ببر بیان

بَبْرِ بَیان، پَلَنْگینه، با بَبْر[1] پوششی بود که رستم، پهلوان اسطوره‌ای ایران، در جنگ‌ها بر تن می‌کرد. این جامه، در ضدآب، ضدآتش، ضدسلاح، تیره‌رنگ، و گویا پشمالو بوده‌است. رستم ابتدا در رزم‌های خود زره، سپس گبر یا جوشن و در انتها ببر بیان را بر تن می‌کرد. بر پایهٔ شاهنامه، ببر بیان از پوست یک پلنگ ساخته شده بود و به همین دلیل پلنگینه نامیده می‌شد. این گفته را یک نوشته سعدی نیز تأیید می‌کند. بر پایهٔ فرامرزنامه، ببربیان پس از رستم به پسرش فرامرز رسید.

پیرامون واژه

این واژه از دو بخش ببر + بیان ساخته شده‌است. بخش نخست، ببر که معنی واضحی دارد، ولی در مورد بخش دوم آن گمانه‌زنی‌های زیادی مطرح شده که هیچ‌کدام را به درستی نمی‌توان پذیرفت. چرا که این نام ریشه فارسی ندارد و در نوشته‌های پهلوی نیز از آن نام برده نشده‌است.

بر پایهٔ گفتهٔ اسدی توسی در لغت فرس، این جامه از بهشت برای رستم آمده بوده‌است. بر پایهٔ روایتی دیگر، رستم در چهارده‌سالگی جانوری به نام «ببر بیان» را در هندوستان می‌کشد که این جانور در هر هفته یک روز از دریا بیرون می‌آمده‌است. رستم از پوست این جانور جامه‌ای برای خود می‌سازد و آن را ببر بیان می‌نامد. افزون بر ادبیات فارسی، روایت‌های مشابهی نیز امروزه در به گونهٔ شفاهی در میان ایرانیان پیدا می‌شود که در همهٔ آنها به هند و از دریا بیرون آمدن جانور اشاره شده‌است. آخرین گمانه‌زنی دربارهٔ این نام که محتمل‌ترین آنها هم است، این است که بیان ممکن است نام یک جای بوده باشد. به احتمال فراوان این‌جای باید شهر Bayāna در هندوستان بوده باشد. همچنین جغرافی‌دانان از شهر دیگری به نام Bayān هم در رود فرات در خوزستان نام می‌برند.[1]

منابع
  1. Dj. Khaleghi-Motlagh (اوت ۱۹, ۲۰۱۱). «BABR-E BAYĀN». Encyclopædia Iranica. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.