نبرد خالخین گل

نیروهای ژاپنی در حال عبور از رود

در روز ۱۱ مه ۱۹۳۹ میلادی یک گروه ۷۰ الی ۹۰ نفره از سربازان مغول در جستجوی چراگاه‌هایی برای اسب‌هایشان با گذشتن از رود خالخ، خود را به کرانه شرقی که منطقه مورد تنش بود رساندند. سربازان منچوئیک به سرعت با مغول‌ها درگیر شده و پس از زد و خوردی کوتاه آن‌ها را به آن سوی رود راندند. چند روز بعد در ۱۳ مه سربازان مغول با نیرویی بزرگتر بازگشتند و اینبار سربازان منچوئیک نتوانستند آن‌ها را مجبور به عقب‌نشینی کنند. روز بعد نیروهای ژاپنی تعدادی از سربازان خود را به سوی نقطه درگیری فرستادند که آن‌ها نیز نهایتاً در ۲۸ مه توسط نیروهای متحد مغول و شوروی به محاصره افتاده و نابود شدند. در این درگیری ۶۳ درصد نیروهای اعزامی ژاپنی از دست رفتند که شامل ۹۷ سرباز، یک افسر و ۳۳ مجروح می‌شد.

پس از این زد و خوردهای ابتدایی هر دو طرف به سرعت نیروهایشان را به سمت منطقه ارسال می‌کردند. به زودی ