اهرام مصر

ویرانه‌های هرم جدفرع در ابو رواش

ابو رواش مکان قرار گرفتن شمالی‌ترین هرم مصر یعنی هرم جدفرع، پسر و جانشین شاه خوفو، است. در گذشته گمان بر این می‌رفت که این هرم هیچ‌گاه کامل نشده بوده‌است، با این حال امروزه باور بر این است که نه تنها هرم کامل ساخته شده بوده که در بزرگی به اندازه هرم منکورع بوده. از این رو این هرم را می‌توان یکی از بزرگترین هرم‌های ساخته شده در تاریخ مصر قلمداد کرد.[5]

نمای مجموعه اهرام جیزه از بالا. از چپ به راست هرم‌های خوفو، خفرع، منکورع، و هرم‌های جانبی شهبانویان

جیزه مکان سه هرم نامدار مصر باستان است: هرم خوفو، هرم خفرع، هرم منکورع. هرم خوفو بزرگترین هرم این مجموعه است و پس از آن هرم خفرع، پسر و جانشین دوم خوفو و پدر فرعون منکورع، قرار دارد. کوچکترین نیز هرم منکورع، نوه خوفو، است. از این رو این سه هرم بزرگ برای سه نسل از خاندان خوفو هستند. در کنار این هرم‌ها اما تعدادی هرم کوچکتر جانبی برای به خاکسپاری شهبانویان، و نیز ابوالهول بزرگ برای نگهبانی از بناها، ساخته شده‌اند.

از میان سه هرم یاد شده، تنها هرم خفرع بخشی از روبنای سنگ آهکی خود را حفظ کرده و این بخش در بالا و قله هرم قرار دارد. با آنکه این هرم به دلیل قرار گرفتن در موقعیتی بالاتر از هرم خوفو و نیز شیب بالارفتن بیشترش نسبت به آن هرم، از هرم خوفو بزرگتر به نظر می‌رسد، در واقعیت هم از لحاظ حجم و هم ارتفاع از آن کوچکتر است.

گورستان جیزه از دیرباز یکی از مهم‌ترین مکان‌های گردشگری در مصر بوده و از سوی انتیپاتر اهل سیدون به عنوان یکی از هفت عجایب جهان باستان فهرست شده. امروزه این مجموعه تنها مورد باقی‌مانده از آن فهرست باستانی است.

این منطقه که در میانه راه جیزه به ابو صیر قرار دارد، در بر گیرنده دو هرم ناتمام پادشاهی میان است. گمان می‌رود که سازنده سازهٔ شمالی فرعون ساناخت باشد و سازه جنوبی منتسب به خبا، فرعون دودمان سوم و جانشین سخم‌خت است. مدت کوتاه چهارسالهٔ فرمانروایی خبا می‌تواند دلیلی بر چرایی کوتاه ماندن هرم پله‌ای او باشد. امروزه این هرم نزدیک ۲۰ متر ارتفاع دارد و گمان می‌رود که اگر کامل می‌شد ارتفاعی برابر ۴۰ متر پیدا می‌کرد.

در کل ۱۴ هرم در این منطقه، که گورستان اصلی پادشاهی در دوره دودمانی پنجم بوده، وجود دارند. کیفیت ساخت هرم‌ها و سازه‌های این منطقه کمتر از موارد مشابه دودمان چهارمیشان است و این می‌تواند به دلیل کم شدن قدرت دستگاه پادشاهی یا افت اقتصادی در آن هنگام باشد. این هرم‌ها کوچکتر از هرم‌های پیش از خود هستند و از سنگ‌های آهکی با کیفیت پایین که در محل یافت می‌شوند، ساخته شده‌اند.

سه هرم اصلی این ناحیه برای شاهان نیوسررع، نفریرکارع کاکای، و ساحورع هستند. هرم ناتمام نفرفرع نیز در ابو صیر واقع است. با آنکه همه هرم‌های ساخته شده در این مکان هرم پلکانی هستند، گمان می‌رود که هرم نفریرکارع کاکای در ابتدا طرحی پلکانی داشته اما پس از آنکه ارتفاعش از ۷۰ متر گذشته، معماران با پر کردن پلکان‌ها با سنگ‌های ریز، سازه را همچون هرمی کامل ادامه داده‌اند.

جوزِر معروف‌ترین فرعون مصر باستان از دودمان سوم است. ایمهوتپ (Imhotep) وزیر جوزر در سدهٔ بیست‌وهفتم پیش از میلاد بود. ایمهوتپ یک معمار، پزشک و یکی از دانشمندان مشهور دوران خود بود؛ کسی که این هرم پلکانی را برای جوزر ساخت. او تنها فرد عادی مصری است که مانند فراعنه به خاک سپرده شده‌است. البته هیچ‌کس تاکنون مقبرهٔ او را پیدا نکرده‌است اما به نظر می‌رسد که جسد وی در نزدیکی همین هرم پلکانی که برای فرعون جوزر طراحی کرده، به خاک سپرده شده‌است. این هرم پلکانی اولین هرم مصری است.

نحوه قرارگیری اهرام