سیر حکمت در اروپا
سیر حکمت در اروپا کتابی از محمدعلی فروغی است که جلد اول آن در سال ۱۳۱۰ منتشر شد. جلد دوم و سوم به ترتیب در سالهای ۱۳۱۸ و ۱۳۲۰ انتشار یافت. این کتاب نخستین اثر دقیق و منظم از فلسفه غرب در ایران است.
در مقدمه سیر حکمت در اروپا، فروغی انگیزه خود را از تالیف این کتاب اینگونه توضیح میدهد: « ملاحظه فرمایید كه در مشرقزمین و ممالك اسلامی از چندین قرن به اینطرف جریان امور معارفی كاملاً مانند اوضاع اسكولاستیك اروپا بوده است و این حالت بیشتر ازاینجهت شگفتآور است كه شرع مقدس اسلام بنیاد احكام و كلیهی امور را بر عقل گذاشته و تعلیمات هیچ حكیم و فیلسوفی را ضروری دین نشمرده است. بااینهمه، فضلای ما هم جمود و ركورد اصحاب اسكولاستیك را داشتهاند و نتیجه یكسان بوده است و عجیبتر اینكه مردم كشور ما در علم و حكمت نسبت به اروپائیان پیشقدم بودند و مغربیان اسكولاستیك را برچیده، وارد مراحل جدید شده، هفت شهر علم را گشتند و ما هنوز اندر خم یك كوچهایم.» در همین مقدمه فروغی میگوید که « کوشیدهام تا افكار اروپایی را به شیوهی بیان ایرانی ارائه دهم و اصطلاحاتی را كه در زبان و بیان ما سابقه نداشته است، از نو بسازم. اگر قصوری رفته ما را معذور دارند كه در این راه پیش از ما كسی قدم نگذاشته و جاده كوبیده نشده بود.»[1]
محتویات کتاب
این کتاب شامل سه جلد و یک ضمیمهاست.[2]
- جلد اول
- دیباچه
- فصل اول / حکمای پیش از سقراط
- فصل دوم / سقراط و افلاطون و ارسطو
- فصل سوم / متأخرین از حکمای قدیم
- فصل چهارم / حوزهٔ علمی اسکندریه و دورهٔ رومیان
- فصل پنجم / علم و حکمت در اوایل قرون وسطی
- فصل ششم / اسکولاستیک
- فصل هفتم / تجدید حیات علم و ادب
- فصل هشتم / فرنسیس بیکن
- فصل نهم / دکارت
- پیوست / گفتار در روش درست راه بردن عقل و طلب حقیقت در علوم (کلام دکارت)
- جلد دوم
- دیباچه
- مقدمه
- فصل اول / حکمای فرانسه در سدهٔ هفدهم
- فصل دوم / اسپینوزا
- فصل سوم / لایبنیتس
- فصل چهارم / حکمای انگلیس در سدهٔ هفدهم
- فصل پنجم / حکمای انگلیس در سدهٔ هیجدهم
- فصل ششم / حکمای فرانسه در سدهٔ هیجدهم
- فصل هفتم / کانت
- جلد سوم
- دیباچه
- مقدمه
- باب نخستین / حکمای اروپا در نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم
- باب دوم / حکمای اروپا در نیمهٔ دوم سدهٔ نوزدهم
نقد و نظر
فروغی فایدهٔ تألیف سیر حکمت در اروپا را دو چیز میداند که یکی آشنایی دانشاندوزان با افکار حکمای باختر است و «دیگر اینکه مفتاح و روش نگارش فلسفهٔ جدید را به زبان فارسی امروزی به دست» میدهد.[3]
پانویس
- سیر حکمت در اروپا، مقدمه.
- فروغی، محمدعلی (۱۳۹۳). سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار. شابک ۹۶۴ - ۴۰۱ - ۰۰۶ - X.
- نصری ع. رویارویی با تجدد. تهران. نشرعلم. ۱۳۸۶ ج۲. ص ۲۱