سیروس ذکاء

سیروس ذکاء (زادهٔ ۱۳۰۵ خورشیدی در تبریز) مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی است.

زندگی

سیروس ذکاء در ۱۳۰۵ در شهرستان تبریز به دنیا آمد. پدرش در بانک ملی کار می‌کرد. پدربزرگ او حاج میرزا علی اعیان از تجار بنام تبریز بود، ولی فرزندش به سوی تجارت نمی‌رود و به کار دولت می‌پردازد و در سال ۱۳۱۶ از تبریز به تهران می‌آید. دو سال نمی‌کشد که مأموریت بانک قزوین به او داده می‌شود و با فرزندان خود به آن شهر می‌رود. تا این‌که مجدداً از سال ۱۳۲۱ به تهران انتقال می‌یابد و فرزندانش را برای تحصیل به دبیرستان فیروز بهرام می‌سپرد.[1]

دو برادر دیگر او یکی یحیی ذکاء و بهروز ذکاء نیز از چهره‌های فرهنگی ایران‌اند. خاندان ذکاء با خاندان اشرف‌الدوله کلانتر که از رجال نامی تبریز و از دیوانیان روزگار سلطنت مظفرالدین‌شاه و بعد، مشروطه بود خویشاوندی سببی دارند. شرف‌الدوله شوهرعمهٔ سیروس ذکاء بود و یحیی ذکاء همسر نوهٔ شرف‌الدوله؛ و به همین مناسبت است که یحیی خاطرات شرف‌الدوله را به چاپ رسانید.[2]

سیروس ذکاء در دانشگاه رشتهٔ علوم سیاسی دانشکدهٔ حقوق را گذرانید و عضویت در وزارت امور خارجه را اختیار کرد. او وقتی به مأموریت خارج رفت در آن‌جا به ادامهٔ تحصیل روی آورد و به اخذ درجهٔ دکتری نایل شد.[3]

سیروس ذکاء دو سال دانشکدهٔ حقوق را با ایرج افشار گذراند و از این طریق با یکدیگر دوست شدند و سال سوم از یکدیگر جدا شدند؛ او به رشتهٔ علوم سیاسی رفت و ایرج افشار رشتهٔ علوم قضایی؛ اما اغلب روزها با هم بودند. یکی از پاتوق‌های‌شان دفتر مجلهٔ جهان نو (به مدیریت حسین حجازی) بود که در یکی از املاک پدر ایرج افشار استقرار داشت و جماعتی از پیران و جوانان در آن‌جا نشست و خاست فرهنگی داشتند. سیروس ذکاء و ایرج افشار اغلب غروب‌ها در خیابان‌ها پرسه می‌زدند. سیروس ذکاء جمعه‌ها گاهی با گروه حسین حجازی به کوهنوردی می‌رفت؛ یک‌بار حتی خودش را با گروه به دامنه‌های مرتفع توچال کشانید.[4]

در دههٔ ۲۰ با افرادی نظیر مرتضی کیوان، علی‌اکبر کسمایی، علی کسمایی، ایرج افشار، محمدجعفر محجوب، مصطفی فرزانه، هوشنگ ایرانی، محمود تفضلی، غلامحسین غریب و دیگران نشست‌های دوره‌ای فرهنگی در باب ادبیات و هنر برگزار می‌کردند.[5]

سیروس ذکاء در کنار عبدالحسین زرین‌کوب، جعفر شریعتمداری، مرتضی کیوان، محمدعلی اسلامی ندوشن، محمدجعفر محجوب، اصغر فتحی، علی‌اکبر کسمایی، مصطفی فرزانه، جمشید بهنام، امین عالی‌مرد، حسین یزدانیان و جمعی دیگر، از کسانی بودند که آثارشان در دوره‌های اول مجلهٔ جهان نو چاپ شده‌است. از ادبای قدیمی سعید نفیسی، علی جواهرکلام، عباس شوقی و خان‌بابا طباطبایی با آن همکاری داشتند.[6]

سیروس ذکاء مترجمی است از نسل بعد از شهریور ۱۳۲۰ که آثارش از دههٔ ۱۳۳۰ به بعد نشر یافته‌است.[7] گرایش مشخص در ترجمهٔ این دوره، ترجمهٔ همهٔ آثار یک نویسنده‌است، مانند آندره مالرو که آثارش را سیروس ذکاء، رضا سیدحسینی و ابوالحسن نجفی به فارسی برمی‌گردانند.[8]

سیروس ذکاء علاوه بر ترجمه، به طور گاهگاهی نقدهایی بر آثار داستانی فارسی نوشته‌است که به نحوی در زمان خود تأثیرگذار بوده است؛ همین‌طور دربارهٔ ترجمهٔ رمان‌ها و داستان‌های خارجی به فارسی نقدهایی نوشته‌است.[9]

آثار

مقاله

  • آینده و پژوهش دربارهٔ حافظ: ۱- غمزهٔ صراحی، مجلهٔ آینده، سال سیزدهم، آبان تا اسفند ۱۳۶۶، شمارهٔ ۸–۱۲، صفحهٔ ۵۸۴–۵۸۸[10]

