دندان عقل
دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی گفته میشود که بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی (در برخی افراد امکان دارد زود تر هم رویش کند) در دهان میروید و دندانپزشکان اصطلاحاً آن را «آسیاب سوم» مینامند.
دندان عقل | |
---|---|
شناسهها | |
MeSH | D008964 |
TA98 | A05.1.03.008 |
TA2 | 911 |
شیوع
معمولاً هر فردی دارای ۲ دندان عقل در فک بالا ،۲ دندان عقل در فک پایین و در مجموع دارای ۴ دندان عقل است. گاهی به دلایلی از جمله دلایل ارثی، بیماریهای دوران کودکی(کم خونی، راشیتیسم)، عدم هماهنگی رشد استخوان فک با اندازه دندانها و … این دندانها در داخل فک نهفته میمانند. همچنین ممکن است قسمتی از تاج آنها بهطور ناقص در دهان ظاهر میشود، که در این صورت به آن دندان عقل نیمه نهفته گفته میشود. دندان نهفته دندانی است که از زمان رویش آن گذشته و به دلایل متعدد قادر نیست که در ردیف مناسب سایر دندانها قرار گیرد. چنین دندان عقلی ممکن است در بافت نرم یا سخت گیر کرده باشد. مشکلاتی که دندانهای نهفته عقل میتوانند ایجاد کنند عبارت است از التهاب بافت نرم پوشاننده این دندانها که در اغلب موارد درارتباط با دندانهای نیمه رویش یافته اتفاق میافتد، پوسیدگی دندان عقل یا پوسیدگی در ناحیه مجاور دندان عقل، خطر صدمه رسیدن به دندان مجاور. عدم وجود دندان عقل یک یا چند نمونه از hypodontia است.
مشکلات دندان عقل
اغلب افراد جامعه مشکلاتی با دندان عقل دارند. از جمله دردسرهایی که دندانهای عقل روییده، نهفته و نیمه نهفته میتوانند ایجاد کنند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
الف. اثر فشاری محدودیت فضا در قوس فکی یا رشد دندان عقل در جهات نادرست موجب مشکلاتی مانند این موارد میشود:
- تحلیل ریشه دندان آسیای دوم (در صورت الگوی رشدی نادرست دندان (به صورت افقی))
- تشکیل کیستها و تومورهای با منشأ دندانی در اطراف دندان عقل نهفته که بسته به نوع ضایعه ممکن است خوشخیم یا بدخیم باشند.
- تضعیف استخوان فک توسط یک دندان نهفته و عدم استحکام مکانیکی استخوان فک در برابر ضربه
- نامرتب شدن و درهم ریختگی بقیه دندانهای فک
خارج کردن دندان عقل
این دندانها نقش چندانی در جویدن غذا ندارند و با توجه به مشکلاتی که ذکر شد، ممکن است لازم باشد توسط دندانپزشک از فَک خارج شوند. البته خارج کردن بدون دلیل آن به خاطر احتمال آسیب به اعصاب توصیه نمیشود. بهترین سن برای خارج کردن دندان عقل از دهان، زیر ۲۰ سالگی است. البته در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی هم امکان خارج کردن آنها وجود دارد، ولی پس از ۴۰ سالگی کشیدن دندان عقل دشوارتر میشود.
خارج کردن این دندان ممکن است عوارضی مانند خونریزی، درای ساکت، آسیب به اعصاب و… داشته باشد.
انسانهای نخستین به منظور جویدن ریشه گیاهان و برخی میوهها، به دندان عقل که در انتهای ردیف دندانها قرار دارد، احتیاج داشتند اما امروزه ما دیگر به دندان عقل نیازی نداریم، از این رو در بسیاری از مردم این دندان تکامل و رشد پیدا نکردهاست.