آرادو آر ۱۹۶

نیروی دریایی آلمان نازی (کریگسمارینه) در سال ۱۹۳۳ به دنبال یک هواگرد استاندارد شناسایی ناو پایه بود. در ابتدا وزارت هوانوردی رایش سوم هواگرد دوباله هاینکل ۶۰ را بدین منظور برگزید.

در سال ۱۹۳۵ پس از به‌کارگیری در میدان‌ها واقع نبرد در جنگ داخلی اسپانیا[1] و با عیان شدن ضعف نسبی هاینکل ۶۰ به خصوص در زمینه سرعت پایین و تسلیحات ناکافی،[1] وزارت هوانوردی سفارش ساخت جانشین این هواگرد را به شرکت هاینکل ارسال کرد. نتیجه این سفارش هواگرد یک‌ونیم‌باله‏ هاینکل ۱۱۴ بود. گذر زمان نشان عملکرد این هواگرد تنها اندکی بهتر از نمونه پیشین بود. طراحی پیش‌نمونه‌های دیگر برای هاینکل ۱۱۴ نیز کارگشا واقع نشد. در نتیجه نیروی هوایی با نشان دادن بی علاقگی هواگردهای تولید شده از این مدل را به کشورهای خارجی صادر کرد.

در سال ۱۹۳۶ کریگسمارینه مجدداً خواهان جایگزینی برای هواگرد ناو پایه خود گردید. در سفارش ارسالی به شرکت‌های خواهان تولید هواگرد مذکور، بر دوسرنشین بودن،[1] استفاده از موتور ب‌ام‌و ۱۳۲ و طراحی دو نسخه ارابه فرود دو تکه در اطراف بدنه[2] و ارابه فرود یک تکه در مرکز بدنه[2] تأکید شده بود. شرکت‌های دورنیه، گوتا، آرادو و فوکه-وولف آمادگی خود برای شرکت در رقابت انتخاب این هواگرد اعلام کردند. هاینکل با تأکید بر توانایی و امکان ارتقا هاینکل ۱۱۴ از ارائه مدل جدید خودداری نمود.

به جز هواگرد تک‌باله آرادو، تمامی شرکت‌های دیگر از پیکربندی سنتی دوباله در هواگردهای مورد ارائه خود استفاده کردند. این مسئله به هواگرد آرادو مزیت قابل ملاحظه ای بخشید. وزارت هوانوردی سفارش چهار پیش‌نمونه را به آرادو ارسال کرد. این وزارت خانه با توجه به حضور عناصر محافظه کار که همچنان هواگردهای دوباله را به نمونه‌های تک‌باله ترجیح می‌دادند،[1] جهت حفظ جانب احتیاط سفارش دو پیش‌نمونه فوکه-وولف ۶۲ را از شرکت فوکه-وولف به عنوان مدل ذخیره نیز داد.

پیش‌نمونه‌های آرادو که به شکل تمام فلزی،[2] بال پایین[3] و با اتاقک سر بسته[4] ساخته شده بودند، تحت عنوان آرادو آر ۱۹۶ تابستان سال ۱۹۳۷ به وزارت هوانوردی تحویل داده شدند. دو فروند از این پیش‌نمونه‌ها دارای ارابه فرود یک تکه و دو فروند دیگر دارای ارابه فرود دو تکه بودند. هر دو نسخه عملکرد فوق‌العاده ای از خود نشان دادند به صورتی که انتخاب یکی از آن‌ها دشوار به نظر می‌رسید. نهایتاً با توجه به پیشبینی مقاومت بیشتر ارابه فرود یک تکه در مقابل هوا، مدل با ارابه فرود دو تکه جهت تولید برگزیده شد. در ماه نوامبر ۱۹۳۸ یک پیش‌نمونه دیگر نیز برای آزمایش تغییرات نهایی تولید گردید. با انتخاب هواگرد آرادو، قرارداد فوکه-وولف لغو شد.[1]

