کفایة الاصول

نویسنده این اثر آخوند خراسانی از مراجع تقلید شیعه و از بزرگ‌ترین عالمان علم اصول فقه شیعه و نیز از رهبران انقلاب مشروطه است.

سال تالیف کفایه الاصول ۱۳۲۱ قمری می‌باشد و به عربی نوشته شده‌است.

کفایه در زمان زندگی آخوند خراسانی چندین بار چاپ شد و تاکنون این کتاب به زبان عربی، بیش از صد بار چاپ شده است و بیش از پانصد شرح و تعلیقه بر آن نوشته شده‌است. همچنین این اثر به فارسی، اردو، زبان انگلیسی و زبان ژاپنی ترجمه شده است.

کفایه الاصول آخرین متن درسی علم اصول در دوره سطح حوزه‌های تشیع است که در آن آخرین یافته‌های آخوند خراسانی در علم اصول به سبک کلاسیک و نو مطرح شده‌است. این کتاب حاصل مغز متفکری است که هم به معقول و هم به منقول نظر داشته‌است. موضوعات این کتاب به یک مقدمه و دو قسمت عمده تقسیم شده است: ۱. مباحث الفاظ; ۲. مباحث ادله عقلی. مقدمه شامل سیزده امر است; چون: تعریف و موضوع علم اصول و وضع و اقسام آن، خبر و انشا، علائم مجاز و حقیقت، اطلاق لفظ و اراده نوع یا مثل، حقیقت شرعی، صحیح و اعم، اشتراک لفظی و مشتق و متعلقات.[2]

کفایة الاصول که معمولاً به اختصار کفایه خوانده می‌شود، در دوره سطوح عالی حوزه و بعد از کتاب اصول فقه از محمدرضا مظفر و رسائل شیخ انصاری خوانده می‌شود و متن کتاب درس خارج اصول بسیاری از علما نیز می‌باشد. شیوه این کتاب ایجاز و اختصار بسیار است. با این کتاب تحولی در ساختار اصول فقه ایجاد می‌شود.

مولف در این اثر مباحث اصول فقه را در ۴ بخش مباحث الفاظ، امر و نهی، مباحث عقلیه و شکوک نوشته است و پس از این کتاب تمامی کتب اصول فقه طبق این تقسیم بندی نوشته شده‌اند (به جز مواردی چون حلقات شهید صدر).

نسخه اصلی کفایه الاصول که به خط آخوند خراسانی است در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگه داشته می‌شود و توسط میرزا احمد کفایی (فرزند سوم آخوند خراسانی) به کتابخانه هدیه شده‌است.

• مقدمه کفایه الاصول؛ مرکز آل البیت لاحیاء التراث، قم، ۱۳۷۰ش. /
• الذریعه الی تصانیف الشیعه؛ شیخ آقابزرگ تهرانی، حرف کاف.
• فرهنگ معین، محمد معین، ذیل لغت کفایه الاصول.