احمد پاکتچی
احمد پاکتچی (متولد ۱۳۴۲، تهران) متخصص علوم قرآن و حدیث، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سرپرست کنونی پژوهشکده دانشنامه نگاری در پژوهشگاه علوم انسانی است. او همچنین مدیر کنونی گروه نشانه‌شناسی هنر در فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران است. او از دی ماه سال ۱۳۹۹ (2021) بعنوان سفير ايران در سازمان يونسكو معرفی شده‌است.
| احمد پاکتچی | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۱۳۴۲ تهران |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | استاد پژوهشگاه علوم انسانی دانشگاه امام صادق |
زندگی
احمد پاکتچی در خانواده‌ای از بازاریان تبریز به دنیا آمد که به تهران کوچیدند. وی کودکی خود را در محله نارمک تهران سپری کرد. او همزمان با تحصیلات دوره دبیرستان، به فراگیری زبان عربی پرداخت.
همزمان با تحصیلات مدرسه، وی تحصیلات خود در علوم حوزوی را نیز نزد عمویش آیت الله محمد پاکتچی در تهران آغاز نمود و موفق شد تحصیلات حوزوی خود را تا مرحلهٔ خارج، نزد روحانیانی مانند آیت الله مرتضی شمس اردکانی پی بگیرد.
با پایان یافتن تحصیلات دبیرستان در رشتهٔ ریاضی، وی سربازی خود را در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گذراند. او در نخستین کنکور بعد از انقلاب فرهنگی، با رتبه شش رشته علوم انسانی وارد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران شد و برای تحصیل، رشته تاریخ را برگزید.
پاکتچی همزمان با فراغت از تحصیل دوره کارشناسی در دانشگاه تهران، همکاری خود را با مرکز تازه تأسیس دائرة المعارف بزرگ اسلامی آغاز نمود. او اکنون مدیریت بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث آن مرکز را بر عهده دارد؛ بسیاری از پژوهشهای مهم پاکتچی، نخستین بار به انگیزهٔ نگارش مقاله برای این مرکز آغاز شدند.
احمد پاکتچی، در سال ۱۹۹۳ در مقطع دکتری رشتهٔ مطالعات ادیان در دانشگاه دولتی قزاقستان در شهر آلماتی فارغ‌التحصیل شد. سه سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۶، وی دکترای خود را در رشتهٔ زبانشناسی تاریخی در همان دانشگاه و زیر نظر سفیر وقت قزاقستان در ایران به پایان رساند.
پاکتچی افزون بر تسلط بر زبان‌های فارسی و ترکی، با برخی از زیان‌های دیگر نیز آشنایی دارد.وی کتاب‌ها و مقالاتی را به زبان دیگر به نگارش درآورده است.
پاکتچی بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ با رتبهٔ استاد کرسی فلسفهء ایران باستان در دانشگاه ملی قزاقستان به تدریس پرداخت. وی با مراجعت به ایران از سال ۱۳۷۸ تاکنون عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق در گروه الهیات و معارف اسلامی، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، عضو گروه نشانه‌شناسی فرهنگستان هنر، و عضو حلقهء نشانه‌شناسی تهران است. همچنین تدریس عنوان درسی «اصطلاح‌شناسی تاریخ علم» در پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران، نخستین بر عهدهٔ وی بوده‌است. وی در این درس که برای دانشجویان کارشناسی ارشد رشتهٔ «تاریخ ریاضی، نجوم و فیزیک و فن آوری در دورهٔ اسلامی» ارائه می‌گردد، با ترسیم کلیاتی در بارهٔ زبان یونانی باستان و تعاملهای زبان عربی با یونانی و دیگر زبانها، چگونگی وضع اصطلاحات فلسفی و علمی در دورهٔ اسلامی را بازمی کاود.
کوششهای علمی پاکتچی را می‌توان در چند زمینه دسته‌بندی کرد: نخست آثار علمی او در حوزه اسلام‌شناسی که شمار زیادی از این آثار با این حوزه پیوند خورده است؛ زمینه‌هایی همچون تاریخ حدیث، تاریخ قرائات، تاریخ فقه، تاریخ فرق اسلامی، خوارج شناسی، شیعه شناسی، تاریخ تصوف، مطالعات نهج البلاغه و جز آن. وی مقالات متعددی در این زمینه‌ها تألیف نموده است.
