اونتش نپیریشیه
اونتش نپیریشیه (۱۲۴۰_۱۲۷۵) (untash napirisha) از معروف‌ترین پادشاهان سلسلۀ ایگه هلکیان است. وی حدود سال ۱۲۷۵ پیش از میلاد تخت پدرش هومبان_نومنَه را به ارث برد. نام او به معنی من (un)کمک کرد (tash) ایزد بزرگ (napi-risha) است. از این رو وی را در گذشته اغلب اونتش هومبان خوانده‌اند. از پنهان شدن هومبان در زیر نام اونتش نپیریشه تا حدی می‌توان به احترام توأم با خوف ایلامیان در برابر بزرگترین خدایشان هومبان پی برد.[1]
| اونتش نپیریشا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| هومبان اونتش | |||||
| سلطنت | ایلام میانه | ||||
| زاده | ایلام | ||||
| درگذشته | ۱۲۷۵ پیش از میلاد | ||||
| همسر(ان) | نپیر اسو | ||||
| فرزند(ان) | بدون فرزند | ||||
| |||||
| دودمان | ایگه هکلیان | ||||
| پدر | هومبان نومنَه | ||||
جانشین اونتش نپیریشیه
اونتش نپیریشه پسری نداشت از این رو در سال ۱۲۴۰ پیش از میلاد برادر زاده‌اش اونپتر نپیریشیه بر جای اون نشست.[2]
هنر در عصر اونتش
هنر ایلام در سدۀ سیزدهم پیش از میلاد در عصر شاه اونتش نپیریشه به اوج پختگی و شکوفایی خود رسید. هنر این دوره از یک سوی خودرا در شیوۀ متکامل مفرغ‌ریزی نشان می‌دهد و از سوی دیگر در طرح‌ها و آثار ساختمانی همچون زیگورات چغازنبیل که به دست اونتش نپیریشه پی افکنده شد.[3] شاهکار بینظیر هنر مفرغ‌ریزی در ایلام تندیسی برنزی است از همسر اونتش نپیریشه، شهبانو نپیر اَسو که از شوش به دست آمده‌است.[4] از معروف‌ترین بناهای ساخته شده توسط اونتش نپیریشه چغازنبیل است. این مکان به لهجه لری (تپه زنبیل) معنا می‌دهد. تقریباً در چهل کیلومتری جنوب شرقی شوش و در نزدیکی کرانۀ راست دز قرار دارد. شاه اونتش نپیریشه در حدود سال ۱۲۵۰ پیش از میلاد در این‌جا شهری مقدس به نام «دور اونتش یا آل اونتش» بنا کرد.[5] از دیگر اقدامات او ایجاد کانالی برای آبیاری کشتزارهای گسترده در منطقه هفت تپه میان اهواز و شوش بوده‌است که به روایت محلی «کانال داریوش» نامیده می‌شود؛ اما همان‌طور که گیریشمن نشان داد این کانال متعلق به اونتش نپیریشه است.[6] هنر ایلامی به ویژه در معماری و تندیس گری در زمان اونتش نپیریشه نقطه اوجی یافت.
به احتمال زیاد شاه اونتش نپیریشه هم عصر شاه آشور سلمنصر اول بوده‌است. در زمان او ایلام ایگه هلکیان دوران شکوفایی خود را می‌گذراند.[7] احتمالا وضع مردم ایلام در دوران اونتش نپیریشه بهتر از هر دوران دیگری بوده؛ چون وی سلطنت طولانی خود را عمدتاً صرف کار بازسازی داخلی و دین کرده‌است. وی ظاهراً یکبار به سیاست خارجی پرداخته‌است.[8]
پانویس
- هینتس، شهریاری ایلام، ۱۳۰.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۱۳۶.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۱۸۸.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۱۸۸.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۲۰.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۲۶.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۱۳۰.
- هینتس، شهریاری ایلام، ۱۳۱.
منابع
- هینتس، والتر (۱۳۹۷). شهریاری ایلام. ماهی.