گروه ارتش شمال

گروه ارتش شمال دوم ماه سپتامبر سال ۱۹۳۹ میلادی یعنی یک روز پس از آغاز تهاجم آلمان به لهستان، با سازماندهی مجدد ارتش دوم، به فرماندهی فیلد مارشال فدر فون بک تشکیل شد. ترکیب نیروهای این واحد در نبرد لهستان شامل دو ارتش سوم و چهارم و چهار لشکر ذخیره دهم زرهی و هفتاد و سوم، دویست و ششم و دویست و هشتم پیاده‌نظام بود. با پایان موفقیت‌آمیز عملیات در لهستان، دهم ماه اکتبر سال ۱۹۳۹ میلادی گروه ارتش شمال با تغییر عنوان به گروه ارتش بی و متشکل از دو ارتش چهارم و ششم به جبهه غربی منتقل گردید.

بیست و دوم ماه ژوئن سال ۱۹۴۱ یعنی ابتدای عملیات بارباروسا، نام گروه ارتش شمال این بار با سازمان دهی مجدد گروه ارتش سی به فرماندهی فیلد مارشال ویلهلم ریتر فون لیب در پروس شرقی به صحنه نبرد بازگشت. ترکیب نیروهای این واحد هنگام آغاز عملیات، شامل سه ارتش چهارم زرهی به فرماندهی ارتشبد اریش هوپنر در مرکز، شانزدهم به فرماندهی ارتشبد ارنست بوش در جانب راست و هجدهم به فرماندهی ارتشبد گئورک فون کوشلر در جانب چپ و دو تیپ مخابرات ۵۳۷ و ۶۳۹ بود. این گروه ارتش مجموعاً ۲۶ لشکر پیاده‌نظام، سه لشکر زرهی و سه لشکر موتوریزه در اختیار داشت.

هدف راهبردی این گروه ارتش سلطه بر لنینگراد بود. برای رسیدن به این مقصود، اهداف عملیاتی آن تصرف و عبور از کشورهای حوزه بالتیک و مراقبت از جناح شمالی گروه ارتش مرکز بین دوگوپیلس و خولم تعیین گردید. در جریان تهاجم به عمق خاک شوروی، این واحد تا سال ۱۹۴۴ در خاک کشورهای بالتیک، شمال بلاروس و شمال روسیه به عملیات پرداخت.

با وجود مقاومت شدید نیروهای ارتش سرخ و تحمل چندین ضد حمله توسط آن‌ها، تمامی اهداف عملیاتی گروه ارتش شمال تا اوایل ماه سپتامبر سال ۱۹۴۱ یعنی تنها سه ماه پس از آغاز آن، از جمله تصرف شهر تالین محقق شد. با قطع آخرین مسیر زمینی به لنینگراد در هشتم ماه سپتامبر، نیروهای آلمانی در قالب گروه ارتش شمال موفق به تکمیل محاصره لنینگراد شدند. همین ماه، واحد داوطلبان اسپانیایی موسوم به لشکر آبی به گروه ارتش شمال ملحق گردید.

ترکیب نیروهای گروه ارتش شمال در ماه اکتبر سال ۱۹۴۱، شامل دو ارتش شانزدهم و هجدهم بود.

با عدم حصول موفقیت در دستیابی به لنینگراد، هفدهم ژانویه سال ۱۹۴۲ فون لیب از مقام خود در فرماندهی گروه ارتش شمال عزل و فیلد مارشال گئورگ فون کوشلر جایگزین او شد. بین ماه‌های سپتامبر و دسامبر سال ۱۹۴۲، ارتش یازدهم تحت فرمان گروه ارتش شمال قرار گرفته بود. محاصره لنینگراد تا سال ۱۹۴۴ به شکل ناکامی ادامه یافت تا این که نهایتاً با ضد حمله قوای ارتش سرخ، این شهر اواخر ماه ژانویه سال ۱۹۴۴ از محاصره خارج و نیروهای آلمانی عقب رانده شدند. چند روز پیش از شکسته شدن محاصره لنینگراد، نهم ژانویه سال ۱۹۴۴ فون کوشلر نیز از مقام خود در فرماندهی گروه ارتش شمال کنار نهاده شده و فیلد مارشال والتر مدل بر جای او نشست. تنها سه ماه بعد در جریان عملیات‌های تدافعی در حوزه بالتیک مدل نیز جای خود را به ارتشبد گئورک لیندمن سپرد.

نهایتاً با عقب‌نشینی‌های متوالی، گروه ارتش شمال در منطقه کورلند به محاصره نیروهای ارتش سرخ درآمد که موجب گشت به گروه ارتش کورلند تغییر نام دهد. همزمان گروه ارتش مرکز در پروس شرقی به گروه ارتش شمال تغییر عنوان داد. دوم ماه آوریل سال ۱۹۴۵، گروه ارتش شمال منحل و به ارتش دوازدهم تبدیل شد.

ترکیب واحدهای گروه ارتش شمال، تا ماه دسامبر سال ۱۹۴۴ شامل ارتش شانزدهم و هجدهم بود درحالیکه که گاهی واحدهای کوچک‌تر دیگری نیز به آن می‌پیوستند.