ابن سیرین

محمد بن سیرین بصری[2] یکی از مشاهیر اهل علم و ادب می‌باشد، پدر او برده انس بن مالک بود، ابن سیرین در تعبیر خواب در جامعه بسیار شهرت داشت و مردم برای تعبیر خوابهای خود به او رجوع می‌کردند، و در این باب داستانهایی از او در کتاب‌ها نقل شده‌است و قالبا این داستانها اشاره به پاکدامنی او و فرار از گناه زنا اشاره دارد و به این دلیل از جانب خدا علم تعبیر خواب به او اهدا شد. ابن سیرین در سال ۱۱۰ درگذشت، او با ابو الحسن بصری بسیار مخالفت می‌کرد و بین آن‌ها منافرت شدیدی بود، به‌طوری که گفته می‌شد یا ابو الحسن بصری معاشرت نما، یا با ابن سیرین هم‌نشین باش.

پیشه او بزازی بود و از تابعین مشهور است. تابعین افرادی هستند که پیامبر اسلام را ندیده ولی با اصحاب او معاشرت داشته‌اند.[1]

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ابن سیرین در ویکی‌گفتاورد موجود است.

جمال الدین بدیع الزمان ابوالهول جیش بن ابراهیم تفلیسی (۶۲۹ قمری) کتاب کامل‌التعبیر ابن سیرین را به فارسی نگاشته است.

ابن سیرین پس از طی مقدمات علوم، به سفر روی آورد و در شهرهای مختلف سرزمین عربستان همچون مکه، کوفه و همچنین در تیسفون به گردآوری حدیث پرداخت. وی همچنین در مدت چهار سال اقامتش در دمشق به بازرگانی اشتغال داشت.[3] در صحاح ششگانه اهل سنت از ابن سیرین به عنوان فقیهی صاحب رای یاد شده. او همچنین در میان رجالیون از افراد ثقه است. از ابن سیرین دست‌نوشته‌هایی به جای مانده است که از میان آن‌ها می‌توان به الحیوان جاحظ اشاره کرد.[4]

احتمالاً احمد بن سیرین همان ابومعشر است. در اواسط خلافت مأمون، ابومعشر حدود ۴۰ سال داشت. در یک چاپ عربی از کتاب احمد بن سیرین (بولاق، ۱۸۶۸) نام او محمد آمده است. چاپ لاتینی اثر احمد، فرانکفورت، ۱۵۷۷، مؤلف را Apomasar نامیده که احتمالاً تحریف نام ابومعشر است. این موضوع محتاج تحقیقات بیشتری است.

حسن انصاری مقاله‌ای مختصر و مفید دارند دربارهٔ ابوسعد خرگوشی نیشابوری صوفی شافعی اشعری مسلک (د ۴۰۶ یا ۴۰۷ ق) دارند با عنوان صوفی خواب‌گزار و کتاب ابن سیرین. ایشان در آن مقاله از کتاب مهمی به نام البشارة و النذارة فی تعبیر الرویا یاد می‌کنند. این کتاب دارای ۵۹ باب است و تا زمان نگارش مقاله ایشان هنوز به چاپ نرسیده بود. خرگوشی در این کتاب مکرر از کتاب ابن سیرین بهره برده است و در عمده موارد سندی برای تعابیر خوابهایی که یاد کرده ارائه نمی‌کند. در بررسی نسبت این دو به این نتیجه رسیده‌اند:

«من به دلیل اینکه عکس کاملی از دست کم یکی از نسخه‌های کتاب خرگوشی در اختیار ندارم، نمی‌توانم ابعاد نسبت میان دو متن یاد شده را در اینجا بیان کنم اما بی تردید متنی که به ابن سیرین منسوب است تنها تحریری است از کتاب ابوسعد خرگوشی که دقیقاً روشن نیست چگونه و چه زمان بر اساس کتاب ابوسعد فراهم آمده است. در واقع کتاب تفسیر الاحلام ابن سیرین که مکرر به چاپ رسیده تنها نسخه‌ای است انکی متفاوت با کتاب خرگوشی.»[5]

• سارتن، جرج. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمهٔ غلامحسین صدری افشار. انتشارات علمی و فرهنگی.