شابران

این شهر ۱۲۲ کیلومتر از شهر باکو فاصله دارد و بخشی از استان قوبا-خاچماز به شمار می‌آید.

جمعیت این شهر براساس سرشماری سال ۲۰۱۰ میلادی، ۲۳۲۴۸ نفر جمعیت دارد که بیشترین میزان جمعیت را ترک‌های آذربایجانی و گروهی را تات‌ها تشکیل می‌دهند.

مرکز شروانشاهان در گذشته شهر شابران (شاوَران) بوده است.[2] در فرهنگ آنندراج آمده که می‌گویند چاه بیژن در حدود شابران بوده‌است. در حدود العالم آمده‌است که سنگ محک از شابران به همه جهان برده می‌شده‌است. سنگ محک سنگی سیاه و سخت است که طلا و نقره را بدان می‌آزمایند.[3]

نام شابران از شهر تاریخی مربوط به قرون وسطا با همین نام آمده است که بندری در ۱۵ کیلومتری شمال این شهر بود.[4]

در لغتنامه دهخدا در مورد این شهر آمده‌است: نام شهری که آن را شاوران نیز گویند. (غیاث). نام ولایتی از شیروان. (انجمن آرا). و یاقوت آرد: از اعمال اران است که انوشیروان آن را بنا نهاد و گفته‌اند از اعمال دربند یا باب‌الابواب است. میان آن و شهر شروان در حدود بیست فرسنگ راه است. (معجم البلدان). انوشیروان عادل ساخت هوایش گرم است و آبش ناگوارنده، حاصلش غله و دیگر حبوبات نیکو باشد. (نزهة القلوب چ لیدن ج ۳ ص ۹۲). شهری است به ارمینیه. (فهرست نخبة الدهر دمشقی چ لایپزیک). و رجوع به متن نخبةالدهر ص ۱۸۹ شود. مقدسی و دیگر مؤلفان قدیم دو شهر دیگر را در ایالت شروان نام برده‌اند که محل آنها معین نشده‌است: یکی شابران که اکثراهالی آن عیسوی بوده‌اند و چنان‌که نقل شده در بیست فرسخی دربند جای داشته‌است و دیگر شروان که در جلگه‌ای واقع و دارای مسجدی در بازار بوده و از جادهٔ در بندسه روز راه تا شماخی کرسی ایالت شیروان فاصله داشته‌است. (ترجمهٔ سرزمین‌های خلافت شرقی ص ۱۹۳). شاوران . [ وَ ] (اِخ) نام شهری و ولایتی است از شروان. (برهان قاطع). نام شهری بوده است نزدیک به گنجه و در هند او را شابران نیزگفته‌اند. گویند چاه بیژن در آن حدود بوده. (آنندراج از انجمن آرا). شابران. (شرفنامهٔ منیری). شاوران وشابران شهری است نزدیک گنجه و دربند. (فرهنگ رشیدی): شاوران، قصبهٔ شیروان است، جایی است بدریا نزدیک وبا نعمت بسیار و سنگ محک بهمهٔ جهان از آنجا برند. (حدود العالم چ ستوده ص ۱۶۴). رجوع به شابران شود.

در لغتنامه دهخدا ذیل شاوران نیز آمده‌است: نام شهری و ولایتی است از شروان. (برهان قاطع). نام شهری بوده است نزدیک به گنجه و در هند او را شابران نیز گفته‌اند. گویند چاه بیژن در آن حدود بوده. (آنندراج از انجمن آرا). شابران. (شرفنامهٔ منیری). شاوران و شابران شهری است نزدیک گنجه و دربند. (فرهنگ رشیدی): شاوران، قصبهٔ شیروان است، جایی است بدریا نزدیک و با نعمت بسیار و سنگ محک بهمهٔ جهان از آنجا برند. (حدود العالم چ ستوده ص ۱۶۴). رجوع به شابران شود.