کتاب

مقاله

  • وسوسهٔ غرب، آندره مالرو، کتاب ماه (کیهان ماه)، خرداد ۱۳۴۱، شمارهٔ ۱[28]
  • وبری دیانا: آخرین فیلم لوئیس بونوئل،، کتاب ماه (کیهان ماه)، خرداد ۱۳۴۱، شمارهٔ ۱[29]
  • نقد و بررسی کتاب فرزان (۷): دربارهٔ نام دو سیاره در زبان‌های پهلوی و فارسی، ژاک دوشن گیمن، مجلهٔ بخارا، مرداد ۱۳۷۸ - شمارهٔ ۷[30]
  • نگاهی به ادبیات هند، راجش شامرا، فصلنامهٔ هستی، دورهٔ دوم، سال چهارم، شمارهٔ ۱۴، تابستان ۱۳۸۲، صفحهٔ ۴۶–۵۱[31]
  • بازگشت به سوی یک افسانه،، فصلنامهٔ هستی، سال پنجم، شمارهٔ ۱۷، بهار ۱۳۸۳[32]
  • تأمل بر سر ویرانه‌ها، بریان، فصلنامهٔ هستی، دورهٔ دوم، سال ششم، شمارهٔ ۲۴، زمستان ۱۳۸۴[33]

پی‌نوشت

  1. افشار، «یاد یحیی ذکاء»، مجلهٔ بخارا، ش ۱۷، ۲۹۶.
  2. افشار، «یاد یحیی ذکاء»، مجلهٔ بخارا، ش ۱۷، ۲۹۶.
  3. افشار، «یاد یحیی ذکاء»، مجلهٔ بخارا، ش ۱۷، ۲۹۶.
  4. افشار، «یاد یحیی ذکاء»، مجلهٔ بخارا، ش ۱۷، ۲۹۵.
  5. افشار و دیگران، «تاریخ شفاهی مطبوعات ایران (۴)»، مجلهٔ بخارا، ش ۲۱ و ۲۲، ۱۹۷.
  6. «یادبود مؤلفان»، آینده، ۹۲۲.
  7. عابدی، «از منظر تاریخ فرهنگی معاصر»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ش ۳۴، ۲۳.
  8. میرعابدینی، حسن. سیر ترجمهٔ داستان در ایران. کتاب ماه ادبیات و فلسفه، تیر ۱۳۷۸، شمارهٔ ۲۱، ص ۳۶
  9. تقی‌زاده، «روش‌شناسی نقد ادبیات داستانی»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، ۲۸.
  10. ذکاء، سیروس. آینده و پژوهش درباره حافظ: ۱- غمزهٔ صراحی، مجلهٔ آینده، سال سیزدهم، آبان تا اسفند ۱۳۶۶، شمارهٔ ۸-۱۲، صفحهٔ ۵۸۴-۵۸۸
  11. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  12. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  13. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  14. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  15. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  16. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  17. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  18. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  19. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  20. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  21. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  22. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  23. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  24. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  25. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  26. اطلاعات کتاب در پایگاه کتابخانهٔ ملی ایران
  27. انتشارات فرهنگ جاوید
  28. جواهری گیلانی، تاریخ تحلیلی شعر نو، ۳: ۲۹.
  29. جواهری گیلانی، تاریخ تحلیلی شعر نو، ۳: ۲۹.
  30. دوشن گیمن، ژاک. سیروس ذکاء. نقد و بررسی کتاب فرزان (۷): دربارهٔ نام دو سیاره در زبان‌های پهلوی و فارسی، مجلهٔ بخارا، مرداد ۱۳۷۸ - شمارهٔ ۷، صفحهٔ ۳۶۵
  31. خلاصهٔ مقالات. مجلهٔ سخن عشق، زمستان ۱۳۸۲ - شمارهٔ ۲۰، صفحهٔ ۱۱۶
  32. نشریات تازه، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، مهر ۱۳۸۳ - شماره ۸۴، صفحه ۱۰۴
  33. انصاری، سودابه. مجلات رسیده به دفتر تاریخ پژوهی. مجلهٔ تاریخ پژوهی، بهار و تابستان ۱۳۸۴ - شمارهٔ ۲۲ و ۲۳، صفحهٔ ۱۶۹

منابع

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سیروس ذکاء در ویکی‌گفتاورد موجود است.
  • افشار، ایرج (۱۳۸۰). «یاد یحیی ذکاء». مجلهٔ بخارا (۱۷). از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  • افشار، ایرج (مصاحبه‌شونده)؛ قاسمی، (مصاحبه‌کنندگان:) سیدفرید؛ دهباشی، علی؛ ساطعی، طوبی (۱۳۸۰). «تاریخ شفاهی مطبوعات ایران (۴)». مجلهٔ بخارا (۲۱ و ۲۲). از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  • «یادبود مؤلفان». ماهنامهٔ آینده (۹–۱۲). ۱۳۵۹. از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  • عابدی، کامیار (۱۳۷۹). «از منظر تاریخ فرهنگی معاصر». کتاب ماه ادبیات و فلسفه (۳۴). از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  • تقی‌زاده، صفدر (۱۳۸۱). «روش‌شناسی نقد ادبیات داستانی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه (۵۴ و ۵۵). از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  • جواهری گیلانی، محمدتقی (۱۳۷۷). تاریخ تحلیلی شعر نو. ۴ جلد (ویراست دوم). تهران: نشر مرکز. شابک ۹۶۴-۳۰۵-۳۷۴-۱.

* گفت و گو با سیروس ذکاء. ونداد الوندی پور. روزنامه شرق

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.