شورای عالی قوهقضائیه
شورای عالی قوهقضائیه متشکل از معاونتها، سازمانها و برخی از مراکز تحت مدیریت قوه قضائیه ایران است که بر اساس اصل ۱۵۶ قانون اساسی که وظایف رئیس قوه قضائیه را شرح میدهد، تشکیل شدند. بر این اساس هر کدام از این وظایف در قالب یکی از معاونتها و رؤسای مراکز این قوه شکل گرفت که همگی به صورت هفتگی تحت عنوان شورای عالی قوهقضائیه برای هماهنگی بیشتر و صدور دستورات لازم تشکیل جلسه میدهند.[1][2]
معاونان فعلی قوه قضائیه
- معاون اول قوه قضائیه: غلامحسین محسنی اژهای
- معاون قوه قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: ذبیحالله خدائیان[3]
- معاون حقوقی و امور مجلس قوهقضائیه: محمد مصدق[4]
- معاون قضائی قوه قضائیه: حکمتعلی مظفری[5]
- معاون امور بینالملل و حقوق بشر قوهقضائیه: علی باقری کنی[6]
- معاون منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضائیه: امینحسین رحیمی [7]
- معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوهقضائیه: محمدباقر الفت[8]
- معاون راهبردی و فناوری قوهقضائیه: محمدباقر ذوالقدر[9]
- معاون مالی، پشتیبانی و عمرانی قوه قضائیه:محمدحسین فروزانمهر[10]
سایر مسئولان قوه قضائیه
- دادستان کل کشور:محمدجعفر منتظری
- رئیس دیوان عالی کشور :سید احمد مرتضوی مقدم[11]
- رئیس دیوان عدالت اداری :محمدکاظم بهرامی[12]
- رئیس سازمان بازرسی کل کشور: حسن درویشیان[13]
- رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور: مهدی حاجمحمدی[14]
- رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور: عباس مسجدی آرانی
- رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح: شکرالله بهرامی[15]
- رئیس مرکز حفاظت و اطلاعات قوهقضائیه: علی عبداللهی[16]
- رئیس مرکز توسعه حل اختلاف کشور: هادی صادقی [17]
- رئیس دادگاه انتظامی قضات: حسینعلی نیری
- دادستان انتظامی قضات: محمد موحدی آزاد[18]
- رئیس دادگاه ویژه روحانیت:محمدجعفر منتظری
- دادستان ویژه روحانیت:سید ابراهیم رئیسی
- سخنگو قوهقضائیه: غلامحسین اسماعیلی
- رئیس دفتر بازرسی ویژه قوه: علیاصغر جهانگیر [19]
- رئیس کل دادگستری تهران: محمدجواد حشمتی
- دادستان عمومی و انقلاب تهران: علی القاصیمهر
وزیر دادگستری بعنوان عضو شورای عالی قوهقضائیه
بر اساس اصل ۱۶۰ قانون اساسی وزیر دادگستری مسئولیت کلیه مسائل مربوط به روابط قوه قضائیه با قوه مجریه و قوه مقننه را بر عهده دارد و از میان کسانی که رئیس قوه قضائیه به رئیسجمهور پیشنهاد میکند انتخاب میگردد. رئیس قوه قضائیه میتواند اختیارات تام مالی و اداری و نیز اختیارات استخدامی غیر قضات را به وزیر دادگستری تفویض کند. در این صورت وزیر دادگستری دارای همان اختیارات و وظایفی خواهد بود که در قوانین برای وزرا به عنوان عالیترین مقام اجرائی پیشبینی میشود. وزیر دادگستری علاوه بر هیئت دولت در شورای عالی قوهقضائیه نیز عضویت دارد.[20]
- در حال حاضر علیرضا آوایی عهدهدار این منصب است
وظایف معاونت اول قوه قضائیه
- ارائه مشورتها و پیشنهادهای لازم به ریاست قوه در کلیه زمینه ها؛ و نظارت بر اجرای آن پس از تصویب رئیس قوه قضاییه.
- بررسی و اقدام لازم در موارد ارجاعی از ناحیه رئیس قوه قضاییه.
- تشکیل شورای معاونین و مراکز تابعه و ایجاد هماهنگی و رفع اختلاف و تداخلات کاری بین آنها و ارائه گزارش به ریاست قوه.
