جغتای
جغتای یا چغتای یا چقتای[2] پسر دوم چنگیز خان بود.[3]
جغتای | |
---|---|
یکی از خوانین خانات جغتای | |
سلطنت | ۱۲۲۶ – ۱۲۴۲[1] |
پیشین | چنگیز خان |
جانشین | قره هلاکو |
زاده | ۱۱۸۳میلادی |
درگذشته | ۱۲۴۲میلادی (سن ۵۸) |
دودمان | بورجیگین |
پدر | چنگیز خان |
مادر | بورته |
دین و مذهب | تنگری گرایی |
مادر جغتای بورته دختر نویان از قوم مغولی قنقرات بود. جغتای بر اولوسهای غربی امپراتوری چنگیز خان حکمرانی داشت. او یکی از جنگ آورترین فرزندان و سپاهیان چنگیزخان بود و در فتح سرزمینهای چین و ماچین و شهرهای نواحی خراسان از قبیل اترار، بناکت، خوارزم، گرگانج به همراه پدر و برادرانش حضوری فعال داشت.[4]
چنگیز خان پس از بازگشت از جنگ خوارزمشاه حکومت ماوراءالنهر و خوارزم و شهرهای ایغور و کاشغر و بلخ و بدخشان و غزنین تا حدود سند را به جغتای سپرد. پس از مرگ چنگیز خان با آنکه جغتای از برادرش اوگتای خان بزرگتر بود او را حرمت بسیار میگذاشت و ذرهای از احترام به او فرونمیگذاشت. میگویند روزی با اوگتای در سبقت اسپ خود بر اسپ او شرط بست و اسپ او برد. شب با خود اندیشید که نمیبایست با قاآن و خان بزرگ شرط بندد. فردای آن روز با همرای تمام خدم و حشم خویش به دربار اوگتای قاآن حاضر شد و خود را مقصر دانست و هرچه اوگتای او را گفت که تقصیری روی ندادهاست نپذیرفت و گفت که باید مجازات گردد. عاقبت نه اسپ ممتاز پیشکش کرد و گفت این به شکرانهٔ آن است که قاآن از تقصیر من گذشتهاست. جغتای به همراه اوگتای در نوشتن یاسا نامه بزرگ به چنگیز کمک کرد. وی در یاسا یا قوانین چنگیزی بسیار مطلع و سختگیر بود، به گونه ای که چنگیز به وی لقب «محافظ یاسا» داده بود. مرگ جغتای به سال ۶۴۰ اتفاق افتاد.
جستارهای وابسته
منابع
- Mirza Muhammad Haidar Dughlat, N. Elias, Sir Edward Denison Ross (31 Dec 2008). A History of the Moghuls of Central Asia: The Tarikh-i-Rashidi. Cosimo, Inc. ISBN 9781605201504. Retrieved 2013-01-20.
- لغت نامه دهخدا، جغتای، چغتای، چقتای.
- «جغتای | پارسی ویکی». دریافتشده در ۲۰۱۷-۰۷-۰۴.
- بایمت اف، «بیداد چغتای خان در خراسان بزرگ»، ۵۲.