کلیسای ایرانی

نقش سازمان های دینی در روابط خارجی ایران امپراتوری ساسانی و امپراتوری بیزانس برجسته بود. این دو امپراتوری همزمان با جنگ واقعی، یک جنگ ایدئولوژیک را نیز رهبری می‌کردند. مبلغان زرتشتی و اسقف‌های مسیحی در جنگ تبلیغاتی که از همه ابزارهای خود استفاده می‌کردند. هنگامی که کنستانتین یکم دین رسمی بیزانس را مسیحیت اعلام کرد، نیروی بزرگ مذهب را در اختیار سیاست قرار داد که موجب گسترش سیاسی این امپراتوری ایجاد کرد.[1] البته چد دهه پیش از او امپراتوری ساسانی دین رسمی ایران را زرتشتی‌گری اعلام کرده و ایران تا حد زیادی زرتشتی شده بود. آموزه زرتشت به ستون پشتیبانی پادشاهی ساسانی تبدیل شد. اما هیچ‌گاه استفاده‌ای که کنستانتین از به‌کارگیری دین در سیاست انجام گرفته بود توسط امپراتوری ساسانی متحقق نشد. یزدگرد اول می‌بایست موقعیت خود را با این نیروی تازه ظهور یافته از یک طرف و مسیحیان ایرانی روشن سازد. برای همین دستور داد تا شورایی تشکیل شود که اسقف‌های ایرانی را تحت یک نظام واحد درآورد و وفاداری ایشان به سرزمین مادری خود را یادآور شود.[2] این کار باعث شد خیال او از جبهه‌های غربی تا حد زیادی آسوده شود. این ایرانیان بعدها در فرایند نهضت ترجمه که در آن مجموعه دانشی که در امپراتوری ایران جمع شده بود را به عربی برگردانده شد نقش مهمی را ایفا کردند.[3]