حسینقلی صدرالسلطنه
حسینقلی‌خان صدرالسلطنه (زادهٔ صفر ۱۲۶۵ ه.ق [دی یا بهمن ۱۲۲۷ ه.خ] در تهران–درگذشتهٔ ۱۳۱۶ ه.خ در تهران)[1][2] معروف به حاجی واشنگتن نخستین فرستادهٔ ایران به ایالات متحده آمریکا در سال ۱۳۰۵ ه.ق (۱۲۶۷ ه.خ برابر ۱۸۸۸ م) در مقام وزیر مختار بود. وی فرزند میرزا آقاخان نوری و در آغاز، دارای لقب معتمدالوزاره بود.
حسینقلی خان صدرالسلطنه | |
|---|---|
 | |
| وزیرمختار ایران در آمریکا ۱۸۸۸ تا ۱۸۸۹ | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۲۷ ه.خ (۱۲۶۵ ه.ق) تهران، |
| حاجی واشنگتن، معتمدالوزاره | |
| درگذشته | ۱۳۱۶ ه.خ تهران، |
| مادر | دختر زکی خان سردار اسعد |
| پدر | میرزا آقاخان نوری |
اسکندر دلدم از سرگذشت او کتابی منتشر کرد و علی حاتمی نیز فیلمی به همین نام در سال ۱۳۶۱ ه.خ ساخت. این روایت هنری از سرگذشت وی را نباید با شخصیت تاریخی او اشتباه گرفت.
خانواده
پدر او میرزا آقاخان نوری، دومین صدراعظم ناصرالدین شاه و مادرش دختر زکی خان سردار اسعد بود. در ده‌سالگی پدرش از مقام صدارت عظما برکنار و تبعید شد و تا هنگام مرگ پدر در ۱۲۸۱ ه.ق همراه او در تبعید بود.[3]
آموزش
علوم متداوله و خط را نزد پدر و دیگر معلمان و زبان‌های انگلیسی و فرانسوی را در هنگام خدمت در وزارت امور خارجه آموخت.[4]
رخدادهای زندگی و سِمَت‌ها
- ۱۲۸۷ ه.ق – ورود به وزارت امور خارجه
- پیرامون ۱۲۹۰ ه.ق – خروج از وزارت امور خارجه
- ۱۲۹۲ ه.ق – رسیدن به درجهٔ استیفایی و ریاست مجلس تنظیمات حسنهٔ اصفهان
- ۱۲۹۵ ه.ق – سفر به مکه
- ۱۲۹۷ ه.ق – بازگشت به وزارت امور خارجه با درجهٔ نایب اولی، دریافت نشان درجه‌دوم خارجه
- ۱۳۰۲ ه.ق – دریافت نشان و حمایل سرتیپ اولی و لقب «معتمدالوزاره»، برگماری به سمت ژنرال‌کنسولی (سرکنسولی) ایران در بمبئی به مدت ۳ سال
- ۱۳۰۵ ه.ق – برگماری به وزیرمختاری ایران در ایالات متحدهٔ آمریکا به مدت ۱ سال و دریافت نشان درجه‌اول خارجه
- پیرامون ۱۳۰۷ ه.ق – دریافت لقب «صدرالسلطنه»
- ۱۲ رجب ۱۳۱۰ ه.ق – برگماری به وزارت فوائد عامه
- ۱۳۱۱ ه.ق – برگماری به ژنرال‌کنسولی (سرکنسولی) ایران در بغداد به مدت ۱۵ ماه
- برگماری دوباره به وزارت فوائد عامه (در کابینه‌های گوناگون)
- عضویت در «مجلس تحقیق دربار اعظم» در زمان صدراعظمی نصرالله مشیرالدوله
- ذیقعدهٔ ۱۳۲۶ ه.ق – عضویت در «مجلس دارالشورای دولتی» در زمان استبداد صغیر
- پس از روی کار آمدن احمد شاه قاجار کاری بدو ارجاع نشد.[5]
ترجمه و تدوین نخستین لایحهٔ قانون مدنی ایران
ترجمه و تدوین نخستین لایحهٔ قانون مدنی ایران توسط حسینقلی خان صدرالسلطنه صورت گرفته است.[6]
جنجال ذبح گوسفند در بالکن هتل
حسینقلی خان صدرالسلطنه، نخستین سفیر ایران در آمریکا به علت آبروریزی ناشی از ذبح گوسفند در بالکن هتل والدورف-آستوریا در شهر نیویورک، در روز عید قربان به تهران احضار شد. ناصرالدین شاه خطاب به او گفته بود: «ما را نزد جوان‌ترین دولت دنیا بی‌آبرو کردی و ملت چندین هزار ساله ما سخره عالمیان کردی. خدا از تو نگذرد».[7]
در سینما
در سال ۱۳۶۱ علی حاتمی بر پایهٔ زندگی حاج حسینقلی خان صدرالسلطنه فیلمی ساخت به نام حاجی واشنگتن. فیلم در همان سال اجازهٔ نمایش در جشنوارهٔ فجر را پیدا کرد اما بعد از آن توقیف شد و در زمان حیات علی حاتمی اجازهٔ نمایش پیدا نکرد.[8] سرانجام در ۲۰ خرداد ۱۳۷۷ به نمایش عمومی درآمد.[9]
پانویس
- Kamaly, “ḤĀJI VĀŠANGTON”, Encyclopaedia Iranica.
- علی‌بیگی، «حاجی واشنگتن»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
- آل احمد، حسینقلی‌خان وزیر مختار ینگی دنیا.
- آل احمد، حسینقلی‌خان وزیر مختار ینگی دنیا.
- آل احمد، حسینقلی‌خان وزیر مختار ینگی دنیا.
- ، سید‌علی آل داوود تاریخچه قانون‌گذاری در ایران را بررسی کرد.
- از باسکرویل تا اوباما: نگاهی دیگر به ۱۵۰ سال رابطه بین ایران و آمریکا بایگانی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine (العربیه فارسی)
- آبادی «وب‌گاه سینما بایگانی‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine»
- وب‌گاه ایران‌اکت
منابع
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به حسینقلی صدرالسلطنه در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- آبادی، هلیا. «حاجی واشنگتن». وب‌گاه سینما. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۷.
- «حاجی واشنگتن». وب‌گاه ایران‌اکت. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۸۷.
- عبدالرضا مهدوی، «تاریخ روابط خارجی ایران»، (تهران، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۴) چاپ اول
- آل احمد، آسیه. «حسینقلی‌خان وزیر مختار ینگی دنیا». مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران. تهران: مؤسسهٔ مطالعات تاریخ معاصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۲۰.
- علی‌بیگی، فهیمه (۱۳۹۳). «حاجی واشنگتن». در حداد عادل، غلامعلی. دانشنامه جهان اسلام. ۱۲. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۲۰.
- «سید‌علی آل داوود تاریخچه قانون‌گذاری در ایران را بررسی کرد» (https://tn٫ai/۱۴۴۰۸۰۵). تهران: تسنیم. تسنیم. ۲۹ خرداد ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ آوریل ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱ آوریل ۲۰۲۰.
- Kamaly, Hossein (2012). "ḤĀJI VĀŠANGTON". Encyclopædia Iranica. XI. Encyclopædia Iranica Foundation. p. 553-554. Archived from the original on 16 November 2020. Retrieved 1 April 2020.