آتشکده نویس
آتشکده نویس یا آتشکده بُرزو یا چهارطاقی بُرزو سازه‌ای مربوط به دوره ساسانی است و در شهرستان قم، بخش خلجستان، روستای نویس (دوازه کیلومتری راهجرد) واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[1][2]
| آتشکده نویس | |
|---|---|
| |
| نام | آتشکده نویس |
| کشور | ایران |
| استان | استان قم |
| شهرستان | شهرستان قم |
| بخش | بخش خلجستان |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | نویس |
| کاربری | آتشکده |
| دیرینگی | دوره ساسانی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره ساسانی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۳۴۴ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ |
  آتشکده نویس روی نقشه ایران
۳۴٫۷۳۵۰۲۶°شمالی ۵۰٫۱۹۱۴۶۸°شرقی | |
ویژگی‌های معماری
ویژگی‌های کالبدی و عناصر معماری و سازه بنا نشانگر آن است که همروزگار با دیگر چهارطاقی‌های جداگانه ایران است و دیرینگی نزدیک به ۲۰۰۰ سال دارد. تاریخ ساخت این بنا را می‌توان به پایان دوره اشکانی (پارتی) و به احتمال کمتر به آغاز دوره ساسانی شناسایی کرد. این چهارطاقی در کوهدشت به نام «دشت بروز» در دامنه بلندی‌های باختری روستای‌نویس در ۱۷ کیلومتری شمال شرق تفرش (به خط مستقیم)، در بخش خلجستانِ استان قم جای دارد. مردم محلی این بنا را به‌طور سنتی با نام «چارطاق» یا «چارطاقی» می‌شناسند. چهارطاقی‌نویس یکی دیگر از نمونه‌های چهارطاقی‌های یگانه در ایران با دیسه متقارن چهار سویه و با قاعده چهارگوش است. بنا از چهارپایه با چهار طاق ساخته شده که گنبدی با میانجی چهار فیلپوش بر روی آن‌ها ساخته شده‌است. مصالح بنا منحصراً عبارت است از قلوه سنگ و لاشه‌سنگ‌های بدون تراش با ملات گچ. چهار سوی بنا، چشم‌اندازی باز و بی هیچ در یا پنجره و مانعی است.
از دید ساختمانی چهارطاقی همانند این بنا در استان فارس و دیگر مناطق ایران دیده می‌شود.[2]
جستارهای وابسته
منابع
- «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- مشکوتی، نصرت‌الله (۱۳۴۹). فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران. سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران. ص. ص٫۱۹۳.