نظریه ایرانی کنشگر مرزی

کنشگر مرزی نظریه ایرانی است که مقصود فراستخواه آن را از مطالعات تاریخ معاصر ایران به دست آورده و توسعه داده است. کنشگر مرزی عاملی انسانی است که می کوشد در فاصله میان محدودیتهای ساختاری ایران[1] ، امکان هایی تازه کشف یا حتی خلق بکند[2].  در مرزهای میان دولت وجامعه در تردد است[3]. بین دیوان حکومتی و  ایوان اجتماعی رفت‌وآمد می کند[4]. هر چند محدودیت های جامعه مدنی در ایران به صورت مانعی جدی بر سر راه توسعه ایران درآمده است اما پس­زمینه های فرهنگ وتمدن ایرانی از یکسو  و پویایی­شناسی خاص در زیر پوست این جامعه از سوی دیگر موجب می شود نژاد کاملاً متفاوتی از کنشگران به عرصه بیایند وطرح تغییر را همچنان پی بگیرند[5]. در نظریه ایرانیِ  کنشگران مرزی سه دورهٔ قاجار ، پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی بررسی شده است ، انواع مدلها وشیوه های عمل این کنشگران، بسترهای ظهور وخاستنگاه های فعالیتی آنها، سنخ شناسی این کنشگران[6] ، ظرفیتهای عملکردی، کارکردهای نهادساز و ساخت دهنده و سرانجام آسیب شناسی و محدودیتهای شان مورد بحث قرار گرفته است.  رهیافت کنشگر مرزی از رهگذر استقرای جزء به جزء تاریخ ایرانی و تنوعات کنش های ایرانیان بویژه در شرایط شکاف بین دولت وملت به دست آمده است.

نظریه ایرانی کنشگر مرزی کوششی است برای عبور از سرمشق فقدان و نگاه یکسویهٔ آسیب شناختی در فهم مسائل جامعه ایرانی[7]. نظریه پرداز با حساسیت تاریخی به توصیف غنی در هریک از سه دوره  مبادرت می کند  و می کوشد تجربه های زیستهٔ این کنشگران را قابل فهم بکند، نشان بدهد که چگونه در دل جامعه ایرانی توانایی های بالقوه ای برای تداوم زندگی حتی در شرایط عسرت تاریخی و انسدادهای ساختاری وجود دارد و رمز بقای موجودیتی به نام ایران  وصلح وهمبستگی اجتماعی[8] بوده است. [9]