مادبا

مادبا تاریخ طولانی ای دارد که قدمت آن به دوران نوسنگی می‌رسد. شهر مادبا روزگاری شهر مرزی موبایت بوده‌است که نام آن در انجیل، سفر ۲۱:۳۰ و انجیل Joshua سفر ۱۳:۹ آمده‌است. شهر مادبا از عصر مفرغ وجود داشته‌است.

در زمان حکومت امپراتوری رم و امپراتوری بیزانس؛ یعنی از قرن دوم تا هفتم پس از میلاد مسیح، مادبا بخشی از پترا عرب (پراوینسیا عرب) بود که توسط ‹‹ تراجان›› امپراتور روم به منظور جایگزینی پادشاهی نباتی پترا بنیاد نهاده شد. اما در زمان حکومت خلیفه اموی اسلامی، مادبا بخشی از جنوب جند فلسطین به‌شمار می‌آمد.

اولین نشانه جامعه مسیحی متعلق به اسقف این شهر، در قوانین شورای چالسیدون به سال ۴۵۱ یافت شده‌است که کنستانتین، سراسقف منطقه سراسقف نشین بوسترا که مرکز محلی محسوب می‌شد، به نمایندگی از گایانو ‹‹اسقف مادبایی›› آن را امضا کرده‌است.

بازسازی این شهر پس از ویرانی در سال ۱۸۸۰ و به دست ۹۰ خانواده عرب مسیحی که اهل کراک در جنوب منطقه بودند و تحت رهبری دو کشیش ایتالیایی متعلق به دوره به طریقی لاتین اورشلیم، با تحقیقات باستان شناختی مقارن شد و آن نیز به نوبه خود، به‌طور قابل توجهی اسناد و مدارک ناچیز موجود در این خصوص را تکمیل کرد.

قبایل معروف این شهر عبارتند از: حدادین، باجالی، شماس، القرادشه، عزیزت، شوبکا، ابو الغنام، مویه و همارنه.

مادبا پنجمین شهر پرجمعیت اردن است.

این شهر مرکز مادبا مرکز استانی با همین نام در کشور اردن است که جمعیتی قریب به ۶۰٬۰۰۰ نفر دارد و به خاطر آثار هنری مربوط به بیزانس و معرق کاری‌های اموی‌ها، به ویژه نقشه معرق کاری منطقه فلسطین و دلتای نیل که متعلق به عصر بیزانس است، شهرت یافته‌است.

مادبا در ۳۰ مایلی جنوب غربی پایتخت اردن؛ یعنی امان است.

مادبا محل زندگی شمار زیادی از مسیحی‌های اردنی است که قریب به ۳۵ تا ۴۰ درصد جمعیت شهر را تشکیل می‌دهند.

کلیساهای زیادی در مادبا وجود دارد.

اولین نمونه‌های معرق کاری، به‌طور کاملاً اتفاقی و تصادفی، در حین ساخت اقامتگاه‌های دائم با استفاده از سنگ‌های چهارگوش بناهای باستانی کشف شده‌است. کشیشهای مادبا ساکنان جدید آن را از اهمیت معرق کاری‌ها مطلع ساختند و البته اطمینان حاصل کردند که این ساکنان از معرق کاری‌های کشف شده مراقبت به عمل آورده و آن‌ها را نگهداری می‌کنند.

نقشه مادبا که معرق کاری شده‌است، در سال ۱۸۹۶ کشف شد، اما یافته‌های مربوطه یک سال پس از آن چاپ و منتشر شد. این کشف باعث شد توجه دانشمندان سراسر جهان به این شهر جلب شود. این حادثه مهم، همچنین بر ساکنانی که شوق و علاقه خاص و اشاعه‌پذیری به ف. گیوسپ مانفردی داشتند، تأثیر مثبتی گذاشت. مانفردی کسی است که ما کشف اغلب معرق کاری‌ها در منطقه را مدیون تلاش و زحمات او هستیم. بدین ترتیب مادبا «شهر معرق کاری» در اردن نام گرفت.

نقشه‌ای از اورشلیم متعلق به قرن ۶

دست بر قضا، قسمت شمالی این شهر منطقه‌ای بود که بیشترین تراکم بناهای معرق کاری شده را در خود جای داده بود. در خلال دوران بیزانس و اموی‌ها، این منطقه شمالی که جاده رومی ستون بندی شده از آن عبور می‌کرد، شاهد ساختن کلیسای مپ، عمارت اربایب هیپولیتیس، کلیسای مریم مقدس، کلیسای الیجای پیامبر و سرداب آن، کلیسای شهدای مقدس (الخدیر)، کاخ برنت و کلیسای اهل سنت بود.

نقشه معرق کاری شده مادبا یکی از نقشه‌های نمایه‌ای منطقه است که از زمان ساخت ششمین کلیسای انگلیس وجود داشته و در تالار کلیسای شرق ارتدوکسها / ارتدوکس یونانی باسیلیکای سنت جورج نگهداری می‌شده‌است. این نقشه که دو میلیون تکه سنگ رنگی دارد، تپه‌ها و دره‌ها، روستاها و شهرهای فلسطین و دلتای نیل را به تصویر می‌کشد. در این اثر معرق کاری شده شکل و ظاهر اولیه و دست نخورده اورشلیم بیزانسی، تحت عنوان «شهر مقدس» وجود دارد. این نقشه که «کاردو» یا معابر مرکزی ستون بندی شده و مقبره مقدس در آن کاملاً نمایان و مشخص است، جزئیات و اطلاعات مهمی را د رخصوص رویدادهای بزرگ قرن ششم در اختیار ما قرار می‌دهد. نقشه فوق‌الذکر یکی از راهنماهای بسط و گسترس دانش دانشگاهی دربارهٔ ساختمان فیزیکی اورشلیم پس از انهدام و بازسازی آن در سال ۷۰ پس از میلاد مسیح بوده‌است.

دیگر شاهکارهای معرق کاری کشف شده در کلیسای مریم مقدس و حواریون و موزه باستان‌شناسی انبوهی از گل‌ها و گیاهان، پرندگان و ماهی‌ها، حیوانات و جانورهای عجیب و غریب و نیز صحنه‌هایی از اساطیر و فعالیت‌های روزانه شکار، ماهی‌گیری و کشاورزی را به تصویر می‌کشند. صدها معرق کاری دیگر که متعلق به قرن پنجم تا هفتم هستند در سراسر شهر مادبا پراکنده هستند.

• شامی، یحیی، موسوعة المدن العربیة والاسلامیة، دارالفکر العربی، بیروت، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی به (عربی).

Wikipedia contributors, "Madaba," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Madaba&oldid=182826171

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مادبا موجود است.