برای پایداری بیشتر در هوا و انجام طولانی مدت تر عملیات‌های شناسایی، داخل ارابه‌های شناور فرود سوخت بیشتری ذخیره می‌شد به وجهی که هواپیما را قادر می‌ساخت تا ۴ ساعت به پرواز ادامه دهد.[4]

ده فروند از مدل انتخاب شده (آر ۱۹۶ای-۰) مجهز به یک قبضه مسلسل ام‌گه ۱۵ در بخش پشتی کابین خلبان جهت مقاصد دفاعی، به عنوان پیش‌تولید در نوامبر و دسامبر ۱۹۳۸ تحویل نیروی دریایی شد. ۵ فروند خشکی‌نشین دیگر با همان خصوصیات به واحدهای مستقر در خشکی تحویل گردید. در ماه ژوئن ۱۹۳۹ پس از تأیید نهایی و آغاز رسمی خط تولید، بیست فروند (آر ۱۹۶ای-۱) مجهز به ابزار پرتاب از منجنیق هواپیما[2] برای تجهیز ناوهای نیروی دریایی ساخته شد.

آر ۱۹۶ آخرین هواگرد رزمی آب‌نشین تولید شده در اروپا به حساب می‌آید.

از نوامبر ۱۹۳۹ خط تولید به مدل جدید خشکی نشین تغییر کرد. در این مدل محفظه ای زیر بال‌ها[1] هر یک برای دو یک ۵۰ کیلوگرمی، دو توپ خودکار در بال‌ها و یک مسلسل ام‌گه ۱۷ در دماغه بدنه تعبیه گردید. دسامبر ۱۹۴۰ نمونه دیگری با بدنه تقویت شده، یک رادیوی بیشتر و ملخی جدید جایگزین شد. در نمونه‌های بعدی نیز بدنه بیش از پیش تقویت شده و از مسلسل ام‌گه ۸۱ در جایگاه مسلسل دفاعی استفاده گردید. یک نمونه ارتقا یافته از منظر آیرودینامیکی نیز طراحی شد که در سال ۱۹۴۱ ادامه کار بر روی آن لغو گردید.

در مجموع پیش از پایان تولید در ماه اوت ۱۹۴۴، ۵۴۱ فروند (شامل ۱۵ پیش‌نمونه) از آر ۱۹۶ تولید شد که قریب به ۱۰۰ فروند از آن‌ها را شرکت‌های هواگردسازی دیگر مخصوصاً فوکر[1] تولید نمودند. از این تعداد تنها سه فروند تا به کنون باقیمانده اند که یک فروند آن در موزه ای در بلغارستان و فروند دیگر در موزه‌های دیگری در ایالات متحده هستند.[1]

این هواگرد به عنوان هواگرد اصلی نیروی دریایی آلمان به دلیل قابلیت کنترل پذیری بالا در آسمان و روی آب مورد علاقه بسیاری از خلبانان بود. آرادو ۱۹۶ به صورت گسترده تقریباً در تمامی جبهات جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت.[2] با آغاز جنگ جهانی دوم نیروی دریایی تغییرات لازم برای استقرار این هواگردها را در کشتی‌های جنگی خود به عمل آورد.[1] آر ۱۹۶ نخستین بار اوت ۱۹۳۹ بر عرشه ناو دریاسالار گراف اشپی جهت حمله به شناورهای تجاری دشمن از بندر ویلهمسهافن عملیات دریایی خود را آغاز کرد.[1] در طول دوره چهارماهه حضور این ناو در اقیانوس اطلس جنوبی، آر ۱۹۶ به عنوان هواگرد شناسایی نقش چشمان ناو را بازی می‌کرد و تقریباً تمامی قربانی‌های ناو دریاسالار گراف اشپی توسط آن ردیابی شدند.[1] تمامی رزم‌ناوهای دیگر آلمانی از جمله رزم‌ناو بیسمارک به این هواپیما جهت مقاصد شناسایی مجهز شدند به شکلی که این هواپیما می‌توانست به کمک حداکثر ارتفاع قابل پرواز خود موقعیت شناورهای دشمن را صدها کیلومتر دورتر به کمک تجهیزات رادیویی به ناو مادر گزارش دهد.[4]

