کوادکوپتر
کوادکوپتر (به انگلیسی: Quadcopter یا Quadrotor) یکی از انواع وسایل پهپاد است. کواد کوپترها نوعی هواگرد بالگردان هستند و در دستهٔ چندپروانهها جای دارند و به دلیل کمک گرفتن از چهار پروانه برای نیروی پیشرانش، به عنوان کواد (چهار) کوپتر نامیده میشوند.
کواد کوپترها به دلیل داشتن قدرت مانور فوقالعاده و پروازهایی با تعادل بالا از کاربردهای بسیار گسترده برخوردارند.
یکی از تولیدکنندههای معروف کواد کوپتر شرکتsymaهست. این شرکت در کشور چین است.
در سالهای اخیر توجه شرکتها، دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی بیش از پیش به این نوع از پهپادها جلب شدهاست و لذا روزانه پیشرفت چشمگیری در امکانات و پرواز این نوع از پرندهها مشاهده میکنیم.
کواد کوپترها در زمینههای تحقیقاتی، نظامی، تصویر برداری و تفریحی و سمپاشی از کاربرد بالا و روزافزونی برخوردارند و مدلهای دارای سرنشین آن نیز تولید شدهاست.[1]
امروزه یکی از تفریحات پر طرفدار کواد کوپترهای تفریحی و حرفهای تصویر برداری میباشند که از جذابیت بسیار بالایی برخوردار بوده و بازار بزرگی از محصولات رادیو کنترلی را در جهان به خود اختصاص دادهاست و امروزه مسابقات پهپادها هم در سراسر نقاط جهان برگزار میشود که در دو دستهٔ داخل ساختمان و ریس. وجود دارد و شرکت کنندگان میتوانند در این دو دسته به رقابت بپردازند که این شاخه ای بسیار پر هزینه است که در صورت crash (سقوط) امکان دارد هزینهٔ ساخت دوبارهٔ کل کواد را به همراه داشته باشد.
ساختار
کوادکوپترها همانند انواع دیگر وسایل پرنده از ایجاد اختلاف فشار در اتمسفر پیرامون خود برای بلند شدن و حرکت در هوا استفاده مینمایند. همانطور که هلیکوپترها به کمک پره اصلی این اختلاف فشار را ایجاد میکنند و نیروی برآ ی خود را تأمین میکنند. در هلیکوپترها به دلیل وجود نیروی عمل و عکسالعمل، پس از اینکه پره اصلی شروع به چرخش میکند با برخورد مولکولهای هوا به این پره و وجود عکسالعمل، یک نیرویی با جهت مخالف جهت چرخش پره به پره و در ادامه به شفت متصل به پره اعمال میشود (نیروی گشتاور) و باعث چرخش هلیکوپتر به دور خود میشود. حالا برای حل این مشکل از پره دم هلیکوپتر استفاده میشود تا نیرویی را تولید کند که مانع چرخش هلیکوپتر به دور خود شود. حال اگر هلیکوپتر به جای داشتن یک پره اصلی از دو پره اصلی که خلاف جهت یکدیگر بچرخند استفاده مینمود، به دلیل خنثی شدن دو نیروی گشتاور توسط یکدیگر، دیگر هلیکوپتر به دور خود نمیچرخید! مانند هلیکوپترهای شنوک. حال با توجه به توضیحات داده شده راحتتر میتوان به ساختار کواد کوپترها اشاره نمود.
کواد کوپترها با بهرهگیری از چهار موتور و پره مجزا و چرخش دو به دو معکوس این موتورها نیروی گشتاورهای ایجاد شده را خنثی میکنند و همچنین اختلاف فشار لازم جهت ایجاد نیروی برآ را تأمین میکنند.
چرخش پروانهها
کنترل بشکل H و N
نحوه ایجاد فرامین کنترلی در کواد کوپترها به این صورت است که، برای تغییر ارتفاع از کم یا زیاد کردن سرعت چرخش همه موتورها استفاده میشود و باعث کمتر یا زیاد تر شدن اختلاف فشار به وجود آمده میشود. برای چرخش کواد کوپتر به دور خود و به صورت درجا، دو پره هم جهت با سرعت کمتر و دو پره هم جهت دیگر با سرعت بیشتر میچرخند و نیروی گشتاور به یک سمت ایجاد میشود و اختلاف فشار همانند قبل است (زیرا دو پره با سرعت کمتر و دو پره دیگر به همان نسبت با سرعت بیشتر میچرخند) لذا کواد کوپتر در ارتفاع ثابت به دور خود میچرخد. برای حرکت کواد کوپترها در جهتهای مختلف (عقب، جلو، چپ و راست) توسط کم و زیاد کردن سرعت موتورها کواد کوپتر را از حالت افقی خارج کرده و باعث حرکت آن میشوند.
