ایوان سوم

ایوان سوم (به روسی: Иван III Васильевич) (۲۲ ژانویه ۱۴۴۰ میلادی - ۲۷ اکتبر ۱۵۰۵ میلادی) ملقب به ایوان کبیر، شاهزاده بزرگ مسکو از سال ۱۴۶۲ میلادی تا هنگام مرگش در سال ۱۵۰۵ میلادی بود. هنگامی که به حکومت رسید، دوک‌نشین بزرگ مسکو کمتر از ۶۰ هزار کیلومتر مربع وسعت داشت. او وسعت قلمرو خود را سه برابر کرد. ایوان در رقایت با دوک بزرگ لیتوانی تلاش کرد بر نواحی نیمه مستقل قلمرو علیا و حوزه‌های رود دنیپر و رود اوکا دست یابد. با نقض پیمان‌های پیشین و با جنگ طولانی، توانست بر نوگورود و توِر سلطه یابد. راهبی به نام فیلوفی به ایوان سوم نامه‌ای نوشت و پیش‌بینی کرد که قلمرو وی «روم سوم» خواهد بود.

ایوان سوم
شاهزاده بزرگ مسکو
حکومت	۵ آوریل ۱۴۶۲ میلادی - ۲۷ اکتبر ۱۵۰۵ میلادی
۱۴ آوریل ۱۵۰۲ میلادی
پیشین	واسیلی دوم
جانشین	واسیلی سوم
زاده	۲۲ ژانویهٔ ۱۴۴۰ میلادی مسکو، روسیه
درگذشته	۲۷ اکتبر ۱۵۰۵ (۶۵ سال) مسکو، روسیه
آرامگاه	کلیسای جامع آرخانگل مسکو
همسر	ماریای توری سوفیای پاللوژ
نام کامل ایوان واسیلیویچ
خاندان	روریک
پدر	واسیلی دوم
مادر	ماریای بوروفسکی
دین و مذهب	ارتدوکس شرقی

ایوان با اعلام استقلال، خودداری از پرداخت باج به مغول‌ها و حملات مکرر راه را برای شکست کامل اردوی زرین مضمحل شده هموار ساخت. ایوان و جانشینان وی در پی حفاظت از مرزهای جنوبی تحت سیطره خود در برابر حملات تاتارهای کریمه دیگر بودند. جهت دستیابی به این هدف، آن‌ها احداث ساختاری از یک سد بزرگ کمربندی را برعهده گرفتند و آن را به اربابان و بزرگان اعطا نمودند که خود را متعهد به خدمت به نظام (لشکر دولتی) می‌دانستند. این نظام اربابی مبنایی برای تشکیل سواره نظام گردید.

به این طریق، انسجام داخلی با گسترش خارجی سرزمین (روسیه) همراه شد. تا قرن شانزدهم، حکام روسی کل سرزمین روسیه را یک دارایی اشتراکی برای خود محسوب می کردند. شماری از سلاطین نیمه مستقل هنوز نسبت به برخی از سرزمین‎های خاص ادعای (مالکیت) داشتند، اما ایوان سوم این حکام فرعی را وادار نمود تا حکومت سلطان بزرگ روسیه را به رسمیت بشناسند و فرزندان او را به عنوان حاکمان بی چون و چرا برای کنترل امور نظامی، قانونی و خارجی بدانند. تدریجاً، سلطان شهر مسکو به یک حاکم قدرتمند و خودکامه به نام تزار تبدیل شد. اولین حاکم مسکو تحت عنوان تزار، ایوان چهارم بود.