نشانگان سوخت و سازی
نشانگان سوخت و سازی یا سندرم متابولیک (به انگلیسی: metabolic syndrome) مجموعهای از شرایط است که خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سکته را افزایش میدهد. این نشانگان با وجود دست کم سه مورد از پنج مورد زیر تعریف میشود:
- چاقی شکمی (مرکزی) دور شکم بیشتر از ۸۹ سانتیمتر
- فشار خون بالا (بیش از ۱۳۰/۸۵ میلیمتر جیوه)
- افزایش گلوکز پلاسمای ناشتا (بیش از ۱۰۰ میلیگرم در هر دسی لیتر خون)
- تری گلیسیرید سرمی بالا (بیش از ۱۵۰ میلیگرم در هر دسی لیتر خون)
- سطوح پایین لیپوپروتئین پر چگال (کمتر از ۵۰ میلیگرم در هر دسی لیتر)
نشانگان سوخت و سازی | |
---|---|
دیگر نامها | Dysmetabolic syndrome X |
A morbidly obese man. Weight 182 kg/400 lbs, height 185 cm/6 ft 1 in. The body mass index is 53. | |
تخصص | غدد درونریز و متابولیسم |
سندرم متابولیک با خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و دیابت نوع ۲ ارتباط دارد.[1][2]
علائم و نشانهها
اصلیترین نشانهٔ سندرم متابولیک چاقی مرکزی یا شکمی و اضافه وزن همراه با تجمع بافت چربی در اطراف کمر و تنه است.[3]
دیگر نشانههای سندرم متابولیک شامل فشار خون بالا، کاهش سطح سرمی لیپوپروتئین پرچگال، افزایش کلسترول سرم ناشتا، افزایش تری گلیسرید و لیپوپروتئین بسیار کمچگال ناشتا، و اختلال قند ناشتا بین مقاومت به انسولین و پیش دیابت است.
علت
سازوکار دقیق ایجاد نشانگان متابولیک در درست تحقیق است. اکثر بیماران مسن چاق کمتحرک و دارای درجهای از مقاومت به انسولین هستند. استرس نیز میتواند عاملی باشد. مهمترین عوامل خطر عبارتند از رژیم غذایی (به خصوص قند شیرین آشامیدنی مصرف) و[4] ر بی تحرکی[5] یا کمبود فعالیت فیزیکی[6][7] اختلال چرخه خواب[8] و مصرف بیش از حد الکل است.[9] در مورد اینکه آیا چاقی یا مقاومت به انسولین باعث ایجاد سندرم متابولیک میشوند یا پیامدهای آن هستند بحث وجود دارد. تعدادی از نشانگرهای سیستمیک التهاب از جمله پروتئین واکنشی سی، اینترلوکین ۶، فاکتور نکروز دهنده تومور-آلفا و دیگران و نیز افزایش اسید اوریک ناشی از رژیم غذایی در این زمینه دخیل دانسته میشوند.[10][11][12]
مدیریت درمانی
خط اول درمان تغییر شیوه زندگی (به عنوان مثال دستورالعملهای تغذیه سالم و فعالیت فیزیکی) است. اما اگر پس از سه تا شش ماه تلاش در اصلاح عوامل خطر کافی نبود درمان دارویی ضرورت مییابد. بهطور کلی هر یک از اختلالات تشکیل دهنده نشانگان متابولیک باید جداگانه درمان شوند. دیورتیکها و بازدارندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین ممکن است برای درمان فشار خون بالا استفاده شود. داروهای کاهنده چربی خون به کاهش کلسترول از نوع لیپوپروتئین کمچگال و تری گلیسیرید و به افزایش سطوح لیپوپروتئین پرچگال کمک میکنند استفاده از داروهایی که باعث کاهش مقاومت به انسولین میشوند همانند متفورمین و تیازولیدیندیون مورد اختلاف نظر است؛ داروهای کاهش وزن میتوانند به درمان اضافه وزن کمک کنند.[13]
منابع
- Kaur J (2014). "A comprehensive review on metabolic syndrome". CARDIOLOGY RESEARCH AND PRACTICE. 2014: 943162. doi:10.1155/2014/943162. PMC 3966331. PMID 24711954.
- Felizola SJA (2015). "Ursolic acid in experimental models and human subjects: potential as an anti-obesity/overweight treatment?". ResearchGate. doi:10.13140/RG.2.1.4502.4804.
- Metabolic syndrome symptoms
- "Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes: a meta-analysis". Diabetes Care. 33 (11): 2477–83. 2010. doi:10.2337/dc10-1079. PMC 2963518. PMID 20693348.
- "Association of sedentary behaviour with metabolic syndrome: a meta-analysis". PLOS ONE. 7 (4): e34916. 2012. doi:10.1371/journal.pone.0034916. PMID 22514690.
- Katzmaryk,, Peter T; Leon, Arthur S.; Wilmore, Jack H.; Skinner, James S.; Rao, D. C.; Rankinen, Tuomo; Bouchard, Claude (October 2003). "Targeting the Metabolic Syndrome with Exercise: Evidence from the HERITAGE Family Study". Med. Sci. Sports Exerc. 35 (10): 1703–1709. doi:10.1249/01.MSS.0000089337.73244.9B. PMID 14523308. Retrieved 2007-06-24.
- "Association between leisure time physical activity and metabolic syndrome: a meta-analysis of prospective cohort studies". Endocrine. 46: 231–240. 2013. doi:10.1007/s12020-013-0110-0. PMID 24287790.
- "Short sleep duration predicts risk of metabolic syndrome: A systematic review and meta-analysis". Sleep Med Rev. 18: 293–297. 2013. doi:10.1016/j.smrv.2013.06.001. PMID 23890470.
- "Alcohol consumption and risk of metabolic syndrome: A meta-analysis of prospective studies". Clin Nutr. 33: 596–602. 2013. doi:10.1016/j.clnu.2013.10.003. PMID 24315622.
- "A causal role for uric acid in fructose-induced metabolic syndrome". Am J Phys Renal Physiol. 290 (3): F625&ndash, F631. 2006. doi:10.1152/ajprenal.00140.2005. PMID 16234313.
- Hallfrisch J (1990). "Metabolic effects of dietary fructose". FASEB J. 4 (9): 2652&ndash, 2660. PMID 2189777.
- "Blood lipids, lipoproteins, apoproteins, and uric acid in men fed diets containing fructose or high-amylose cornstarch". Am J Clin Nutr. 49 (5): 832&ndash, 839. 1989. PMID 2497634.
- Garvey, William Timothy (September 2013). "Phentermine and topiramate extended-release: a new treatment for obesity and its role in a complications-centric approach to obesity medical management". Expert Opinion on Drug Safety. 12 (5): 741–756. doi:10.1517/14740338.2013.806481.