گاودانه

این گیاه دارای اسامی متنوعی است. در فرهنگ دهخدا آمده کرسنه گیاهی است که به دانه‌اش گاودانه گویند.[8] در افغانستان به آن مشنگ گویند و در آذربایجان به آن کوروشنه گویند. در کردی به آن کرزن و در ترکیه به آن بورچاک گویند. در اسپانیایی یرو و یونانی رووی و بالاخره در انگلیسی به bitter vetch معروف است.[5]

گاودانه دارای مزه تلخی است؛ و در صورتی که بخواهد بر ای انسان استفاده شود باید مزه تلخ آن با استفاده از فرآوری با روش‌ها خاص از بین برود. معمولاً در برخی از جوامع فقیر و در قحطی از گاودانه به منظور تغذیه انسان استفاده می‌شود. البته با توجه به برخی از گزارش‌ها گاودانه می‌تواند مصرف دارویی نیز داشته باشد.[5] در ایران این دانه را پس از فراوری و پخت طولانی به صورت غذایی هلیم مانند به رنگ قهوه ای در آورده که به ان سنگک خوراک یا هلیم سنگک می‌گویند و جزئ صبحانه‌هایشان محسوب می‌شود. ابن سینا در جلد دوم کتاب قانون در طب میفرماید : هر نخودی به ویژه نخود گاودانه ای رنگ و سیاه گرفتگی های کبد و طحال را می گشاید.

قابلیت هضم گاودانه ۸۸ درصد است و دارای ۲۳ درصد پروتئین است و در می‌توان از آن به عنوان منبع پروتئینی در جیره غذایی دام استفاده شود.[7] گزارش شده‌است در کشور مراکش برخی از دامداران ۳۳ الی ۶۶ درصد کنستانتره مورد استفاده در جیره گاوهای پرواری را از گاودانه استفاده می‌نماید و در گاوهای شیری دو الی ۴ کیلوگرم گاودانه به ازای هر راس گاو برای افزایش شیر استفاده می‌گردد.[7]

معمولاً کشت مخلوط گیاهان خانواده‌های غلات با بقولات دارای برتری است. علت این برتری بالا بودن شاخص کلروفیل و در نتیجه آن افزایش فعالیت‌های فتوسنتزی گیاه می‌باشد.[9] به عنوان مثال نتایج برخی بررسی‌ها نشان داده‌است که کلروفیل برگ گاودانه در کشت خالص به‌طور قابل توجهی کمتر از کشت‌های مخلوط بوده.[9] همچنین به نظر می‌رسد این گیاه علاوه بر کشت مخلوط در صورتی که به صورت کشت مخلوط استفاده شود دارای اثرات مفیدی بر روی خاک و کشاورزی‌های بعدی خواهد بود.[10]