تمامی این فرامین توسط برد کنترلر ایجاد میشود که این برد از المانهایی جهت تشخیص زاویه و موقعیت کواد و قطعات پردازنده تشکیل شدهاست. این قطعات نظیر جایرو، شتاب سنج، قطبنما و میکرو پروسسورها هستند
تاریخچه
مدل اولیه آزمایشی یک Multiroter در سال ۱۹۰۷ توسط دو برادر فرانسوی بنام Jacques and Louis Breguet در پروژهای بنام Quadcopter ساخته و تست شد، هرچند آنها نتوانستند پرنده خود را در آسمان نگه دارند ولی موفق به پرواز ثابت شدند. بعد از آن ساخت بالگرد چهار پروانهای به سال ۱۹۲۰ میلادی برمیگردد. در آن سال یک مهندس فرانسوی بنام etienne oehmichen اولین بالگرد چهارپره را اختراع نمود و مسافت ۳۶۰ متر را با کوادکوپتر خود پرواز کرد در همان سال او مسافت یک کیلومتر را در مدت هفت دقیقه و چهل ثانیه پرواز کرد. این بالگرد از روش تنظیم X بهره میجست.
در حدود سال ۱۹۲۲ در آمریکا Dr George de Btheza موفق به ساخت و تست تعدادی Quadcopter برای ارتش شد که قابلیت کنترل و حرکت در سه بعد را داشت، ولی پرواز با آن بسیار سخت بود. در سال ۱۹۵۶ مدل دیگری توسط Convertewings طراحی شد و در سال ۱۹۵۸ مدل Curtis-Wright VZ-7 توسط کمپانی Curtis- Wright طراحی شد.
در سالهای اخیر توجه مراکز دانشگاهی به طراحی و ساخت پهپادهای چهارپره جلب شدهاست و مدلهای مختلفی در دانشگاه استانفورد و کورنل ساخته شدهاست و به تدریج رواج یافتهاست.[2]
از حدود سال ۲۰۰۶ کواد کوپترها شروع به رشد صنعتی به صورت وسایل پرنده بدون سرنشین نمودند.
کاربرد
امروزه مالتی روتورها به ویژه مدلهای چهارپره که به کواد کوپتر شهرت دارند یکی از پر کاربردترین وسایل پرنده بدون سرنشین میباشند؛ که به عنوان مثال میتوان به کاربردهای گسترده تصویر برداری هوایی، نقشهبرداری، جاسوسی، تفریحی و … اشاره نمود.
با گستردهتر شدن روزافزون جلوههای بصری در تبلیغات و فیلمهای سینمایی و تلویزیونی، استفاده از وسایل پرنده و تصویر برداری هوایی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفتهاست.
پیش از وجود کواد کوپترها به صورت صنعتی از هلیکوپترهای رادیو کنترلی به عنوان وسایلی برای حمل دوربینها و تجهیزات تصویر برداری استفاده میشد؛ که این موضوع به سالهای (۲۰۰۰–۲۰۱۰ میلادی) بر میگردد.
با پیشرفت وسایل پرنده و به وجود آمدن مالتی روتورها این وظیفه (تصویر برداری هوائی) به عهده این دستگاه قرار گرفت. کواد کوپترها و هگزا کوپترها به دلیل داشتن تعادل پروازی بسیار بالا برای این کار مناسب هستند. با موجود شدن فلایت کنترلرها (کنترلکنندههای پرواز) و تحقیقات صورت گرفته بر روی این کنترلرها پرواز با کواد کوپترها بسیار آسان شده و این وسایل از پرواز هوشمند بهره میبرند و لذا تصویر برداران میتوانند با تمرکز بیشتر بر تصویر برداری، تصاویر بهتری را تهیه کنند. همچنین با وجود GPSها پرواز این وسایل به صورت کاملاً امن و هوشمند صورت میگیرد.
علاوه بر کاربردهای تصویر برداری؛ کواد کوپترها به تازگی یکی از لوازم سرگرمی و تفریحی به حساب میآیند. این تفریح که مخاطبهای بزرگسال را به خود اختصاص دادهاست، روز به روز رو به گسترش است؛ و با پدید آمدن عینکهای واقعیت مجازی و لینک شدن آنها با دوربینهای کواد کوپترها، یک نوع از فعالیت را به نام مسابقات کوادکوپترهای FPV (نمایش اول شخص) ایجاد کردهاست؛ که به نظر در سالهای آینده به یک رشته ورزشی پر طرفدار تبدیل میشود.
