گاو ایوداد

گاوِ ایوداد (به زبان اوستایی: gav-aēvō.dātā؛ به فارسی میانه: Gāw-ī ēwdād) در کیهان‌شناسی زرتشتی، نام نخستین گاو آفریده شده و یکی از شش آفرینش ازلی اهورا مزدا در جهان مادی، و پدرِ اساطیریِ همه حیوانات سودبخش است.

این گاو در افسانه آفرینش کشته می‌شود اما از آن مغز و اندام و چهر[n 1] او جهان دوباره پر از جانداران می‌شود. روح ازلی گاو – geush urvan – در قالب روح جانداران اهلی به جهان بازمی‌گردد. اگرچه geush urvan یک جنبه از گاو نخستین در سنت زرتشتی (و نیز احتمالاً در اوستای متأخر) است، اما رابطه بین این دو در قدیمی‌ترین متون مشخص نیست.

در کتب مقدس

هرچند gav «گاو» در اوستایی مؤنث است، اما در قالب اسم جمع به معنی نوع گاو هم استفاده می‌شود. بخش aevo.data «ایوداد» از این نام به معنای «یکتا آفریده» یا «تنها آفریده شده» است.

در روایات

اسطوره «گاو یکتا آفریده» که در اوستای موجود تنها به آن اشاره شده، در متون فارسی قرن ۹ تا ۱۱ میلادی سنت زرتشتی به‌طور گسترده موجود است. در این متون، واژه اوستایی Gavaevodata به شکل فارسی میانه gaw-i ewdad یا ewazdad یا ewagdad و با حفظ همان معنای اولیه اوستایی دیده می‌شود.

جستارهای وابسته

یادداشت
  1. معنای دقیق واژه cithra در اینجا مشخص نیست. معنای «تخم» یعنی اصل و ریشه یا «تخمه» به معنای نژاد پیشنهاد شده‌است.

منابع
  • Malandra, William (2001), "Gāwī ēwdād", Encyclopaedia Iranica, vol. 10, Costa Mesa: Mazda, p. 340.
  • Malandra, William (2001), "Gə̄uš Uruuan", Encyclopaedia Iranica, vol. 10, Costa Mesa: Mazda, p. 577.
  • Boyce, Mary (1975), A History of Zoroastrianism, vol. 1, Leiden: Brill, pp. 138–139.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.