رباب (ربابه خوزستان)

در خوزستان رَباب با دو نوع جعبه صوتی متداول است:

1. رَباب با جعبه صوتی چوبی: این نوع رَباب به دو شکل مستطیل شکل و منحنی (مستطیلی که از ضلع‌های چپ و راست به صورت کمانی شکل به طرف داخل منحنی شده است) شکل مشاهده می شود که دهانه‌ی آنها با پوست گوستفند پوشیده شده است. در برخی از نمونه ها، جعبه صوتی یک قاب است که هر دو طرف آن پوست کشیده شده است و خرک نیز در منطقه‌ی معینی روی پوست قرار دارند. رباب دارای یک سیم مویین شکل است که از یک طرف به سیم گیر و پس از رد شدن از روی خرک مستقیما به دور تنها گوشی آن پیچیده می شود. رَباب فاقد شیطانک است، ولی به علت فاصله‌ی زیاد سیم از دسته، امکان تماس سیم با دسته هنگام انگشت گذاری وجود ندارد. این ساز یک میل (میله ای که در پایین ساز قرار دارد و به عنوان تکیه گاه سازاستفاده می شود ) فلزی و گاه چوبی دارد که از یک طرف در داخل دسته قرار میگیرد و پس از عبور از جعبه صوتی، از قسمت زیر آن خارج میشود و به عنوان تکیه گاه ساز مورد استفاده قرار می گیرد.
2. رَباب با جعبه صوتی فلزی(گالن): عرب های خوزستان گاه به جای جعبه صوتی یا قاب چوبی از گالن یا ظرف های مکعب مستطیل فلزی چهارلیتری روغن استفاده میکنند. سایر قسمت های این رَباب مانند رباب با جعبه صوتی چوبی است.

رباب کوک ثابتی ندارد و میزان کشش تنها سیم مویین آن، ارتباط مستقیم با وسعت صوتی صدای خواننده دارد. صدای این سیم در رباب مورد برسی به صورت می بمل (4♭E) کوک شده است.

امکانات اجرایی آرشه و دست چپ در این ساز، با توجه به نوع موسیقی، ساختمان آرشه و ساختار ساز، تنوع زیادی ندارد.

اما اغلب تکنیک های آرشه کشی کمانچه، مانند: لِگاتو، دتاشه، تِنوتو، گِلیساندو، اِستاکاتو، اِسپیکاتو و پیتزیکاتو بر روی رَباب به صورت تقریبی قابل اجرا هستند.

رباب تنها ساز زهی بومی است که در خوزستان برای اجرا های موسیقی سنتی عربی استفاده می شود. تمام فرم های سازی و آوازی موسیقی سنتی عربی با رباب قابل اجرا هستند رباب با چند ساز کوبه ای شامل کاسوره، تمپو و تمبک همراهی میشود و مهم ترین عرصه‌ی حضور این ساز، مجالس عروسی و شادمانی است.

رباب

کمانچه

ساز های محلی ایران

موسیقی محلی

کتاب ساز شناسی ایرانی[1]

1. «سازشناسی ایرانی | پایگاه کتاب های درسی، اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی». chap.sch.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۶.