میشود. برای متون طولانیتری که قرار است مورد تأکید قرار گیرند، دو راه وجود دارد: یا یک دونقطه (به انگلیسی: colon) ماقبل علامت تأکید ساده قرار میگیرد، ⠒⠸، و یک علامت اضافی ⠸ ماقبل آخرین واژهٔ مورد تأگید قرار میگیرد، یا علاامت ⠠⠄ قیل و بعد از متن مورد تأکید قرار میگیرد.
در بریل اختصاری (درجه ۲) (به انگلیسی: contracted (grade 2) braille)، علامت متفاوتی برای حروف بزرگ، ⠠ (نقطهٔ ۶) مورد استفاده قرار میگیرد. همانند اکثر نگارشهای بریل، اسامی خاص مختصر نمیشوند، و واژههائی که قبلشان این علامت قرار میگیرد در بریل اسپرانتو مختثر نمیشوند.
جستارهای وابسته
- بریل
- بریل فارسی
- اسپرانتو
- الفبای اسپرانتو
- جنبش اسپرانتو
منابع
- World Braille Usage بایگانیشده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine, UNESCO, 2013
- Esperanta stenografio, Nizhny Novgorod, 2003
پیوند به بیرون
- اتحادیهی بینالمللی اسپرانتودانان نابینا (به اسپرانتو: Ligo internacia de blindaj esperantistoj)
![]() Esperanto flag |
---|