کوزان

این روستا در دهستان جیرده قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۳۱ نفر (۱۸۲خانوار) بوده‌است.

کوزان بزرگ با ۸.۰۵ کیلومتر مربع وسعت از بزرگترین روستاهای شفت و گیلان درعرض جغرافیایی 37.2209 و طول جغرافیایی 49.4885 و در دهستان جیرده شهرستان شفت قرار دارد. کوزان روستایی است که بسیاری از جاذبه‌ها را در خود جای داده است. طبق مطالعات و همان‌طور که در ویکی پدیای کوزان نیز ذکر شده، کوزان از قدمت بالایی برخوردار است. اماکن تاریخی همانند مسجد حضرت ابوالفضل(ع) کوزان که قدمت بنای اولیه آن به ۲۰۰ سال پیش باز میگردد، تپه تاریخی عمارت در آسمان بیجار کوزان با قدمت بیش از ۲۰۰ سال که روزگاری محل برگزاری جشن‌های اربابان و حاکمان محلی بود و بر روی آن چاه‌ها و آب انبارهایی نیز احداث کرده بودند که آثار آن‌ها اکنون کمابیش موجود است و اکثراً از بین رفته‌اند. بقعه متبرکه امامزاده سید کمال(ع) ملقب به سیدپیله آقا که قدمت آن به حدود ۸۰۰ سال پیش (قرن هفتم هجری قمری) بازمیگردد و برخی دیگر از جاهاى قدیمی در نقاط مختلف کوزان از این جمله‌اند. کوزان از سمت شمال شرق تا روستای پسیخان امتداد می یابد که این محدوده به عنوان پلی بسوی پسیخان قدیم بوده‌است. این امر در دوران جنبش جنگل موجب شده بود که ژنرال میرزاکوچک خان جنگلی به کوزان آمده و آن را را به عنوان یکی از سنگرهای مبارزاتی خود علیه دشمنان و متجاوزین قرار دهد و چون در گذشته کوزان جزئی از فومن بود، از طریق آن برای رفتن به مرکز فومن استفاده نماید. از یاران کوزانی میرزاکوچک خان می‌توان به مرحوم ابوالقاسم صالحی کوزانی از نخستین کوزانی‌های تحصیل کرده در دانشگاه اشاره کرد که در دانشگاه قضاوت تحصیل نمود. همچنان از لحاظ تاریخی، برخی یافته‌های اخیر در کوزان که سرنوشت آن‌ها نامشخص ماند، نشان از باستانی بودن محدوده جغرافیایی کوزان بوده‌است. نام کوزان نیز که به معنی سرزمین یا دیار کوزه است، این موضوع را تصدیق مینماید؛ زیرا در ادبیات باستانشناسی کوزه و سفال اهمیت باستانی و تاریخی ویژه‌ای دارند. طبیعت کوزان تلفیقی از شالیزارهای انبوه، بیشه زار‌ها، باغ‌ها، تپه‌ها و رودخانه حیات بخش و گاهی خشمگین کوزان می‌باشد، (حیات بخش از این لحاظ که کشاورزی تمام نقاط کوزان، اعم از شالیزارها و استخرهای ماهی، اکثراً وابسته به این رودخانه است و خشمگین از لحاظ ویرانگر بودن طغیان‌های وسیعش که گاهی خسارات چشمگیری را همانند سال ۹۲ ببار می‌آورد.) تلفیق کم نظیر چشم‌اندازهای طبیعی در کوزان و از سوی دیگر عبور اتوبان فومن سراوان از آن موجب شده که کوزان از لحاظ جذب گردشگر جایگاه خوبی پیدا کند. که این موضوع در تعطیلات عید به خوبی قابل درک می‌باشد. در آینده طرح‌هایی همانند طرح گردشگری آب‌بندان آسمان بیجار به رونق هر چه بیشتر صنعت گردشگری در کوزان بیش از پیش قوّت خواهند بخشید. موقعیت جغرافیایی کوزان یک موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد می‌باشد. این روستا به عنوان روستایی از شهرستان شفت با شهرستان رشت همسایه است و با ۵ روستا از این شهرستان همجوار می‌باشد. همچنین به عنوان روستایی از دهستان جیرده، هم‌زمان با ۳ دهستان مختلف از دو شهرستان شفت و رشت همسایه است، یعنی دهستان‌های ملاسرای شفت، پسیخان رشت و لاکان رشت. عبور اتوبان فومن سراوان از عرض کوزان و وجود پل مهم کوزان که این اتوبان را از روی رودخانه کوزان عبور می‌دهد نیز اهمیت جغرافیایی کوزان را بیشتر نموده‌است. مسجد و بقعه متبرکه امامزاده سید پیله آقا(ع) و مسجد حضرت ابوالفضل(ع) کوزان علاوه بر اهمیت تاریخی، از لحاظ مذهبی نیز ارزش و اهمیت بالایی دارند و مسجد امام جعفرصادق(ع) کوزان نیز با چندین دهه قدمت از لحاظ مذهبی ارزشمند می‌باشد. کوزان از بُعد مذهبی روستایی مقدس است، به‌گونه‌ای که هرساله عده کثیری از حاجتمندان با توسلات خود به مکان‌های مقدس ذکر شده به اذن خداوند حاجتروا می‌شوند. دارا بودن بیش از ۲۰ شهید والامقام نیز کوزان را به روستایی شهید پرور و مبارز در راه سرافرازی میهن ملقب ساخته است. مرحوم ابوالقاسم صالحی کوزانی ازنخستین کوزانی‌هایی است که حدود ١ قرن پیش به دانشگاه رفت و در دانشگاه قضاوت قدیم تحصیل نمود. ایشان درتقویت علم آموزی در کوزان تأثیر به سزایی داشت. ازجمله کسانی که از رهنمودهای علمی وی بهره فراوان برد، پروفسور عباس کی منش کوزانی می‌باشد که فارغ‌التحصیل ادبیات و زبان فارسی از دانشگاه تهران هستند و تا بحال ده‌ها جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر در آورده‌اند که موضوع یکی از کتاب هایشان در رابطه کوزان است. ایشان در دانشگاه‌های مهم ایران و در چند کشور خارجی نیز تدریس داشته‌اند و کتابی از ایشان به عنوان کتاب درسی در کره جنوبی تدریس می‌شود. در سال‌های اخیر کوزان در زمینه علمی پیشرفت چشمگیری داشته‌است، ده‌ها تحصیل کرده در رشته‌های پزشکی و مهندسی و سایر زمینه‌ها با مدارک عالی که اکنون هرکدام از اشخاص فعال و تأثیرگذار در جامعه هستند، بر این امر صحه میگذارد. برخی از مفاخر و تحصیل کردگان متعدد این روستا در سطوح عالی عبارتند از : پروفسور عباس کی منش،دکتر مهدی هادی،دکتر محمود حبیب زاده،دکتر علی عطایی،دکترغلامعلی صالحی و سرهنگ سید ضیاء شفیقی... برخی از دیگر افتخارات کوزان عبارتند از:دکتر سیدرضا حبیب زاده،دکتر سید علی شفیقی ،دکتر طوبی شفیقی،دکتر بابک موحدی،دکتر کاظم حبیب زاده،دکتر هادی علیزاده،دکتر یوسف علیزاده،دکتر مهدی علیزاده ،دکتر حسن سرخیل،دکتر سیده ربابه حبیب زاده،مهندس سیده سکینه حبیب زاده،دکتر حسین ذاکر،استاد عنایت عطایی،استاد میرناصر حبیب زاده،مهندس غلامرضا حبیبی،مهندس سیامک عطایی،مهندس جواد صفاجو ، مهندس سید حمزه شفیقی ،مهندس سید حسین شفیقی ، مهندس سید علی حبیب زاده و... همچنین از چهره های ورزشی سرشناس اهل کوزان میتوان به مرحومه شادی سرخیل،استاد محمود حسن زاده،طاها روشنی و ...اشاره نمود.طاها روشنی از افتخارات تکواندو پومسه رشت و کوزان و از قهرمانان استانی و کشوری میباشد. شهدای کوزان نیز که تعدادشان به بیش از ۲۰ نفر میرسد از دیگر دلایل قداست بخشیدن به کوزان و مایه غرور و مباهات مردم کوزان است.شهدای کوزان در حال حاضر عبارتند از: عباس هادی،علیرضا یوسف زاده،حبیب بخشی،حبیب حسنی،سیدرضا حبیب زاده،سید سیدصادق حبیب زاده،علیرضا حساس،جاوید ناطقی،محمد علی تب کن،ابراهیم فلاح،رضا محمدزاده،علی اکبر خانزاده،سید جعفر حجتی،قربان نصرالهی،اسماعیل تقی زاده،مهدی موحدی،حسنعلی ابهری،جمشید عاشوری مقدم،محمدرضا حیدرزاده،میرعظیم نوری و عزیز فرحناک، حسن عبادی، عباس عبادی و ...

