کلاه شرعی

کلاه شرعی گاهی از نظر اسلام جایز است یا حرام. گاهی راهی که ارائه می‌شود کار حرام را شرعاً جایز می‌کند و گاهی حرام می‌ماند و تنها راه و عنوان عوض می‌شود.

در موردهایی که کلاه شرعی کار حرام را جایز می‌کند -مانند برخی احکام کنونی بانکداری اسلامی- در اصطلاح فقهی باید تعبدی پذیرفت، یعنی شاید دلیلی عقلی نیابیم، ولی چون شرع به ما دستور داده‌است و شرع خودش از راه عقل اثبات شده‌است، باید پیروی کنیم (استدلال دو مرحله‌ای).

کسانی که از کلاه شرعی استفاده می‌کنند اگر می‌خواهند پایبند به شرع باشند باید در هر مورد خوب دقت کنند یا از مرجع تقلیدشان استفتا کنند، زیرا این موردها تعبدی است و تشخیص معمولاً با فقیه متخصص است.

• رهن خانه توأم بااجاره.[6]
• ربا را به نام «مال الاجاره» یابیع حلال شمردن[2]
• ربا را به عنوان نسیه فروشی حلال می‌نمایند بدین منظور مالی مثل گندم یا ماشین را بین ربا دهنده و گیرنده گذاشته واین مال به صورت نقد فروخته و نسیه خریده می‌شود و شرط جابجایی مال را هم می‌گذارند.
• کلاه شرعی نظام بانکی با گذاشتن لغت کارمزد برسودپول[7][8]
• قرعه کشی بانک‌ها مصداق قمار است.
• رشوه را به نام هدیه گرفتن[9]
• عملیات لیزینگ.[10]
• بلیت(بخت آزمایی) ارمغان بهزیستی یا هدیه ارمغان سبز مصداق قمار است.[11]
• برگه پیش‌بینی فوتبال به نام تست هوش کانون فرهنگی ورزشی در شمال کشور با مرکزیت گنبدکاووس و در ترکمن صحرا شیوع قابل توجهی دارد[12][13]
• در جامعه و فرهنگ ایران، بسیاریصیغه را کلاه شرعی برای روسپی‌گری می‌دانند. روسپی‌گری در ایران جُرم بوده و مجازات شلاق دارد اما خواندن یک متن صیغه از جانب عاقد، آن را شرعی می‌کند.[14][15] البته برخی نیز مخالف این نظرند و معتقدند تفاوت متعه با روسپی‌گری آن است که اولا زن متعه نمی‌تواند همزمان همسر دو مرد باشد و ثانیاً اگر در ازدواج موقت مرد و زن با هم نزدیکی کنند و سپس زن از مرد جدا شود آنگاه برای آنکه بتواند با مرد دیگری ازدواج کند باید به اندازه سه بار عادت ماهیانه یا حدوداً ۲ ماه صبر کند.
• خانه‌های عفاف.[16]
• تقیه و پنهانکاری مذهبی:برخلاف شیعه بعضی از مذاهب دینی، تقیه را نوعی کلاه شرعی می‌دانند.

.

• ترمیم بکارت.[17]

در حکایتی آمده‌است «گویند شغالی خروس شیخی را خفه کرده می‌برد و شیخ در پی او می‌شتافت. رفیق‌اش گفت بیهوده چه میدوی، خروس اینک میته و خوردن آن نارواست. شیخ گفت تو ندانی، من خود شغال را نیز حلال کرده بخورم! شغال از پیش و شیخ به دنبال از آبادی دور شدند. نیمه‌شب شغال از رفتار بازماند، شیخ او را با خروس بگرفت. البته گرسنگی بر او غالب و قریه دور و «حفظ نفس» واجب می‌نمود. آتشی برافروخت و خروس را از راه «اکل میته» خورده و به جای بخفت! فردا نیز در آن مکان توقف کرده روز را به گرسنگی به سر برد، و ضرورت «اباحهٔ محظور» کرده شغال را نیز از طریق «حلّیت اکل محرم» کباب کرده به خروس ملحق ساخت.»[18]

• از ابوالفضل بیهقی نقل شده‌است «نان همسایگان دزدیدن و به همسایگان دیگر دادن»
• صید ماهی در داستان بنی‌اسرائیل و حضرت موسی.[6]