در پنجم ماه مه ۱۹۴۰ دو فروند آر ۱۹۶ با حمله به اچ‌ام‌اس سیل، زیردریایی بریتانیایی که در حال مین‌ریزی تنگه کاتگات در دانمارک بر اثر برخورد با یکی از مین‌های خود آسیب دیده بود، آن را مجبور به تسلیم نموده و موجب دستگیری خدمه شدند.[1]

با عدم اقبال آلمان در سطح دریا و تمرکز بر زیردریایی‌ها، این هواگرد خدمت خود را در نیروی دریایی به صورت خشکی پایه در سواحل در قالب عملیات‌های شناسایی و ضد زیردریایی‌های دشمن ادامه داد.

با این حال که آر ۱۹۶ در حد یک جنگنده نبود اما بهتر از همنوعان خود در نیروهای دشمن می‌توانست با بمب‌افکن‌های دشمن درگیر شده با آن‌ها مقابله کند. از این هواگرد جهت صورت دادن وظایف دیگری همچون گشت ساحلی، عملیات نجات دریایی و حتی ارسال عناصر خودی پشت خطوط دشمن نیز استفاده می‌شد.[4]

با توجه به عملکرد خوب در سطح آب، نیروی هوایی فنلاند برای رساندن تدارکات به نیروهای ویژه خود پشت خطوط دشمن، فرود در دریاچه‌های کوچک در مناطق دور افتاده و حتی حمل چند سرباز کاملاً مسلح از آن‌ها استفاده کرد.

اوایل سال ۱۹۴۰ دو فروند آر ۱۹۶ توسط کشتی‌های تجاری تور و میشل برای استفاده امپراتوری ژاپن به مالزی تحت اشغال این کشور منتقل شد و در عملیات‌های حمایت از نیروی دریایی امپراتوری ژاپن حضور پیدا کرد.

تعدادی از این هواگردها به شکل محدود در رومانی و بلغارستان به عنوان متحدان آلمان نیز استفاده شدند.

نخستین آر ۱۹۶ ای که به دست متفقین افتاد یک فروند از این هواگرد بود که در هشتم آوریل ۱۹۴۰ در سواحل غربی نروژ توسط نیروهای مسلح این کشور به غنیمت گرفته شد. هواگرد به غنیمت گرفته شده در اختیار نیروی دریایی نروژ علیه مالکان سابق خود به کار برده شد. با سقوط زود هنگام نروژ و اشغال آن توسط نازی‌ها، این هواگرد توسط نیروی دریایی نروژ به بریتانیا منتقل گردید و نهایتاً هنگامی انتقال آن به پایگاه نیروی دریایی بریتانیا در هلنزبرو جهت انجام آزمایش روی آن، با خلبانی یک بریتانیایی سقوط کرد.

چندین فروند آر ۱۹۶ و انبارهای قطعات یدکی آن در سواحل دریای بالتیک در سال‌های ۱۹۴۴ و ۱۹۴۵ به غنیمت نیروی‌های ارتش سرخ شوروی درآمد. پس از انجام تعمیرات و جایگزینی تجهیزات رایویی داخلی ۳۷ فروند از این هواگردها تا سال ۱۹۵۵ در سواحل دریای بالتیک، دریای سیاه و اقیانوس آرام در عملیات‌های مرزبانی شوروی به کار گرفته شد.

آر ۱۹۶ بلغارستانی

 بلغارستان

• نیروی هوایی بلغارستان

 فنلاند

• نیروی هوایی فنلاند

 آلمان

• نیروی دریایی آلمان نازی
• نیروی هوایی آلمان نازی

 نروژ – (غنیمتی)

• نیروی دریایی نروژ
• نیروی هوایی نروژ

 رومانی

• نیروی دریایی رومانی

 اتحاد جماهیر شوروی

• نیروی مرزبانی شوروی