محاصره قندهار (۱۷۳۷–۱۷۳۸)
محاصرۀ قندهار (انگلیسی: Siege of Kandahar) نبردی بود که بین نادرشاه افشار و هوتکیان از آوریل ۱۷۳۷ تا ۲۴ مارس ۱۷۳۸ روی داد. نادرشاه در این جنگ بر هوتکیان غلبه کرد.
.svg.png.webp){kind=small}
محاصره قندهار در آوریل سال ۱۷۳۷ از زمانی آغاز شد که ارتش نادرشاه افشار برای سرنگون کردن آخرین دژ هوتکیِ لوی قندهار که زیر چیرگی حسین هوتکی بود به جنوب افغانستانِ امروزی یورش برد.
این محاصره در منطقه قندهار باستانی که بخشی از قندهار امروزی در افغانستان است رخ داد و تا ۲۴ مارس ۱۷۳۸ که افغانهای هوتکی از ارتش ایران (که خود دربردارنده سربازان افغانی نیز بود) شکست خوردند ادامه داشت.
محاصره
در بیشترِ زمانِ محاصره، نبردها ناچیز بود زیرا نبود توپخانه سنگینِ نادر سربازان او را مجبور به جایگیری در محاصره شهر استوار قندهار كرد.
یورش بختیاری
چون محاصره شدن قندهار قابل پیش‌بینی بود مردم تدارکات فراوانی را در شهرشان که برج و باروی استواری هم داشت، گرد آورده بودند.
با اینکه گرسنگی و کمبود خوراک در قندهار، از ماه‌های پایانی سال ۱۷۳۷ آغاز شده بود، تشخیص نادرشاه این بود که تهی شدن شهر از اندوخته‌ها، مدت طولانی به درازا می‌انجامد. نادر از جایگاه خود در ایران مطمئن نبود. او اگرچه تهماسب دوم را برکنار کرده بود ولی تهماسب همچنان زنده بود و نادر نمی‌خواست با مصروفیت در محاصره از کشور غافل بماند.
نادر ۳۰۰۰ نفر از میان زیرشاخهٔ بختیاری‌های لشکرش را برای رهبری هجوم موج انسانی اش بر قندهار برگزید. یک بختیاری به نام ملا آدینه مصطفی برای رهبری یورش برگزیده شد. نادر در ابتدا سعی داشت با توجه به تهدیدی كه با ملا روبروست ، او را از شركت در حمله منصرف كند ولی آدینه پافشاری داشت كه شركت كند.
شب پیش از یورش ، نادر شخصا با بختیاری ها سخن گفت و به آنها یادآور شد که در صورت کامیابی در حمله، به آنها ۱۰۰۰ روپیه و بهره‌ای از غنایم شهر داده می‌شود. در ۲۴ مارس ، حمله آغاز شد و بختیاری‌ها از جایگاه‌های پنهان شده خود در صخره‌های چهل زینا خارج شدند و به سمت شهر روان شدند.
توپچی‌های افغانی در برج های محافظت شده شهر موفق به کشتن برخی از مهاجمان شدند اما بسیاری از بختیاری‌ها به دیوارهای شهر رسیدند و از نردبان خود برای بالا رفتن از آن استفاده کردند. ملا آدینه نخستین کسی بود که صعود کرد و نبرد سنگینی در بالای دیوارهای شهر قندهار انجام شد.
کم‌کم ، بختیاری ها توانستند دیوارها را به دست بگیرند و اقدام به بدست آوردن استحکامات درونی شهر کردند. مهاجمان سپس جنگ افزارها را در بالای دیوارها بلند کردند و آنها را برای بمباران شهر به کار گرفتند.
افغان‌ها برای بازپس‌گیری استحکامات این شهر چندین بار تلاش کردند ، ولی با آتش سنگین بختیاری‌ها رویارو شدند.
با ناامید شدن از ادامهٔ نبرد ، حسین هوتکی و چند افغانی با رها کردن مردم به حال خود، در ارگ قندهار عقب‌نشینی کردند. سپس ایرانیان به فرماندهی توپ‌های نصب شده روی دیوارهای شهر اقدام کردند و از این توپها برای بمباران ارگ استفاده کردند. سرانجام ، پس از یک روز ، در تاریخ ۲۵ مارس ۱۷۳۸ ، حسین هوتکی و همراهان او را که در ارگ پناه گرفته بود ، تسلیم کرد.
پسایند
نادر شاه سخاوت‌مندانه به بختیاری ها پاداش داد و شخصاً با کیسه‌ای پر از زر به آدینه مصطفی بخشید. با حسین هوتکی ملایم رفتار شد و به همراه خانوادهٔ سلطنتی هوتکی به مازندران تبعید شد.
گویا او و خانواده‌اش بعداً در جریان کشتارهای زندیِ افغان‌ها در شمال ایران امروز کشته شدند. از سوی دیگر ، نادر فرماندهِ اصلی ارتش حسین ، محمد سیدالدخان را مشکوک به آشوبگری دانست. پس دستور داد كه نابینا شود.
شهر قندهار به طور سیستماتیک توسط آتش توپخانه ویران شد و ساکنان بازمانده به شهری نو برده شدند که نیروهای افشاری برنامه‌ریزی کردند که در حدود ۶ مایلی جنوب خاوری شهر باستانی ساخته شود.
نادر پس از خود ، شهر را "نادرآباد" نامگذاری کرد. شهر قدیمی مورد استفادهٔ دوباره قرار نگرفت اما ویرانه‌های ارگ قدیمی قندهار تا به امروز می‌توان دید. تسخیر قندهار یک رویداد طنین‌انداز در تاریخ شفاهی بختیاری و به طور کلی در فرهنگ لُر است. این رویدادی است که به سنگ محک فرهنگی تبدیل شده است.
منابع
- History of Afghanistan from the earliest to the outbreak of war of 1878. G.B. Malleson. London: Pall Mall. p. 260. Retrieved 2010-10-24.
- History of Afghanistan from the earliest to the outbreak of war of 1878. G.B. Malleson. London: Pall Mall. p. 261. Retrieved 2010-10-24.
- Axworthy p.185
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Siege of Kandahar». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۴.