سقوط بهشت
سقوط بهشت؛ پهلوی‌ها و واپسین روزهای شاهنشاهی ایران (به انگلیسی: The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran) نام کتابی تجدیدنظرطلب پیرامون سقوط شاهنشاهی پهلوی نوشته نویسنده تاریخ‌نگار و پژوهشگر نیوزلندی اندرو اسکات کوپر (به انگلیسی: Andrew Scott Cooper) است. وی که زاده کشور نیوزلند است، به عنوان یک پژوهشگر برای سازمان ملل متحد و دیده‌بان حقوق بشر کار کرده‌است.[1]
 جلد کتاب سقوط بهشت | |
| نویسنده(ها) | اندرو اسکات کوپر |
|---|---|
| عنوان اصلی | The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran |
| برگرداننده(ها) | نیما نان‌آور |
| کشور | آمریکا |
| زبان | انگلیسی، فارسی |
| موضوع(ها) | زندگینامه |
| گونه(های) ادبی | تحقیقی |
| ناشر | مکمیلن |
تاریخ نشر | ۲۰۱۶ میلادی |
| شمار صفحات | ۶۰۸ |
| شابک | شابک ۹۷۸۰۸۰۵۰۹۸۹۷۶ |
این کتاب نخستین بار در تاریخ ۲ اوت ۲۰۱۶ توسط انتشارات مکمیلن در ایالات متحده آمریکا به چاپ رسید.
نویسنده
این اثر، دومین پژوهش اندرو اسکات کوپر پیرامون ایران است. نویسنده این کتاب، پیش از این، اثر دیگری را به نام «پادشاهان نفت: چگونه آمریکا، ایران و عربستان تعادل قدرت در خاورمیانه را تغییر دادند» در سال ۲۰۱۱ به چاپ رساند. کوپر دارای دکترای تاریخ از دانشگاه ویکتوریا در نیوزلند است. اسکات کوپر همچنین در سال ۲۰۱۳، یک دوره فرصت مطالعاتی را در جامعه المصطفی العالمیه در شهر قم در جمهوری اسلامی ایران گذرانده‌است. او در نشریاتی همچون فارن پالیسی و گاردین قلم زده‌است. علاوه بر آن پژوهش‌های کوپر در نشریه‌هایی همچون نیویورک تایمز، واشینگتن‌پست و اکونومیست منتشر شده‌است.[2] او مدت دو سال نیز در دانشگاه کلمبیا استادیار مدعو بوده و از سال ۲۰۱۷ در بروکسل به عنوان مشاور پژوهشی و نویسندگی، به پژوهش‌های تاریخی خود ادامه می‌دهد.[3]
درونمایه
کوپر برای نوشتن این کتاب از اسناد طبقه‌بندی نشده دولت فدرال آمریکا[4] و مصاحبه‌های گوناگونش با افراد مرتبط با خاندان پهلوی از جمله فرح پهلوی استفاده کرده‌است. به گفته یکی از پژوهشگران سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، این کتاب به‌طور گسترده بر این مصاحبه‌ها متکی بوده‌است.[5] او در کتابش محمدرضاشاه را یک «یکه‌سالار خیرخواه»[persian-alpha 1] معرفی کرده و بیان می‌کند که روح‌الله خمینی تصویر نادرستی از محمدرضاشاه ارائه کرد.[1] با توجه به متن کتاب؛ تصویری که او از فرح پهلوی، ملکه پیشین ایران ارائه می‌دهد، یک «اصلاح‌گر ناامید»[persian-alpha 2] و کسی است که نسبت به او (در متون تاریخی) کم‌لطفی شده‌است.[5] کوپر می‌نویسد که فرح دیبا «موفق‌ترین چهره سیاسی قرن بیستم بود».[2] همچنین کوپر در این کتاب سید موسی صدر را کسی معرفی می‌کند که می‌توانست رهبر اسلامگرایان میانه‌رو در ایران باشد.[6] به گفته او، محمدرضا شاه پهلوی هنگام مواجهه با میلیون‌ها نفر از مردم ایران که خواهان سقوط او بودند دست به کشتار گسترده مردم نزد؛ این کار که از جانب انقلابیون نشان‌دهنده ضعف شاه بود، به گفته نگارنده دلیلی بر «شجاعت و از خودگذشتگی» وی بوده‌است.[6] به گفته رهام الوندی، دانشیار علوم سیاسی در مدرسه اقتصاد لندن، عدم آشنایی وی با زبان فارسی موجب شده تا مصاحبه‌شوندگان به سادگی بتوانند وی را تحت تأثیر قرار دهند.[6]
بر اساس متن کتاب، با وجود تنش‌های موجود، محمدرضا پهلوی و امام موسی صدر نه تنها مخفیانه با یکدیگر در ارتباط بودند، بلکه نویسنده احتمال داده‌است که شاه چند ماه مانده به وقوع انقلاب اسلامی، برای مانع تراشی در مقابل اقدامات روح‌الله خمینی از صدر خواسته باشد که به ایران بازگردد.[7]
بازخورد
آرام باکشیان سخنرانی‌نویس آمریکایی در روزنامه واشینگتن تایمز این کتاب را ستود. او نوشت: «کتاب به طرز کاملی مبتنی بر تحقیق و مستند است» و «همچنین بسیار خواندنی است و نسبت به عظمت موضوع‌اش عدالت را رعایت کرده‌است.»[8]
چارمین چان از روزنامه چینی ساوت چاینا مورنینگ پست امتیاز چهار از پنج ستاره را به این کتاب اهدا کرد و کتاب را کتابی «جذب‌کننده» توصیف کرد.[1]
رهام الوندی از نشریه میدل ایست ژورنال (به انگلیسی: The Middle East Journal) منتشره از موسسه خاورمیانه اظهار کرد که این کتاب «یک مرجع جدید تجدیدنظرطلب است.»[6]
دیوید هولاهان از نشریه یواس‌ای تودی به این کتاب سه و نیم ستاره از چهار ستاره اهدا کرد.[9]
جی فریمن از نشریه بوکلیست کتاب را «یک پژوهش تجدیدنظرطلب خوب» توصیف کرد.[10]
نشریه خبری پابلیشرز ویکلی این اثر را کتابی دانست که «شگفت‌انگیز، متمایز و مرجعی اختصاصی پیرامون شاه و زمام‌داری‌اش» است.[11]