- تشکیل شورای سازمانهای تابعه و پیگیری در رفع موانع، مشکلات و نیازمندیهای آنان و ارائه گزارش به ریاست قوه.
- برگزاری جلسات منظم با روسای کل دادگستریها، اخذ گزارش از وضعیت دادگستری در استانها، بررسی مشکلات و تلاش برای برطرف ساختن آنها و ارائه گزارش به رئیس قوه قضاییه.
تبصره: برگزاری جلسات عمومی با روسای کل دادگستریها توسط معاونتها، مراکز، سازمانها و نهادهای مختلف قوه قضاییه، صرفاً پس از بحث و بررسی و تأیید معاونت اول صورت میپذیرد.
- دریافت، بررسی و تأیید بخش نامهها، دستورالعملها، آییننامهها، لوایح و گردش کارهایی که توسط معاونین، روسای مراکز تابعه، روسای سازمانها و سایر نهادهای قوه قضاییه تهیه میشود جهت ارائه به رئیس قوه قضاییه برای تصویب.
- بررسی و تأیید پیشنهادهای معاونت راهبردی درخصوص:
الف) تصویب شرح وظایف و تشکیلات واحدهای اداری قوه قضاییه و سازمانهای تابعه در سطوح پایینتر از اداره کل
ب) پیشنهاد شرح وظایف مشاغل اداری و پستهای سازمانی بالاتر از اداره کل، به رئیس قوه قضاییه برای تصویب
ج) تصویب ایجاد شعب دادسرا و دادگاه
تبصره: انحلال شعب دادسرا و دادگاه پس از تأیید رئیس قوه قضاییه امکانپذیر خواهد بود.
د) ایجاد یا تغییر پست سازمانی درخصوص جانبازان حالت اشتغال
ه) تصویب فرمها، علائم و نشانهای اداری
- بررسی فرایند تأمین و توزیع اعتبارات مصوب قوه قضاییه و رفع موانع و مشکلات، در چارچوب برنامهها و تدابیر رئیس قوه قضاییه.
- بررسی نتایج حاصله از بازرسیها و نظارتها بر واحدهای ستادی، سازمانها و دادگستریهای کل و ایجاد هماهنگی و صدور دستورات مقتضی برای رفع معایب و نواقص و تعمیم و افزایش محاسن در چارچوب برنامهها و تدابیر ریاست قوه قضاییه و ارائه گزارش به وی.
- بررسی و تأیید پیشنهادهای معاونت منابع انسانی درخصوص:
الف) تصویب و تبدیل وضعیت قضات از آزمایشی به رسمی
ب) صدور حکم مأموریت قضات در داخل استانها به مدت بیش از ۶ ماه
- ریاست جلسات کمیسیون نقل و انتقال قضات و ارائه گزارش از تصمیمات متخذه به رئیس قوه قضاییه
- تعیین افراد واجد صلاحیت و صدور ابلاغ نمایندگان جهت شرکت در کمیسیونها، هیئتها و جلساتی که قانوناً حضور نماینده قوه قضاییه لازم میباشد (و نظارت و هدایت آنان) پس از تأیید رئیس قوه قضاییه.
تبصره: در مواردی که نماینده قاضی است و به نحوی رای صادر میکند، صدور ابلاغ توسط رئیس قوه انجام میگیرد.
۱۳- صدور احکام اعضای هیئتهای رسیدگی کننده به تخلفات اعضای شورای حل اختلاف.
تبصره: صدور احکام اعضای هیئتهای رسیدگی کننده به تخلفات اداری (موضوع ماده ۲۲ قانون رسیدگی به تخلفات اداری) با معاونت منابع انسانی است.
۱۴- اتخاذ تصمیم مقتضی درخصوص مواد ۳۵۶، ۴۲۴ قانون مجازات اسلامی در مواردی که مقتول یا مجنی علیه یا ولی دمی که صغیر یا مجنون است، ولی نداشته باشد یا ولی او شناخته نشود یا به او دسترسی نباشد و همچنین در هر حق قصاصی که بعضی از صاحبان آن، غایب باشند و مدت غیبت طولانی باشد یا امیدی به بازگشتن آنان نباشد.
۱۵- اتخاذ تصمیم مقتضی در مورد تبصره ۲ ماده ۴۹۵ راجع به اعطای برائت به طبیب در موارد فقدان یا عدم دسترسی به ولی خاص
- اتخاذ تصمیم درخصوص اجرای احکام سلب حیات در پروندههای مواد مخدر و غیره.
