اسفندیار خان
اسفندیار خان بختیاری (زاده ۱۲۲۱ - درگذشته ۱۲۸۲) ملقب به سردار اسعد اول، از رجال دوره قاجار بود، که در فاصله سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۸۲ همزمان با سلطنت مظفرالدین‌شاه، ایلخانی بختیاری را برعهده داشت.[1]
| اسفندیار خان ایلخانی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۲۲۱ منطقه بختیاری |
| درگذشت | ۱۲۸۲ منطقه بختیاری |
| پیشه | رجل سیاسی |
| کارهای برجسته | ایلخانی بختیاری |
| عنوان | سردار اسعد |
وی پسر ارشد حسینقلی‌خان ایلخانی بود،[2] همچنین پدربزرگ ثریا اسفندیاری، ملکه پیشین ایران می‌باشد.
زندگی‌نامه
اسفندیار خان بختیاری در سال ۱۲۲۱ ه.ش در منطقه بختیاری زاده شد، پدرش حسینقلی خان ایلخانی ایلخان بختیاری و مادرش بی‌بی‌خانم نام داشت. وی برادر بزرگتر علیقلی خان سردار اسعد (از رجال فعال در انقلاب مشروطه) و نجفقلی‌خان صمصام‌السلطنه (دو دوره رئیس الوزراء ایران در دوره قاجار) می‌باشد.
زندان اصفهان
در سال ۱۲۹۹ حسینقلی خان ایلخانی و دو پسر ارشد اسفندیار خان و علیقلی خان به اصفهان احضار شدند. در آنجا مسعود میرزا ظل السلطان حسینقلی‌خان را مسموم کرد و هر دو فرزندش را زندانی نمود.[3] پس از یک سال در نتیجهٔ وساطت میرزا علی اصغرخان امین السلطان، علیقلی خان آزاد شد و به بختیاری بازگشت؛ ولی اسفندیار خان، همچنان در حبس در اصفهان باقی ماند.
لقب سردار اسعد
در ۱۲۷۵ با ضعف حکومت ظل السلطان و عزل وی از حاکمی اصفهان، اسفندیار خان نیز از زندان آزاد شد و به درخواست امین السلطان، به همراه علیقلی خان رهسپار تهران گردید. سپس از جانب مظفرالدین شاه، لقب سردار اسعد به اسفندیار خان داده شد و علیقلی خان نیز به درجه سرتیپی رسید و بعنوان فرمانده تیپ سواران بختیاری، به سمت فرمانده محافظان شاه قاجار منصوب گردید.
ایلخانی بختیاری
اسفندیار خان پس از آزادی از زندان، مدت زیادی در تهران ماندگار نشد و با حمایت علی اصغر خان اتابک، موفق شد در سال ۱۲۷۵ هجری شمسی، لقب ایلخانی منطقه بختیاری را از ناصرالدین شاه دریافت کند. پس از آن امامقلی خان حاجی ایلخانی عموی اسفندیار خان، از ایلخانی بختیاری برکنار شد و اسفندیار خان بعنوان ایلخانی، رهسپار بختیاری گردید. وی تا پیش از درگذشت در سال ۱۲۸۲ ایلخانی بختیاری را برعهده داشت.
فرزندان
اسفندیار خان، پانزده فرزند داشت. (۱۰ پسر و ۵ دختر) اسامی پسران اسفندیار خان سردار اسعد:
- محمدجواد‌خان سردار اقبال
- حبیب‌الله‌خان
- عبدالکریم‌خان سالار ارفع
- سلطان‌مرادخان منتظم
- خلیل‌خان اسفندیاری (پدر ثریا اسفندیاری)
- ناصرقلی‌خان منتظم‌الملک
- حیدرقلی‌خان اعتضاد السلطان
- اسماعیل‌خان
- هرمزخان
- پرویزخان[4]
درگذشت
اسفندیار خان بختیاری، در سال ۱۲۸۲ شمسی و در سن ۶۱ سالگی درگذشت.
| رئیس قبلی امامقلی خان حاجی ایلخانی |
رئیس ایل بختیاری
اسفندیار خان |
جانشین صمصام‌السلطنه |
پانویس
- Ervand Abrahamian (1982). «Iran Between Two Revolutions page.30». دانشگاه پرینستون. دریافت‌شده در 2014. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - «نسبت برخی از خوانین بختیاری». دانشنامه ایرانیکا.
- Arash Khazen (۲۰۰۹). «Tribes and Empire on the Margins of Nineteenth-Century Iran p.72». University of Washington. دریافت‌شده در ۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - بختیاری، سردار ظفر. یادداشت‌ها و خاطرات سردار ظفر بختیاری، انتشارات یساولی.
منابع
- جعفرقلی سردار بهادر، خاطرات سردار اسعد بختیاری، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، تهران: انتشارات اساطیر، ۱۳۷۸.
- اسکندر خان عکاشه، تاریخ ایل بختیاری، تهران: فرهنگسرا و یساولی، ۱۳۶۵
- شریف کاشانی، محمد مهدی. واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش سیروس سعدوندیان، نشر تاریخ ایران، تهران:۱۳۶۲
- کسروی، احمد. تاریخ هیجده ساله آذربایجان چاپ یازدهم، انتشارات امیرکبیر، تهران:۱۳۷۶