صحیح مسلم

نویسنده و گردآورنده این کتاب مسلم بن حجاج نیشابوری است؛ که وی نیز مانند باقی گردآورندگان کتب صحاح سته اهل سنت اهل ایران بوده‌است.

بر صحیح مسلم شروحی نوشته شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شرح امام نووی اشاره کرد.

اهل سنت در مورد این مجموعه دیدگاه «دومین کتاب حدیث معتبر از مجموعه شش‌گانه بزرگ حدیث» دارند.

سعید بن عمر می‌گوید: ابوزرعه رازی کتاب مسلم را که توسط شخصی بازنویسی شده بود، گرفته و به ورق زدن و مطالعه آن پرداخت. هنگامی که چشمش به روایت اسباط بن نصر افتاد، با تعجب گفت: کتاب مسلم به هیچ وجه کتاب صحیحی نیست، زیرا کسی که قصد جمع‌آوری روایات صحیح را دارد، به هیچ عنوان روایت اسباط بن نصر را در کتاب خودش نقل نمی‌کند. چند لحظه بعد ابوزرعه با روایت قطن بن نسیر مواجه شده و گفت: روایت قطن بن نسیر از روایت اسباط بن نصر ضعیف‌تر است، اما مسلم روایت او را نیز در کتابش ذکر کرده‌است (و أتاه ذات یومٍ ـ و أنا شاهد ـ رجلٌ بکتاب الصحیح من روایة مسلم، فجعل ینظر فیه، فإذا حدیث عن أسباط بن نصر، فقال أبوزرعة: ما أبعد هذا من الصحیح! یدخل فی کتابه أسباط بن نصر! ثمّ رأی فی کتابه قطن بن نُسَیر فقال لی: و هذا أطم من الأوّل، قطن بن نسیر وصل أحادیث عن ثابت جعلها عن أنس، ثمّ نظر فقال: یروی عن أحمد بن عیسی المصری فی کتابه الصحیح، قال لی أبوزرعة: ما رأیت أهل مصر یشکّون فی أنّ أحمد بن عیسی ـ و أشار أبوزرعة إلی لسانه ـ کأنّه یقول الکذب، ثمّ قال لی: یُحدّث عن أمثال هؤلاء و یترک محمد بن عجلان و نظرائه)[1][2]

امام نووی در مقدمه کتاب شرح مسلم می‌نویسد: ادعای مسلم مبنی بر جمع‌آوری روایاتی که جمهور اهل سنت بر صحت آن اتفاق نظر دارند، سخن گزافی است، زیرا وی در کتاب خود روایاتی را که راویان آن‌ها افراد مؤثق و مورد اطمینان نبوده و در صحت روایات آن‌ها بین علما اختلاف است، گردآوری کرده‌است. («و أمّا قول مسلم فی صحیحه فی باب صفة صلاة رسول‌اللّه صلَّی اللّه علیه و سلَّم: لیس کلّ شیء صحیح عندی وضعته ههنا، یعنی فی کتابه هذا الصحیح و إنّما وضعت ههنا ما أجمعوا علیه، فمشکل، فقد وضع فیه أحادیث کثیرة مختلفاً فی صحتها، لکونها من حدیث من ذکرناه و من لم‌نذکره ممن اختلفوا فی صحتة حدیثه)[3]

ابن حجر عسقلانی می‌نویسد: بخاری در کتاب خود ۱۱۰ حدیث معلل (یعنی مشکل‌دار) و ضعیف و مخدوش را نقل کرده است. ۳۲ حدیث از همین احادیث ضعیف در کتاب مسلم نیز نقل شده است. (و عدّة ما اجتمع لنا من ذلک ممّا فی کتاب البخاری و إن شارکه مسلم فی بعضه مائة و عشرة أحادیث، منها ما وافقه مسلم علی تخریجه و هو إثنان و ثلاثون حدیثاً و منها ما انفرد بتخریجه و هو ثمانیة و سبعون حدیثاً)[4]

کمال الدین محمد بن عبدالواحد از علمای مکتب حنفی می‌نویسد: کسانی که گمان می‌کنند صحیح‌ترین احادیث، روایاتی است که بخاری و مسلم آن را نقل کرده باشند، سپس روایاتی که بخاری آن را نقل کرده، و بعد از آن روایاتی که مسلم در کتاب خود نقل کرده، و روایاتی که سند آن مطابق شرط بخاری و مسلم است در رتبه بعد قرار داشته و روایاتی که مطابق شرط یکی از بخاری و مسلم است در رتبه بعد می‌باشند، چنین پنداری زورگویی و باطل است و پیروی و تقلید از این گفته‌ها جایز نیست. (قول من قال: أصحّ الأحادیث ما فی الصحیحین، ثمّ ما انفرد به البخاری، ثمّ ما انفرد به مسلم، ثمّ ما اشتمل علی شرطهما، ثمّ ما اشتمل علی شرط أحدهما، تحکّم لایجوز التقلید فیه)[5]

و باقلانی نیز صحت کتب بخاری و مسلم را نپذیرفته و می‌گوید:

أقدم جماعة من الأکابر علی الطعن فی صحة هذا الحدیث مع کثرة طرقه و اتفاق الشیخین… أنکر القاضی أبوبکر صحة الحدیث و قال: لایجوز أن یقبل هذا و لایصح أنّ الرسول قاله؛ و لفظ القاضی أبیبکر الباقلانی فی «التقریب»: هذا الحدیث من أخبار الآحاد آلتی لایعلم ثبوتها؛ و قال إمام الحرمین فی «مختصره»: هذا الحدیث غیر مخرج فی الصحیح، و قال فی البرهان: لایصححه أهل الحدیث؛ و قال الغزالی فی «المستصفی»: الأظهر أنّ هذا الخبر غیر صحیح؛ و قال الداودی الشارح: هذا الحدیث غیر محفوظ[6]

متن مربوطه در ویکی‌نبشته: صحیح مسلم

ترجمه کامل صحیح مسلم به انگلیسی دانلود صحیح مسلم به زبان عربی

• ویکی‌پدیای انگلیسی مدخل Sahih Muslim
• العظم، رفیق، “ (أشهر مشاهیر الإسلام) “، چاپ: دارالرائد العربی، بیروت. لبنان. ۱۴۰۱ هـ - ۱۹۸۱ میلادی.