مودو چانیو

مودو چانیو یا مودون (به چینی: 冒頓單于)(زاده ۲۳۴ پ. م _ مرگ در ۱۷۴ پ. م در مغولستان کنونی[1]) بنیادگذار امپراتوری شیونگ‌نو در سال ۲۰۹ پیش از میلاد بود. مودو واژه ای با آوانمایی چینی است که گویش اصلی آن گویا بغتور است و بخش نخست آن همان واژه کهن ایرانی شرقی بَغ به معنای خداست[2] که در برخی زبانهای دیگر مانند روسی نیز به سیمای وامواژه بوگ هنوز به کار می رود.[3] این واژه همچنان در فارسی به سیمای بهادر (پهلوان/قهرمان) ، به ترکی بهادیر و در مغولی در نام پایتخت مغولستان (اولان باتار: پهلوان سرخ) کاربرد دارد.

دامنه و نفوذ امپراتوری شیونگ نو در مغولستان[1] تحت فرمانروایی اغوزخان در آغاز حکومتش.

وی پس از اینکه پدرش را در سال ۲۰۹ پیش از میلاد به قتل رساند، امپراتوری شیونگ نو را در مغولستان امروزی بنیان نهاد.[1] وی از سال ۲۰۹ تا ۱۷۴ پیش از میلاد بر قلمرو خودش فرمانروایی کرد.[4]

مودو چانیو تحت فرمانروایی پدرش تومان از فرماندهان نظامی قبایل هون بود.

فرزند وی لائوشانگ دومین پادشاه شیونگ نو است.

بر پایه بررسیهای زبانشناختی درباره وجه تسمیه مکان های جغرافیایی، تنها زبانی از شاخه ایران شرقی با نام سکایی خاستگاه نامهای جغرافیایی سرزمینی است که از آسیای مرکزی تا خمیدگی اوردوس در رود زرد گسترده شده است. تبارشناسی نامهایی که به گویش چینی درباره دودمان شیونگ نو نیز در تاریخ چین ثبت شده اند با گویش شرقی زبان ایرانی سکایی همخوانی دارد.[5]


کشتن پدر و پادشاهی

بر پایه کتاب سیما چیان، مودو یک کودک با استعداد بود ولی پدرش تومان می‌خواست یکی از فرزندان یکی دیگر از همسرانش را به موفقیت برساند. برای نابودی مودو، پدر وی را به عنوان گروگان به یوئه‌جی فرستاد و سپس به یوئه جی حمله کرد به امید آنکه آنان مودو را به عنوان مجازات بکشند. مودو توانست از این سرنوشت بگریزد و با دزدیدن یک اسب سریع به شیونگ نو[6](هسیونگ نو[7]) بازگردد. جایی که وی به عنوان یک قهرمان به آن بازگشت. به پاداش این عمل بی باکانه، پدرش وی را به فرماندهی ده هزار سوار گمارد.[8]

به دلیل نامداری‌اش که از بی‌باکی بدست آمده بود، وی اقدام به جمع‌آوری یکسری از سپاهیان بسیار وفادار به خود کرد. برای اطمینان از وفاداری آنان، وی دستور داد که آنان به سوی اسب مورد علاقه مودو تیراندازی کنند و کسانی که سرباز زدند اعدام شدند. سپس دستور داد به سوی یکی از همسران مورد علاقه‌اش تیر بیندازند و دوباره کسانی که تردید از خود نشان دادند اعدام شدند. در پایان زمانی که وی از وفاداری باقی‌مانده نیروهای خود مطمئن شد دستور داد پدرش را تیرباران کنند، اینبار هیچ‌یک از سربازان تردیدی از خود نشان ندادند و به این ترتیب وی پدر خود را به قتل رساند و خود را شانیوی شیونگ نو نامید.[1]

پانویس
  1. Di Cosmo, Nicola (2002). Ancient China and its Enemies: The Rise of Nomadic Power in East Asian History. Cambridge University Press. ISBN 0-521-77064-5.
  2. Beckwith, Christopher I. (16 March 2009). Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from the Bronze Age to the Present. Princeton University Press. ISBN 0691135894. p.387.
  3. «БОГ – Академічний тлумачний словник української мови». sum.in.ua. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۲۲.
  4. «Bambooweb Dictionary: Huns». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۳.
  5. Harmatta, János .History of civilizations of Central Asia, v. 2: The Development of sedentary and nomadic . civilizations, 700 B.C. to A.D. 250 ISBN:978-92-3-102846-5, 92-3-102846-4 UNESCO Publications. 1994. p.488. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 144 (کمک)
  6. Xiongnu بر پایه سامانه آوانگاری پین یین که امروزه پرکاربردتر است
  7. Hsiongnu بر پایه سامانه قدیمی و کم کاربردتر وید جایلز ساخته هربرت وید
  8. Barfield, Thomas (1989). The Perilous Frontier. Cambridge, MA: Basil Blackwell. ISBN 1-55786-043-2.

Wikipedia contributors, "Modu Chanyu," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Modu_Chanyu&oldid=293660425 (accessed June 1, 2009).

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.