راست‌دستی و چپ‌دستی

راست‌دستی و چپ‌دستی به معنای تمایل طبیعی افراد در بهره‌گیری بیشتر از دست راست یا دست چپ برای انجام کارهای گوناگون و به‌ویژه نوشتن است. بیشتر انسان‌ها راست‌دست هستند و برای انجام کارهای روزانه، بیشتر از دست راست خود استفاده می‌کنند. در مقابل، درصد کمتری از انسان‌ها چپ‌دست هستند. یکسان‌دستان گروه خیلی کوچکی از انسان‌ها هستند که توانایی استفاده از دست چپ و راست را به‌طور یکسان دارند.

آمار راست‌دستان

بر پایه پژوهش‌های گوناگون بین ۷۰ تا ۹۰ درصد جمعیت جوامع گوناگون را راست‌دست هستند. بقیهٔ این افراد عمدتاً چپ‌دست هستند. درصد بسیار کمی نیز توانایی استفاده از دو دست را دارند که یکسان‌دست نامیده می‌شوند.[1] ۲۳ مرداد (۱۳ اوت) هر سال به نام روز جهانی چپ‌دست‌ها نامگذاری شده‌است. نام این روز در سال ۱۹۷۶ (میلادی) برابر با ۱۳۵۵ (خورشیدی) پیشنهاد شد و به تصویب رسید.[2]

شخصی در حال نوشتن واژهٔ «Linkshänder» (در آلمانی به‌معنی «چپ‌دست») با دست چپ

علل راست‌دستی و چپ‌دستی

هنوز دلیل قطعی تعیین دست مشخص نیست. گمان می‌رود که چپ‌دست بودن، ۲۵ درصد به ژنتیک و ۷۵ درصد به محیط مرتبط باشد.[3] معمولاً نوزادان توانایی استفاده از هر دو دست را دارند و پس از چند ماه چپ‌دست یا راست‌دست می‌شوند. نظریه‌های مختلف، وراثت، یادگیری و فعالیت‌های مغزی در دوران جنینی و رشد را عامل تعیین چپ‌دستی یا راست‌دستی می‌دانند.[4]

یافته‌های پژوهشگران دانشگاه ام.آی.تی. (مؤسسه فناوری ماساچوست) آمریکا نشان می‌دهد که در رحم مادر، مغز کودکان چپ‌دست آزادانه‌تر از مغز کودکان راست‌دست رشد می‌کند.[5]

پژوهشگران دانشگاه آکسفورد، ژنی را کشف کردند که گمان می‌رود عامل بروز چپ‌دستی باشد. در افراد دارای این ژن، دو نیمکره چپ و راست مغز هماهنگی بهتری با هم دارند. افراد چپ‌دست احتمالاً مهارت‌های زبانی بهتری دارند. همچنین خطر ابتلا به اسکیزوفرنی در افراد چپ‌دست، کمی بیشتر و به بیماری پارکینسون اندکی کمتر است.[3]

دیدگاه اجتماعی و فرهنگی

چپ‌دستی در بسیاری از جوامع، نوعی ناهنجاری و عادت ناپسند محسوب می‌شده‌است و معمولاً سعی بر این بوده که کودکان را به استفاده از دست راست تشویق کنند. Sinister در زبان لاتین به معنای چپ است و همزمان به معنی شوم و بد یُمنی است. در زبان فرانسوی، Gauche برای دو واژه چپ و ناشی بکار می‌رود و در زبان آلمانی، Linkisch به معنی چپ‌دست و آدم ناجور است.[6]

چپ‌دستان سرشناس

روسای جمهور آمریکا
‏۴۴امین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، باراک اوباما همانند چند رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا، جرالد فورد، رونالد ریگان، جرج اچ. دابلیو بوش و بیل کلینتون چپ‌دست بود.

از میان رئیس‌جمهورهای ایالات متحده آمریکا، از میان هشت رئیس‌جمهور این کشور از جرالد فورد در ۱۹۷۴ تا کنون پنج تای آن‌ها چپ‌دست هستند و باراک اوباما پنجمین رئیس‌جمهور چپ‌دست این کشور است. از میان پنج رئیس‌جمهور آخر ایالات متحده، جرج بوش پسر و دونالد ترامپ چپ‌دست نیست.[7][8]

چپ‌دستان ایرانی

چپ‌دستان غیر-ایرانی

نشریهٔ فایننشیال تایمز گزارشی داده که تعداد مدیران چپ‌دست در شرکت‌های فناوری اطلاعات تقریباً دوبرابر شرکت‌های غیر فناوری اطلاعات یا سنتی است.

افلاطون و ارسطو دو چهرهٔ نامدار چپ‌دست هستند.[6]

بازآلدرین، ناپلئون، ژان دارک، هلن کلر، مرلین مونرو، ماری کوری، آلبرت اینیشتین، بیل گیتس، چارلی چاپلین، آیزاک نیوتن، لودویگ فان بتهوون، یوهان سباستیان باخ، میکل‌آنژ، پابلو پیکاسو، ویلیام شکسپیر، فریدریش نیچه، جرج مایکل، مهاتما گاندی، امینم، فیفتی سنت، آمیتاب باچان، تام کروز، رابرت دنیرو، نیکول کیدمن، تیم آلن، سارا جسیکا پارکر، آنتونی پرکینز، سیلوستر استالونه، آنجلینا جولی، لیدی گاگا، جیمی هندریکس، گونتر گراس، ژولیوس سزار، کانر مک‌گرگور، کیانو ریوز، تیلور هیل، آنا کندریک و رافائل نادال، جاستین بیبر، نایل هوران، از چپ‌دست‌های سرشناس هستند.[2]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. Holder, M. K. (1997). Why are more people right-handed?. Sciam.com. Scientific American Inc. Retrieved on 2008-04-14
  2. «چپ‌دستان نام‌آشنای ایران و جهان از گوگوش تا اوباما». دویچه وله فارسی. ۲۳ مرداد ۱۳۹۴.
  3. «دی‌ان‌ای افراد چپ‌دست کشف شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ شهریور ۱۳۹۸.
  4. چپ دستی یا راست دستی دانشنامه رشد.
  5. «کدام باهوش‌ترند؛ چپ‌دست‌ها یا راست‌دست‌ها». انتخاب. ۳ مهر ۱۳۹۴.
  6. گرامی، بهرام. چپ‌دستی و چپ‌دست‌ها: مروری بر خصوصیت چپ‌دستی و برخی مشکلات چپ‌دستان در جوامع مختلف بایگانی‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine. وبگاه گفتمان ایران، ۲۳ خرداد ۱۳۸۵
  7. TheStar.com | USElection | Odds are next U.S. president will be left-handed
  8. Another left-handed president? It's looking that way Revealed: The leftist plot to control the White House | World news | The Guardian
  9. چپ‌دستان مشهور تاریخ ایران و جهان از ارسطو تا گوگوش، دویچه‌وله فارسی
  10. www.yjc.ir https://www.yjc.ir/fa/news/6630846/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%86%D9%BE-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%DA%AF%D9%81%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۷. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ راست‌دستی و چپ‌دستی موجود است.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.