پژوهش‌های باستان‌شناسی در نیشابور

این نوشتار درباره پژوهش‌ها، بررسی‌ها و کشفیات مربوط به باستان شناسی(یا باستان شناختی) در محدوده شهر نیشابور و شهرستان نیشابور می‌پردازد.

نقشه بخشی از نیشابور کهن قبل از حمله مغول.

حفاری‌ها

اولین حفاری هاو پژوهش‌های باستان شناختی در نیشابور، از سال‌های ۱۹۳۵ و ۱۹۴۷ میلادی شروع شد و توسط هیئت ایران‌شناسی موزه متروپولیتن نیویورک، ویلکینسون و اوپتن بر روی خرابه‌های شهر قدیم نیشابور-جنوب شرقی شهر کنونی نیشابور- انجام گردید و در سال ۱۹۶۶ میلادی ریچارد بولیت نیز برنامه پژوهشی مدونی را جهت تعیین وضعیت و بازسازی محلات و بازارها، و محدوده شهر قدیم نیشابور انجام داد. همچنین در سال ۱۳۴۳ شمسی یک هیئت باستان‌شناسی از طرف وزارت فرهنگ و هنر به سرپرستی سیف‌الله کامبخش‌فرد و امیر ماهانی و در سال ۱۳۶۷ نیز هیئتی به سرپرستی سید محمود موسوی در قسمت‌هایی از شهر قدیم نیشابور اقدام به کاوش نمودند. بر اثر کاوش‌های به عمل آمده مشخص گردید که نیشابور در سده‌های سوم تا هفتم هجری یکی از مهمترین و بزرگترین مراکز ساخت سفالینه‌های اسلامی در ایران بوده و سفال نیشابور با سفال شهرهایی چون ری و جرجان برابری می‌کرده‌است. در سال‌های (۱۳۸۰- ۱۳۷۸) کاوش‌های باستان شناختی محله شادیاخ نیشابور توسط هیئتی به سرپرستی رجبعلی لباف خانیکی شروع شد که تاکنون به صورت فعال و نیمه فعال ادامه دارد.

سال	هیئت باستان‌شناسی	افراد	نتیجه
سال‌های ۱۹۳۵ و ۱۹۴۷-۱۳۱۴ و ۱۳۲۶ شمسی	هیات ایران‌شناسی موزه متروپولیتن نیویورک	ویلکینسون و اوپتن	کشفیات به موزه متروپولیتن نیویورک منتقل شد
۱۹۶۶ میلادی -۱۳۴۵ شمسی		ریچارد بولیت	پژوهش‌ها در کتاب اشراف نیشابور منتشر شد.
۱۹۶۴ میلادی -۱۳۴۳ شمسی	هیئت باستان‌شناسی وزارت فرهنگ و هنر دولت شاهنشاهی ایران	سیف‌الله کامبخش‌فرد و امیر ماهانی
۱۹۸۸ میلادی- سال ۱۳۶۷ شمسی		سید محمود موسوی	تعیین حریم و کشف پیشنیه سفالینه در نیشابور
۱۹۹۹ و ۲۰۰۱ میلادی/۱۳۸۰- ۱۳۷۸ شمسی		رجبعلی لباف خانیکی	بررسی و کشف منطقه شادیاخ

اشیا کشف شده

آن چه از نیشابور کهن باقی مانده‌است منطقه‌ای به نام کُهَندِژ یا محوطه آلب ارسلان ناحیه‌ای به وسعت ۳۵۰۰ هکتار، در جنوب شهر کنونی نیشابور است.

گچبری‌های بالای سقف یک تالار، قرن یازدهم میلادی، کشف شده در نیشابور.
موزه متروپولیتن نیویورک

کاشی‌های گچبری شده، قرن یازدهم میلادی، کشف شده در نیشابور.
موزه متروپولیتن نیویورک

مکان‌های تاریخی

مزار شهمیر، بنایی به جا مانده از دوران سلجوقی، گمان‌ها بر این است که مکانی مقدس برای زرتشتیان یا آیین مهر پرستی بوده.
شادیاخ، محوطه‌ای باستان شناسی.

کشف شده ها

شطرنج. کشف شده در نیشابور، مربوط به قرن 12 میلادی. موزه متروپولیتن نیویورک.(The Nishapur Chess Set)
جـام. در بخش سبزپوشان در نیشابور کشف شده‌است و متعلق به سده نهم تا دهم میلادی است. موزه متروپولیتن نیویورک
آبگینه. در بخش تپه مدرسه در نیشابور کشف شده، متعلق به دهه اول قرن 11 میلادی، موزه متروپولیتن نیویورک.
ابریق. منقش به خطوط کوفی و نسخ. سده یازدهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
جام شیشه‌ای بشکسته.. سده نهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
جام شیشه‌ای .. سده دهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
سنجاق. یا قطعه‌ای از یک مجسمه. سده 12 میلادی.موزه متروپولیتن نیویورک.
مقرنس کاری . سده دهم. کشف شده در نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
ظرف تزئینی .. سده دهم. کشف شده در نیشابور. موزه Museo d'Arte Orientale تورین ایتالیا.
ظرف تزئینی .. سده دهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور. موزه هنرهای شرقی، تورین، ایتالیا. Museo d'Arte Orientale
ظرف تزئینی .. سده دهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور. موزه هنرهای شرقی، تورین، ایتالیا. Museo d'Arte Orientale
ظرف تزئینی .. سده دهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور. موزه هنرهای شرقی، تورین، ایتالیا. Museo d'Arte Orientale
ظرف تزئینی .. سده دهم. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور. موزه هنرهای شرقی، تورین، ایتالیا. Museo d'Arte Orientale
. ظرف تزئیننی. سده ۱۰ یا 11 میلادی. کشف شده در نیشابور، تپه مدرسه.موزه متروپولیتن نیویورک.
بشقاب . منقش به خط کوفی. سده 10 میلادی. کشف شده در نیشابور. موزه سان آنتونیو.
سکه. از نصر دوم سامانی. ضرب شده در نیشابور. موزه بریتیش.
جام و آبگینه. سده ۱۰ میلادی. کشف شده در نیشابور. موزه سان آنتونیو.
جام شراب. سده 9 میلادی. کشف شده در نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
مرکب دان. سده 11 میلادی. منقش به خط کوفی. کشف شده در نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
. سده ۱۰ میلادی. کشف شده در نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
درب گردان. سده ده تا دوازده میلادی.موزه متروپولیتن نیویورک.
سفال تزئئین شده. سده 10 یا 11 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
ظرف منقش به خط کوفی. سده 10 یا 11 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
ظرف منقش به خط کوفی. سده 10 یا 11 میلادی.، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
ظرف منقش به خط کوفی. سده 10 یا 11 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
کوزه سفالی تزئئین شده. سده 10 یا 11 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
درب پوش. سده11 یا 12 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
سده12 یا 13 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
سده12 یا 13 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
فانوس. سده9 یا 10 میلادی. کشف شده در تپه مدرسه، نیشابور.موزه متروپولیتن نیویورک.
سنگ قبر جعفر برمکی
موزه ملی ایران

جستارهای وابسته

منابع

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.