انسان و ایمان

نام کتابی از مرتضی مطهری است که مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی است. ابتدای این کتاب مقایسه‌ای بین انسان و حیوان دارد و برتری انسان نسبت به حیوان را در دو چیز می‌خواند: علم و ایمان و این دو را مکمل هم می‌داند و نداشتن هر کدام را به نقصی برای انسان بیان می‌کند. در ادامه از ایمان‌های مذهبی می‌گوید و مزایای آن نسبت به دیگر ایمان‌ها مثل ایمان به پول و قدرت و.. بیان می‌کندو ضرورت داشتن یک ایدئولوژی معین و انواع ایدئولوژی‌ها را ذکر می‌کند و با هم مقایسه می‌کند و مکتب اسلام را به عنوان مکتبی همه‌جانبه و جامع تشریح می‌کند و در پایان منابع تفکر در اسلام را نام می‌برد.[1]

خلاصه‌ای از کتاب

مقایسهٔ انسان و حیوان تفاوت عمده انسان و حیوان در بینش‌ها و گرایش‌ها ست هر دو یک سری خواسته‌ها و مطلوب‌هایی دارند که فرق آن‌ها در تعالی سطح آگاهی و شناخت و گستردگی آن‌ها است.

شعاع آگاهی حیوان:

سطح خواسته‌های حیوان:

  • مادی نه معنوی
  • شخصی و فردی
  • محیط اطرافش
  • زمان حال

سطح خواسته‌ها و آگاهی حیوانات از این چهارچوب خارج نیست و غریزی است اما انسان از قیدهای بالا رهاست انسان موجودی ارزش جو، آرمان خواه و کمال طلب است ایمان گرایش‌های والا و معنوی انسان که پایهٔ اعتقادی و فکری دارد، ایمان می‌نامند. تفاوت عمدهٔ انسان و حیوان در واقع ملاک انسانیت است که اساسی‌ترین ملاک انسانیت علم و ایمان است

انسان حیوان ناطق (تعقل‌کننده) مطلق طلب، لایتناهی، آرمان خواه، ارزش جو، ماوراء طبیعی، غیر معین، متعهد و مسئول، آینده نگر، آزاد، عصیان گر، اجتماعی، خواستار نظم، زیبایی و عدالت، دو چهره، وجدان دار، خلاق، تنها، مضطرب، عقیده پرست، معنوی، تخیل آفرین و… است.

زندگی انسان

  1. زندگی حیوانی (مادی)
  2. زندگی انسانی (فرهنگی

انسان تکامل یافته کسی اسنت که بر محیط بیرونی و درونی خود تسلط یافته و وارسته از محکومیت درونی و بیرونی و وابسته به عقیده باشد تکامل جامعه عین تکامل روح در دامن جسم و تکامل انسانیت در دامن حیوانیت است. نطفهٔ جامعه نهادهای اقتصادی و روح جامعه جنبه‌های فرهنگی معنوی جامعه است. تأثیر متقابل جسم و روح همانند تأثیر متقابل نهادهای مادی و نهادهای فرهنگی جامه است. انسان آینده، انسان عقیده و ایمان است و نه شکم. واقعیت انسانی در دامن تکامل حیوانی رشد می‌کند. انسانیت اصالت و استقلال دارد پس علم و ایمان نه تنها در تضاد نیستند بلکه مکمل یکدیگرند نه ایمان جای علم را می‌گیرد و نه علم جای ایمان را. علم جهان ساز است و ایمان انسان ساز است. ایده پرستی اگر بر اساس یک جهان بینی که نتیجهٔ منطقی اش آن ایده است نباشد، خیال است. ایمان مذهبی پیوندی است میان انسان و جهان تنها یک سلسله تکالیف برای انسان علی‌رغم تمایلات طبیعی تعیین نمی‌کند بلکه قیافهٔ جهان را در نظر او تغییر می‌دهد. گرایش به سوی حقایق و واقعیت‌ها مقدس و قابل پرستش در انسان است، تنها تمایلات مادی نیست بلکه تمایلات غیر مادی نیز هست ضرورت دارد بشر ایده، آرمان و ایمانی داشته باشد از طرفی ایمان مذهبی تنها ایمانی است که می‌تواند انسان را تحت نفوذ واقعی خود قرار دهد و انسان به حکم سرشت به دنبال چیزی که آن را بپرستد می‌رود. " آیا چیز دیگری جز دین خدا را جستجو می‌کنند در حالیکه هرکه در آسمان‌ها و زمین است سر به فرمان اوست"

آثار و فواید ایمان

  1. بهجت و انبساط
    1. خوش‌بینی
    2. روشندلی
    3. امیدواری
    4. آرامش خاطر
    5. لذت معنوی
  2. نقش ایمان در بهبود روابط اجتماعی
  3. کاهش ناراحتیها

فعالیت‌های انسانی:

  • فعالیت‌های التذاذی: فعالیت‌های ساده، تحت تأثیر مستقیم غریزه و طبیعت اند که در اثر لذت بردن یا فرار از رنج تحت تأثیر احساس انجام می‌شوند و جاذبه و دافعه دارند.
  • فعالیت‌های تدبیری: فعالیت‌هایی که تحت تأثیر عقل و اراده انجام می‌شوند و جاذبه یا دافعه ندارند.

هر چه عقل واراده کامل تر باشد، فعالیت‌های تدبیری انسان بیشتر است هر چه افق حیوانیت نزدیک باشد فعالیت‌های التذاذی بیشتر است.

مجموعه تعلیمات اسلام

  • اصول عقاید: کوشش دربارهٔ عقیده است که یک کار تحقیقاتی و علمی است و نمی‌توان در آن تقلید کرد.
  • اخلاقیات: کار خودسازی و مراقبت نفس است یعنی داشتن خصلت‌های خوب
  • احکام : کارهای معاشی و معادی، دنیوی و اخروی، فردی و اجتماعی است که در آن تقلید جایز است.

علل لغزش فکری بشر

  1. تکیه بر ظن و گمان به جای علم و یقین
  2. میل‌ها و هوس‌های نفسانی
  3. شتاب زدگی
  4. سنت گرایی و گذشته نگری
  5. شخصیت گرایی

ترجمه‌ها

این کتاب توسط «حسین ماشینگویی» و «آمینه لیو لی» از زبان فارسی به چینی ترجمه و از سوی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران، در ۹۷ صفحه و شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، به چاپ رسیده‌است.[2] هم‌چنین این کتاب توسط «محمدصالح ابراهیمی» به زبان کردی ترجمه شده‌است و در ۷۱ صفحه در سال ۱۳۶۱ توسط انتشارات سروش به چاپ رسیده‌است.[3][4]

منابع

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.