قلعه بالاحصار (کابل)

بالاحصار نام قلعه‌ای باستانی در شهر کابل در افغانستان است. تاریخ ساخت این قلعه به حدود قرن ۵ میلادی می‌رسد.[1] این دژ یا حصار در حدود سه قرن (از قرن دوم تا پنجم مسیحی) آبادی روی پشته بالاحصار به شکل اثر مذهبی ساخته شده که نظر به شواهد نقاط مجاور می‌توان آن را نیایشگاه بودائی خواند که احتمالاً بعید نیست که شالوده اولین قلعه جنگی در همین زمان بدست یکی از شاهان هپتالی (هون) بوده باشد. قلعه‌ای است که بر فراز تپه‌ای در دامنه کوه شیر دروازه در جنوب شرق شهر کابل ساخته شده‌است.[2]

قلعه بالاحصار (کابل) / ۱۸۷۹

تیمورشاه که پایتخت افغانستان را از قندهار به کابل انتقال داد و در بالاحصار کابل جاگزین شدند. تا عصر سلطنت امیر عبدالرحمن‌خان پایتخت در همان‌جا بود.

بالا حصار به دلیل اهمیت استراتژیک و قدمت تاریخی‌اش یک مکان دارای ارزش تاریخی است. این بنا شاهد جنگ‌های خونین بوده‌است. در جنگ اول افغان و انگلیس (۱۸۳۹ – ۱۸۴۲) و جنگ دوم افغان و انگلیس (۱۸۸۰–۱۸۷۸) و بعد در زمان حکومت‌های کمونیستی افغان این قلعه به عنوان مرکز مهم نظامی استفاده می‌شد. حتی یکی از قیام‌های مجاهدین علیه حکومت کمونیستی افغانستان نیز از همین قلعه آغاز شد که به قیام بالاحصار مشهور است. در سال‌های اخیر نیز نیروهای ناتو در این قلعه مستقر بودند.[2]

بعد از کودتای روسی ۷ ثور ۱۳۵۷ و آغاز مبارزه مردم افغانستان علیه رژیم وابسته به روسیه، یکی از قیام‌های مهم از بالاحصار آغاز گردید که در تاریخ به نام «قیام بالاحصار» مشهور است. این قیام به‌وسیله «گروه انقلابی خلقهای افغانستان» (که بعدها به نام سازمان رهایی افغانستان تغییر نام داد) و پنج حزب و سازمان ملی و اسلامی دیگر از جمله «حرکت اسلامی افغانستان» به تاریخ ۱۴ اسد ۱۳۵۸ به راه افتاد اما به سختی سرکوب و بخون نشست. ده‌ها تن از افسران و سربازان قیام‌کننده کشته شدند و تعدادی نیز دستگیر و بعداً در پولیگون زندان پلچرخی اعدام گردیدند. از جمله رهبران این قیام گل احمد بود که جان باخت.