چکچکو
چک چکو یکی از آئینهای سنتی ماه محرم در شهر استهبان استان فارس است. چک چکو گونهای عزاداری سنتی است که در عصر عاشورا در این شهر با حضور اهالی انجام میگیرد.آئین مذهبی «چک چکو» از سنتهایی است که با قدمت حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ ساله سال ۱۳۸۸ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسیدهاست.[1]
عزاداران از قبل دو قطعه سنگ یا چوب تهیه میکنند و به دور نوحه خوان گرد میآیند. به هنگام نوحه خوانی و با اشاره نوحه خوان، عزاداران به جای سینه زدن، سنگها را در دودست نگاه داشته و بالا میبرند و در بالای سر دو سنگ یا دو چوب را به هم میزنند و بعد همزمان با ریتم نوحه، خم شده و دوباره سنگها را میان دو پایشان به یکدیگر میزنند. سپس به صورت هماهنگ یک گام به جلو و یک گام به عقب برمیدارند و دَم یا بیت اول نوحه را تکرار میکنند.
صدای به هم خوردن چوبها در خیل عظیم جمعیت تداعیکننده صدای سم اسبهایی است که بر پیکر شهدا میتاختند و حرکات موزون و آهنگین بودن این مراسم تداعیکننده پایکوبی لشکریان عمربن سعد است. این سوگواران با کوبیدن دو تکه چوبی که در دست دارند،گرد نوحهخوان جمع میشوند و نوحهسرا چنین میخواند:
این دل تنگم عقدهها دارد | گوییا میل کربلا دارد | |
ای یزید این سر، بر تو مهمان است | کز لبش جاری، صوت قرآن است |
اشعار چک چکو عمدتاً در طول این سالها ثابت ماندهاند و طی این سالیان دهان به دهان و نسل به نسل منتقل شدهاند تا به امروز که همچنان با شکوه فراوان در میان سوگواران خوانده میشوند.[2] گفتنی است سوگواران در محله آب بخش میدان اصلی استهبان دور هم جمع میشوند و عصر عاشورا این رسم سوگواری را در مظلومیت و شهادت مظلومانه سالار شهیدان برگزار میکنند.
این مراسم با حضور دست کم ۵۰۰ نفر از سوگواران حسینی و خبرنگاران و عکاسان زیادی برگزار میشود.[3]
منابع
- آثار ثبت شده ایران در فهرست ملی.
- «سوگواری عاشورا با چک چکو در استهبان فارس».
- «مراسم چک چکو».
- محرم در ایران شبکه اطلاعرسانی پیام صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ۲۹ دیماه ۱۳۸۶.