- رسیدگی به امور بسیج در قوه قضاییه و رفع مشکلات و نیازمندیهای ایثارگران و بازنشستگان قوه قضاییه.
۱۸- اختیارات و وظایف مذکور در بندهای فوق، قائم به شخص معاون محترم اول است و قابل تفویض به غیر نمیباشد.[21]
- افراد منصوب
- محمدهادی مروی: ۱۳۷۸ تا مرداد ۱۳۸۳
- سید ابراهیم رئیسی: مرداد ۱۳۸۳ تا مهر ۱۳۹۳
- غلامحسین محسنی اژه ای: مهر ۱۳۹۳ تا کنون
وظایف معاونت حقوقی و امور مجلس قوهقضائیه
معاونت حقوقی و اموز مجلس قوه قضائیه از معاونتهای قوه قضائیه است که طبق اصل ۱۵۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تهیه لوایح قضایی را تحت نظارت رئیس قوه قضائیه بر عهده دارد[22] از وظایف این معاونت ارسال لوایح قضایی به مجلس، دفاع از دعاوی له یا علیه دستگاه قضایی، آسیبشناسی قوانین، پاسخ به استعلامات قضایی، ترجمه رسمی مدارک، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران ، مرکز رسیدگی به امور نمایندگان مجلس و … است. ابن معاونت در تاریخ ۲۰ خرداد ۹۹ با ادغام اداره کل رسیدگی به امور مجلس در این قوه به معاونت حقوقی و امور مجلس تغییر نام پیدا کرد.
- افراد منصوب
- علی رازینی ۱۳۸۸-شهریور ۱۳۹۳[23]
- ذبیحالله خدائیان شهریور ۱۳۹۳-اردیبهشت ۱۳۹۸[24]
- محمد مصدق اردیبهشت ۱۳۹۸-اکنون[4]
وظایف معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضائیه
معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی قوه قضائیه بر اساس اصل ۱۵۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران استخدام قضات عادل و شایسته و عزل و نصب آنها و تغییر محل مأموریت و تعیین مشاغل و ترفیع آنان و مانند اینها از امور اداری، طبق قانون بر عهده رئیس قوه قضائیه میباشد که از وظایف این معاونت میباشد. قابل ذکر است که این معاونت تا دوره احمد واعظی به عنوان معاونت آموزشی قوهقضائیه مشغول به کار بودند.
در تاریخ ۲۰ خرداد ۹۹ با ادغام معاونت فرهنگی قوه در این معاونت ، بعنوان معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی شناخته می شود.
- افراد منصوب
- محمدسعید جواهری[25]
- احمد واعظی: شهریور۱۳۸۸- مهر ۱۳۹۰[25]
- علیرضا امینی: مهر ۱۳۹۰ - ۲۰ خرداد ۱۳۹۹[26]
- امینحسین رحیمی : ۲۰ خرداد ۹۹ تا کنون [27]
وظایف معاونت راهبردی و فناوری قوهقضائیه
معاونت راهبردی و فناوری قوهقضائیه که در زمان ریاست صادق آملی لاریجانی در این قوه تشکیل شد و وظایف این معاونت به شرح زیر است:
۱- تهيه و تدوين سياست ها ، راهبردها و راه کارهای تحول و پیشرفت قضائی کشور .
۲- تهيه و تدوين طرح ها ، برنامه های کلان ، پنج ساله و سالیانه قوه قضاییه .
۳-بازنگری ، طراحی و تدوین ساختار و سازمان قوه قضائيه .
۴-برآورد ، تدوین، تخصیص و تسهیم بودجه ، تبادل موافقت نامه ها و نظارت برنامه ای بر اجرای بودجه سالیانه قوه .
۴-بررسي و تدوین طرح ها و برنامه های بهسازی سیستم ها وروشهای قضائی ، اداری و اجرائی و ارتقاء ، بهروری سازمانی در قوه قضاییه .
۵-نظارت و ارزیابی عملکرد سازمانی بخشهای مختلف قوه قضاییه از جهت اجرای برنامه ها و طرح های مصوب .
۶-جمع آوری و کسب اطلاعات و آمار ازمرکز اطلاعات و آمار قوه و سایر مراجع ذی ربط و ارائه تحلیل های آماری در حوزه های عملکردی قوه قضاییه .
