پیمان پورتسموت
پیمان پُورتسموت (انگلیسی: Treaty of Portsmouth) به‌طور رسمی جنگ روسیه و ژاپن در ۵ سپتامبر ۱۹۰۵ به پایان رسید. پس از مذاکرات از ۶ اوت تا ۳۰ اوت، در کشتی سازی نیروی دریایی پورتسموث در کیتری، ماین، ایالات متحده آمریکا امضا شد. رئیس‌جمهور ایالات متحده تئودور روزولت در مذاکرات نقش مهمی داشت و به خاطر تلاش‌های خود جایزه صلح نوبل را از آن خود کرد.
زمینه
جنگ روسیه و ژاپن، جنگ سال‌های ۰۵–۱۹۰۴ بین امپراتوری روسیه، یک قدرت بین‌المللی با یکی از بزرگترین ارتش‌ها در جهان، امپراتوری ژاپن، ملتی که اخیراً بعد از دو قرن و نیم انزوا به صحنه جهانی بازگشته بود. مجموعه‌ای از نبردها در شبه‌جزیره لیائودونگ منجر به رانده شدن ارتش روسیه از جنوب منچوری، و نبرد تسوشیما منجر به یک فاجعه برای نیروی دریایی امپراتوری روسیه شد.
قرارداد
پس از پیروزی ژاپن در نبرد موکدن ژنرال اویاما ایوائو بی‌درنگ رئیس ستاد خود را به توکیو فرستاد تا لزوم صلحه بی تأمل را به دولت میجی بقبولاند. ژاپن پیشنهاد میانجیگری را به تئودور روزولت داد و روسیه نیز از این پیشنهاد استقبال کرد. در ماه اوت نمایندگان مختار دو دولت در آمریکا ملاقات کردند. خواست‌های ژاپن چنان‌که از یک فاتح مسلم جنگ انتظار می‌رفت سنگین بود و متضمن شناسایی برتری ژاپن در کره (کشور) انتقال تأسیسات و منافع روسیه از منچوری چین و از جمله خط راه‌آهن منچوری و شبه‌جزیره لیائوتونگ به ژاپن، تسلیم ساخالین و پرداخت غرامت به ژاپن بود. دو خواسته اخیر را روسیه به شدت رد کرد تا سرانجام با میانجیگری آمریکا پذیرفت تا نیمه جنوبی ساخالین را به ژاپن واگذار کند اما به هیچ‌وجه پرداخت خسارت را نپذیرفت.
در این قرارداد روس‌ها قبول کردن تا منافع اعلای سیاسی، نظامی و اقتصادی ژاپن در کره (کشور) را بپذیرند و اجاره شبه‌جزیره لیائوتونگ (از چین) را به ژاپن انتقال دهند و راه‌آهن پورت آرتور به موکدن را تا انتهای شمالی و همچنین نیمه جنوبی جزیره ساخالین را با حقوق خاص ماهیگیری به ژاپن انتقال دهند.
در ژاپن با اعلام مواد و شرایط پیمان صلح بلوا و خشم عمومی برخاست. اما برای دولت ژاپن که توان مالی و نظامی اش در یک جنگ بیست ماه به پایان رسیده بود این قرارداد یک پیروزی بزرگ بود.
جستارهای وابسته
- پیمان ۱۹۰۵ ژاپن و کره (نوامبر ۱۹۰۵)
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Treaty of Portsmouth». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ مه ۲۰۲۱.