نقش کوادکوپتر در مقابله با کرونا
تا قبل از شیوع کرونا شهروندان جهان کمتر نسبت به کاربردهای کوادکوپتر بخصوص در زمینه پزشکی و مقابله با بیماریهای همه گیر مثل کرونا آگاهی داشتند؛ و تنها برداشتی که از هلی شات داشتند برای فیلمبرداری و سرگرمی بود.
اما چکونه این هواپیماهای بدون سرنشین کوچک به بازیگر مهم در مقابله COVID-19 تبدیل شدهاند؟
کوادکوپترها قبل از COVID-19 توسط بسیاری از شرکتها در سراسر جهان به روشهای مثبت استفاده شدهاند. از جمله کارهایی مانند فیلمبرداری، کاشت بذر و سمپاشی مزارع، حیات وحش، صنعت، حمل و نقل، بررسی زمینه و کمک در ساخت سازههای مهندسی، و.. دیگر کاربردهای کوادکوپتر هستند؛ که با گذشت زمان شاهد نقش بیشتر این نوع پهپادها در زندگی بشر هستیم. هر چند بسیاری از مردم در سراسر جهان به دید منفی نسبت به آنها نگاه میکنند. چرا که آنها تصور میکنند که هلی شات یک ابزار جاسوسی است. بخصوص در کشورهایی که محدودیت پرواز چندانی وجود ندارد.
اما پس از شیوع همهگیری COVID-19 و استفاده از هلی شات در مبارزه با این بیماری توجه رسانهها و مردم جهان را به خود جلب کردهاست.
اجرای قانون و سمپاشی
استفاده از پهپاد در کشاورزی و آفت زدایی مزارغ سابقه چند ساله دارد. محصولات دی جی آی مثل پهپاد سمپاش از پرکاربردترین محصولات درحوزه کشاورزی بهشمار میآیند. صنعت کشاورزی مدتها پیش از پزشکی استفاده از پهپادهای سمپاش را برای سمپاشی مزارع و .. آغاز کردهاست.
در طول همهگیری کرونا، کوادکوپتر بخصوص محصولات DJI برای اولین بار در چین جهت مقابله با این بیماری همه گیر مورد استفاده قرار گرفتند تا به مردم یادآوری کنند که در داخل خانه بمانند و ماسک بپوشند. کشاورزان چینی سپس از پهپادهای سمپاش خود برای پاشیدن مواد ضد عفونی کننده در خیابانها و اماکن عمومی استفاده کردند تا از شیوع ویروس جلوگیری کنند. بسیاری از کشورهای دیگر در آسیا، اروپا و آمریکای شمالی با استفاده از کوادکوپتر برای ضدعفونی کردن مناطق عمومی، ساختمانها و حتی در ایالات متحده از پهپادهای سمپاش برای ضدعفونی کردن مکانهای ورزشی استفاده شد.
تست کرونا و شناسایی بیماران
تا قبل از شیوع کمتر متخصصی در جهان تصور میکرد که روزی بتوان با استفاده از یک هلی شات دمای بدن افراد را اندازهگیری کرد و بیماران را شناسایی کرد! در طول همهگیری COVID-19، چند شرکت به استفاده از پهپاد برای گرفتن درجه حرارت افراد روی آوردهاند؛ زیرا تست و اندازهگیری دمای بدن افراد به روش سنتی به سختی بدست آمد. DJI از کوادکوپتر DJI Mavic 2 Enterprise برای تست دمای بدن افراد استفاده میکرد اما برای بهبود دقت دوربین حرارتی، سواب پنبه ای لازم بود؛ و حتی شرکت یک قدم فراتر گذاشته و با همکاری دانشگاه استرالیا یک پهپاد همه گیر ساختهاست که قادر به اندازهگیری درجه حرارت از بالاست و میتواند علائم ویروس کرونا مانند تب و سرفه را در افراد تشخیص دهد.
استفاده از پهپاد برای شناسایی بیماران مبتلا به کرونا و نظارت بر افراد از بالا با واکنش عجیب مردم در بعضی از کشورها روبرو شدهاست. حتی در پاریس دادخواستی علیه پلیس این کشور به علت استفاده از کوادکوپتر برای شناسایی بیماران مبتلات به کرونا در دادگاه ارائه شدهاست که به نتیجه نرسیدهاست. چرا که بسیاری از مردم در سراسر جهان استفاده از پهپاد جهت نظارت گسترده بر آنها و شناسایی بیماران کرونایی را نوع تهاجم به حریم شخصی خود قلمداد میکنند.
منابع
- https://www.youtube.com/watch?v=4Yc2L5koWZY&pbjreload=101
- Gabriel M. Hoffmann (۲۰۰۷). [www.researchgate.net «Quadrotor Helicopter Flight Dynamics and Control»] مقدار
|نشانی=
را بررسی کنید (کمک).