۷-انجام مطالعات وپژوهشهای راهبردی در حوزه مدیریت قضائی ( شامل : مطالعات تطبیقی و پژوهش در روشها، مدل ها ، سیاست ها ، راهبردها ، فرآیندها ، سازمان ها و....) [28]
در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۹ مرکز آمار و فناوری قوه در این معاونت ادغام و نام این معاونت به راهبردی و فناوری تعییر پیدا کرد.
- افراد منصوب
- محمدباقر ذوالقدر : از بدو تاسیس تا کنون
منابع
- وب سایت مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۸). «اصل ۱۵۶ قانون اساسی».
- وب سایت شورای نگهبان (۱۳۵۸). «اصل ۱۵۸ قانون اساسی».
- خبرگزاری صدا و سیما (۱۳۹۸). «مراسم معارفه رئیس جدید سازمان ثبت اسناد و املاک کشور».
- خبرگزاری ایلنا (۱۳۹۹). «انتصابات جدید قوه قضائیه».
- «باقری کنی معاون امور بینالملل قوه قضاییه و دبیر ستاد حقوق بشر شد».
- خبرگزاری ایلنا (۱۳۹۹). «انتصابات جدید قوه قضائیه».
- خبرگزاری میزان (۱۳۹۳). https://www.mizanonline.com/fa/news/16034/مراسم-تودیع-و-معارفه-معاون-اجتماعی-و-پیشگیری-از-وقوع-جرم-قوه-قضاییه-برگزار-میشود. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - «سرتیپ ذوالقدر معاون قوه قضائیه شد». بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۹.
- خبرگزاری میزان (۱۳۹۸). «مراسم معارفه معاون مالی قوه قضائیه».
- . وب گاه صدا و سیما. اردیبهشت ۱۳۹۸ https://www.iribnews.ir/fa/news/2411581/تکریم-و-معارفه-روسای-قدیم-و-جدید-دیوان-عالی-کشور. دریافتشده در اردیبهشت ۱۳۹۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - nn=13940513000841 «رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح» مقدار
|نشانی=
را بررسی کنید (کمک). وب گاه قوه قضاییه جمهوری اسلامی. ۱۳ مرداد ۱۳۹۴. دریافتشده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴. - «حسن درویشیان به جای ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی کل کشور شد». رکنا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۱.
- «مهدی حاجمحمدی رئیس سازمان زندانها شد!». دویچ وله. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۱.
- خبرگزاری تسنیم (۱۳۹۷). «رئیس سازمان قضایی نیرو خای مسلح».
- . خبرگزاری ایرنا. تیر ۱۳۹۸ https://www.irna.ir/news/83387598/اژه-ای-مرکز-حفاظت-اطلاعات-قوه-قضاییه-در-صیانت-از-دستگاه-قضا. دریافتشده در ۱۸ تیر ۱۳۹۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - خبرگزاری ایلنا (۱۳۹۹). «انتصابات جدید قوه قضائیه».
- . وبگاه قوه قضائیه. مرداد ۱۳۹۵ http://adl.gov.ir/OrgChartVer.aspx. دریافتشده در ۸ خرداد ۱۳۹۹. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - خبرگزاری ایلنا (۱۳۹۹). «انتصابات جدید قوه قضائیه».
- . وب گاه شورای نگهبان. بهمن ۱۳۸۹ https://www.shora-gc.ir/fa/news/1766/اصل-یکصد-و-شصتم. دریافتشده در خرداد ۱۳۹۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - . وب گاه خبرگزاری مهر. دی ۱۳۹۴ https://www.mehrnews.com/news/2447111/جزئیات-18-وظیفه-معاون-اول-قوه-قضائیه. دریافتشده در دی ۱۳۹۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک); پارامتر|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک) - خبرگزاری ایسنا (شهریور ۱۳۸۸). «مراسم معارفه مهاون منابع انسانی قوه قضاییه».
- خبرگزاری ایلنا (۱۳۹۹). «انتصابات جدید قوه قضائیه».
- وبگاه معاونت راهبردی قوهقضائیه (فروردین ۱۳۹۹). https://https://mrgh.eadl.ir/آشنایی-با-معاونت/نمودار-و-شرح-وظایف. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی (کمک)