کیپو
کیپو (به انگلیسی: quipu) ابزاری ابداعی از سوی اینکاها بود که برای محاسبه و ثبت اطلاعات از آن استفاده می‌شد. کیپو به صورت رشته‌های نخ که از پشم شتر لاما بدست می آمد ساخته می‌شد و بوسیلهٔ گره‌ها و رنگ‌ها و بافت‌های متفاوت نشانه‌های مختلفی را برای اهل استفاده از آن تداعی می‌نمود.[1]
تاریخ
کیپو در دوره امپراتوری اینکا به کارایی کامل خود رسید. این امپراتوری بر ۱۰ تا ۱۲ میلیون نفر حکومت می‌کرد و کشورهای پرو و اکوادور و بولیوی و بخش‌هایی از شیلی و آرژانتین و کلمبیا امروزی را در بر می گرفت. اینکاها به کمک کیپو توانستن حجم عظیمی از اطلاعات را ذخیره و پردازش کنند و بدون آن امکان حفظ چنان دستگاه اداری پیچیده‌ای که لازمه آن امپراتوری عظیم بود وجود نداشت. در حقیقت کیپو به حدی مؤثر و کارآمد بود که حتی اسپانیایی های فاتح که امپراتوری اینکاها را نابود کردند تا سال‌ها برای امپراطوری نوپای خود از کیپو استفاده می کردند. نکته مهم این بود که خود اسپانیایی‌ها توانایی استفاده از کیپو رو نداشتند و به همین دلیل به متخصصان محلی وابسته بودند. این وابستگی آنها را کاملاً در وضعیت شکننده قرار می داد. به این معنی که متخصصان محلی کیپو به آسانی می‌توانستند اربابانشان را گمراه کنند. بنابراین با تثبیت بیشتر تسلط اسپانیا، کیپو از دور خارج شد و امپراتوری جدید اطلاعات خود را به طور کامل بر پایه خط و اعداد لاتین ثبت و ضبط کرد.
سازوکار
هر کیپو به تنهایی میتوانست شامل صدها ریسمان و هزاران گره باشد. با ترکیب گره های مختلف بر ریسمان های مختلف با رنگ های گوناگون می شد حجم عظیمی از اطلاعات ریاضی مثلاً مربوط به جمع آوری مالیات ها و مالکیت اموال را ثبت کرد. در طی صدها و شاید هزاران سال کیپو نقشی اساسی در تجارت شهر ها و پادشاهی ها و امپراطوری ها داشت.ظاهرا در حال حاضر اطلاعاتی از شیوه کار با آنها باقی نمونده.