کوششهای پاکتچی را می‌توان در راستای بومی کردن روش‌های تاریخی در حوزهء مطالعات اسلامی ارزیابی نمود. او به ویژه در دانشگاه امام صادق شاگردانی تربیت کرده‌است که هر یک در زمینه‌ای برای تحقق این هدف کوشش کرده‌اند.
سوابق علمی و اجرایی
- مدیر گروه فقه، علوم قرآنی و حدیث دائرة المعارف بزرگ اسلامی، از سال ۱۳۷۰ ش تا ۱۳۹۳
- عضو شورای عالی علمی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی از سال ۱۳۶۸ش تا کنون
- مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)، از سال ۱۳۷۸ ش تا ۱۳۹۵
- عضو گروه نشانه‌شناسی هنر، فرهنگستان هنر ایران، از سال ۱۳۸۱ش تا کنون
- مدیر گروه نشانه‌شناسی هنر، فرهنگستان هنر ایران، از سال ۱۳۸۶ش
- عضو وابسته گروه مطالعات روسیه و اروپای شرقی، مؤسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا، دانشگاه تهران، از سال ۱۳۸۴ش تا کنون
- عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز (ایراس)، از سال ۱۳۸۳ش تاکنون[1]
آثار
- «مکاتب فقه امامی ایران پس از شیخ طوسی تا پایگیری مکتب حله» احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۵
- «اسلام: پژوهشی تاریخی و فرهنگی»، عنایت الله رضا، علی بهرامیان، عبدالحسین زرین کوب، محمدعلی مولوی، مهدی محقق، سیدحسین نصر، فتح‌الله مجتبایی، آذرتاش آذرنوش، ابوالقاسم گرجی، احمد پاکتچی، صادق سجادی، شرف الدین خراسانی، مسعود جلالی مقدم، یوسف رحیم لو، فرامرز حاج منوچهری، عبدالامیر سلیم، ناصر گذشته، علی اکبر دیانت، محمدکاظم موسوی بجنوردی (زیرنظر)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۴
- «ایران: تاریخ، فرهنگ، هنر»، علی بهرامیان، حسن رضایی باغ بیدی، عبدالحسین زرین کوب، زهره زرشناس، مهری باقری، سیدحسین نصر، قمر آریان، اصغر دادبه، روزبه زرین کوب، یونس کرامتی، علی بلوکباشی، احمد پاکتچی، محمدحسن گنجی، محمدحسن سمسار، فاطمه لاجوردی، محمدکاظم موسوی بجنوردی (زیرنظر)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۵
- «مولد امیرالمؤمنین نصوص مستخرجه من التراث الاسلامی»، احمد پاکتچی، تهران، ۱۳۸۲
- «مایه‌های فلسفی در میراث ایران باستان: پیجویی شاخصه‌ها برای رده‌بندی مکاتب مزدایی»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۷
- «نقد متن»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۹
- «تاریخ حدیث»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۹
- «تاریخ تفسیر»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۷
- «ماهیت علوم قرآن»، احمد پاکتچی (به همراه دیگران)، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۷
- «علل الحدیث، به ضمیمهٔ بازشناسی متن مصباح الشریعه»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۹
- «روش تحقیق عمومی»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۸
- «روش تحقیق با تأکید بر مطالعات اسلامی»، احمد پاکتچی، تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۷
- مقالاتی در مجلدات مختلف دائرة المعارف بزرگ اسلامی و مجلات مختلف اسلام‌شناسی داخل و خارج ایران، که بخشی از آن‌ها در زیر آورده شده‌است. این فهرست، بخشی از مقالات منتشر شدهٔ وی، تا سال ۱۳۸۲ را شامل می‌شود و آثار بعدیش را دربرندارد؛ همچنان که بسیاری از آثار منتشر نشدهٔ او، یا آثاری از وی که بدون امضایش چاپ شده در آن جای نگرفته است.
منابع
- دائرةالمعارف اسلامی، http://www.cgie.org.ir/fa/author/164/احمد-پاکتچی
- احمد پاکتچی در وب‌گاه فرهنگستان هنر
- درباره احمد پاکتچی
- بررسی مکاتب زبانشناسی روسیه در نشست ماهانه انجمن زبانشناسی ایران
- مقالات احمد پاکتچی در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- احمد پاکتچی در وب‌گاه دانشگاه امام صادق
- مبانی آشنایی زدایی و بیگانه‌سازی در سنت اسلامی
- رویکرد فقهی به اقتصاد یا رویکرد اقتصادی به فقه
- آشنایی با شخصیت کوروش در منابع اسلامی
- ترکیب‌های اضافی در ترجمه روسیِ قرآن کریم