رسانه کوزان بزرگ یک رسانه معتبر در فضای مجازی است که در ۱۲ تیر ماه ۱۳۹۶ توسط مهندس جواد صفاجو کوزانی ملقب به نیما صفاجو آغاز بکار کرد. این رسانه در آغاز در سطح محلی بود ولی بتدریج با ارائه مطالب متنوع و ارزشمند توانست مخاطبان زیادی را در سطح استان و کشور نیز بخود اختصاص دهد. هم اکنون کوزان بزرگ در پیامرسان های تلگرام و اینستاگرام در قالب کانال تلگرامی و صفحه رسمی اینستاگرام مشغول به فعالیت است. روستای کوزان پس از آغاز فعالیت کوزان بزرگ شاهد تحولات اساسی از لحاظ افزایش سطح آگاهی عموم و عشق کوزانیان نسبت به زادگاه خود بوده است. بطوری که خیلی از مردم کوزان اذعان داشتند مطالبی که توسط نیما صفاجو در کوزان بزرگ ارائه شده برایشان بسیار جالب و تازه بوده است و تاکنون آنها را نشنیده بودند. اگر اسم روستای کوزان را در گوگل سرچ کنید غیرممکن است که تصاویر یا کلیپ هایی ببینید که نام کوزان بزرگ زیر آن نباشد.

• «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.