ابوتراب خواجه‌نوری
میرزا ابوترابخان خواجه‌نوری ملقب به نظم‌الدوله (۱۲۳۷–۱۶ مهر ۱۳۰۶) مقام‌دار و مترجم ایرانی دورهٔ قاجاری بود.[1]
| ابوتراب خواجه‌نوری | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۲۳۷ش/۱۸۵۸م ؟ |
| درگذشت | ۶ مهر ۱۳۰۶/ ۱۶ اکتبر ۱۹۲۷ سوهانک، شمیران |
| پیشه | مترجم، مقام‌دار |
| عنوان | میرزا، نظم‌الدوله |
زندگی
ابوتراب بن حبیب‌الله در سال ۱۲۳۷ش/۱۸۵۸م زاده شد. از خاندان خواجه‌نوری بود و نسب‌نامهٔ پدری‌اش حبیب‌الله پسر فتح‌الله لشگرنویس‌باشی (برادر آقاخان نوری) پسر اسدالله خان وزیرلشکر می‌باشد. نخست در تبریز در مکتبی ویژه، همدرس مظفرالدین میرزا بوده. فرانسوی فراگرفت و پس از بازگشت از تبریز، به سمت مترجمی و معاونت کنت دو منت فرت، رئیس شهربانی منصوب گردید و چهارده‌سال مترجم بود. به هنگام سلطنت مظفرالدین شاه خانه‌نشین بود و مدتی نیز در کاشان در تبعید به سر برد.[1]
پس از مشروطیت به چند منصب اداری-سیاسی منصوب شد و تا کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ مشغول به فعالیت بود؛ از جمله به ریاست نظمیهٔ تهران رسید، نظم‌الدوله لقب گرفت[2] و بازجوی (مستنطق) میرزا رضا کرمانی در پی ترور ناصرالدین شاه قاجار بود.[3] سپس بقیهٔ عمر را در سوهانک در باغ خود منزوی شد.[1]
خواجه‌نوری در ۶ مهر ۱۳۰۶/ ۱۶ اکتبر ۱۹۲۷ در سوهانک شمیران درگذشت.[1]
زندگی شخصی
ابوتراب خواجه‌نوری با عفت‌الدوله (ثانی، از خاندان خود)، دختر یوسف‌خان سرتیپ و خواهرزاده ناصرالدین شاه ازدواج نمود؛ پنج فرزند داشت، سه دختر و دو پسر. دخترانش عفت‌الملوک، اشرف‌الملوک و شوکت‌الملوک نام داشتند.[4]
آثار
- تاریخ ماری استوارت: دو جلد.
- سرگذشت کنتس دوباری
- سرگذشت بارون تاورنیه
- تاریخ ایرانیان: از دوگوبینیو.
- دوره جنایات نامی
- مسئلهٔ مشرق زمین
- تاریخ جمهوری روم
منابع
- نظام‌الدین نوری (زمستان ۱۳۷۸/ ۲۰۰۰م). تاریخ ادبیات مازندران. ساری: نشر زهره. صص. ۴۳۰. شابک ۹۶۴۵۷۰۴۱۵۴. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - کریم سلیمانی (۱۳۷۹). القاب رجال دوره قاجاریه. تهران: نشر نی. صص. ۲۰۳. شابک ۹۶۴۳۱۲۴۸۴۳.
- «۱۱ اردیبهشت - سالروز قتل ناصرالدین شاه بدست میرزا رضای کرمانی». سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۱۸.
- عاقلی، باقر (۱۳۸۱). خاندان‌های حکومت‌گر در ایران. تهران: نشر علم. صص. ۱۳۴–۱۳۵.