روزنامه نیویورک تایمز در مروری بر این کتاب، از قسمتی که کتاب حول محور امام موسی صدر سخن گفته یاد کرده‌است و پیرامون آن می‌نویسد: «کتاب بر این واقعه نور جدیدی تابانده‌است.»[7]
رسانه‌های جمهوری اسلامی
باشگاه خبرنگاران جوان، (رسانه وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران) انتشار این کتاب را نکوهید و آن را کتابی «ضد ایرانی» لقب داد.[12]
بخش‌هایی از متن کتاب
او (شاه) چرا اهمیت دارد؟
- پاسخ این سوال برای مسافرینی که از تهران بازدید می‌کنند آشکار است. مسافرینی که از جنوب شهر به تهران می‌آیند، از مسیرهای چندبانده‌ای استفاده می‌کنند که به دستور شاه ساخته شدند. در حومه شهر، آنها از کمربندی‌های سبز عبور می‌کنند که شاه برای محافظت از تهران در برابر گرد و غبار در نظر گرفته بود. در مرکز شهر، بازدیدکنندگان از کنار وزارتخانه‌ها، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، مدارس، سالن‌های کنسرت، بناهای تاریخی، پل‌ها، مجتمع‌های ورزشی، هتل‌ها، موزه‌ها، گالری‌ها و از مترو‌های زیرزمینی عبور می‌کنند که یکی از ده‌ها پروژه ویژه او بودند. این شاه بود که برای پیشرفت تکنولوژی سرمایه‌گذاری کرد و با خریداری راکتورها، برنامه هسته‌ای ایران را آغاز نمود. او از دولت رفاه اجتماعی که امروزه مراقبت‌های بهداشتی و آموزش دولتی را در دسترس همگان قرار داده، پشتیبانی کرد. او کمک هزینه تحصیلی را افزایش داد که موجب شد صدها هزار نفر از دانشجویان ایرانی، از جمله بسیاری از روشنفکران جمهوری اسلامی، بتوانند در برجسته‌ترین دانشگاه‌های آمریکایی و اروپایی تحصیل کنند. شاه جِت‌های جنگی خریداری کرد که نیروی هوایی ایران را به قدرت اول در جنوب غرب آسیا تبدیل کرد. وی اولین پارک‌های ملی و جنگل‌های دولتی را بنیاد نهاد و دستور داد به منظور حفاظت از آب، حیوانات و محیط زیست اقدامات سختگیرانه‌ای صورت گیرد. نباید تعجب کرد که ایران امروز به خانه ارواح مانند شده‌است. مردی که ایران مدرن را بنا نهاد دیگر در خانه نیست، اما حضورش همچنان حس می‌شود. شاید این سخن برای انقلابیونی که به‌جای او در ایران به قدرت رسیدند خوشایند نباشد، اما ایران امروز نه تنها به آنها بلکه به شاه نیز تعلق دارد.
— سقوط بهشت - نوشته اندرو اسکات کوپر - ترجمه نیما نان‌آور، بخش اول، صفحه ۲۱-۲۰
واژه‌نامه
- Benevolent autocrat
- Frustrated reformer
جستارهای وابسته
منابع
- Chan, Charmaine (2016-09-02). "Book review: a revisionist take on the last shah of Iran". South China Morning Post. Retrieved 2018-11-29.
- «انتشار کتابی تازه دربارهٔ محمدرضا شاه پهلوی». رادیوفردا. ۲۷ شهریور ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۹.
- "Andrew Scott Cooper Personal Website". Retrieved 5 May 2019.
- Nazila, Fathi (2016-08-26). "A new look at the Shah, his fall and how it continues to shake the world (Opinions)". Washington Post. Retrieved 2018-11-29.
- "The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran". Center for the Study of Intelligence, Central Intelligence Agency. Retrieved 2018-11-29.
- Alvandi, Roham (Winter 2017). "The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran by Andrew Scott Cooper (review)". The Middle East Journal. The Middle East Institute. 71 (1): 155–156.
- «کتاب جدید اندرو اسکات کوپر: شاه، انقلاب و معمای امام موسی صدر». صدای آمریکا. ۲۶ مرداد ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۹.
- Bakshian, Aram (2016-10-25). "BOOK REVIEW: 'The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran'". Washington Times. Retrieved 2018-11-29.
- Holahan, David (2016-08-25). "Book sheds new light on Shah of Iran's last days". USA Today. Retrieved 2018-11-29.
- Freeman, Jay (2016-06-01). "The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran". Booklist: 24–25 (cited, p. 25). - Printed on June 1 and 15, 2016
- "The Fall of Heaven: The Pahlavis and the Final Days of Imperial Iran". Publishers Weekly. 2016-05-30. Retrieved 2018-11-29.
- «انتشار کتاب ضدایرانی «سقوط بهشت» درباره واپسین روزهای سلطنت پهلوی/حکومت‌های سکولار حامی آزادی زنان؟». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۵ مرداد ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۰ مه ۲۰۱۹.