آبراهام گورگنیان

در سال ۱۲۸۷ خورشیدی (۱۹۰۸ میلادی) در تهران به دنیا آمد. در کودکی پدر و مادر خود را از دست داد و به پرورشگاهی در جلفای اصفهان سپرده شد. وی پس از تحصیلات در جلفا او به شاگردی آنتوان سوریوگین (درویش) که یکی از آشنایش بود درآمد. سال‌های طولانی را وقف تصویرسازی کتاب‌های سعدی، نظامی و خیام نمود.

گورگنیان در ۴۰ سالگی به بررسی دستنوشته‌های قدیمی موزهٔ کلیسای وانک اصفهان (آمناپرکیچ) پرداخت و در برابرش دنیای نو باز شد. پس از آن در آثار وی تحول بسیاری چه از نظر شیوه و چه از نظر محتوا پدید آمد. هنرمند شیفتهٔ اشعار شاعران ارمنی همچون ناهاپت کوچاک، سایات‌نووا، هوهانس تومانیان و آوتیک ایساهاکیان شد و با الهام گرفتن از اشعار آنان نیز آثار ارزشمند بسیاری خلق نمود.

هنر مینیاتور ایرانی و سبک بخصوص آن با هنر ارمنی عجین گشت و کیفیت جدیدی به وجود آورد. گورگنیان کم‌کم حوزهٔ فعالیتش را وسیع تر کرد. او به نقاشی از زندگی، تاریخ، لباس‌های محلی، شخصیت‌های مذهبی مشهور و سنگ‌های قبر ارمنی‌های جلفا پرداخت. هدف وی نجات تمامی این آثار از خطر نابودی و فراموشی و همچنین تبدیل شدن خود به نقاش گنجینه‌های ملی بود.

گورگنیان آثارش را به موزه‌های مختلف تقدیم کرده‌است. ۱۵۰ قطعه از آثار وی که به زندگی ارمنی‌های جلفا پرداخته در موزه وانک جلفا نگهداری می‌گردند و ۴۵۰ قطعه که از نقاشی‌های وی نیز که در مورد زندگی جامعهٔ ارمنی‌های ایران هستند در موزهٔ مرکز دینی اچمیادزین نگهداری می‌گردد و تعدادی از آثار وی نیز در موزهٔ مارتیکیان بیروت است.

گورگنیان نمایشگاه‌هایی در جلفا، تهران و کشورهای خاورمیانه و نیز بیت المقدّس، رم و وین برگزار نموده‌است. مجموعه نقاشی‌های سنگ قبور جلفای نو در کشور سوئد با استقبال بسیاری روبرو گشت.

گورگنیان یکی از شیفتگان فرهنگ و هنر ارمنی بود.

آبراهام گورگنیان در سال ۱۳۷۰ خورشیدی (۱۴ اوت ۱۹۹۱ میلادی) در آسایشگاهی در قاهره درگذشت.

• فهرست نقاشان ارمنی
• ارمنی‌های ایران

• ژانت د. لازاریان (۱۳۸۲)، «نقاشان»، دانشنامه ایرانیان ارمنی (ویراست اول)، تهران: انتشارات هیرمند، ص. ۳۵۷-۳۵۶، شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳
• «نقش پیشه‌های ارامنه جلفا، بر سنگمزارها» (PDF).
• بابایان، آنی (تابستان ۱۳۸۶). «هنرهای جلفای نو». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال دهم (۴۰).
• خاچاطور، زویا (زمستان ۱۳۹۳). «آبراهام گورگنیان، نقاش، محقق و مردم شناس ارمنی[1]». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال دهم (۷۰).
• براتی، بهاره؛ افروغ، محمد (شهریور ۱۳۹۰). «بازتاب نمادها و نشانه‌های شغلی در سنگ‌های قبور ارامنه با تأکید بر نقاشی‌های آبرنگ در موزهٔ جلفای اصفهان». کتاب ماه هنر (۱۵۶).
• هنرفر، لطف‌الله (مرداد ۱۳۴۴). «مشاغل و مناصب ارامنه جلفای اصفهان دوره صفویه و قاجاریه». وحید (۲۰).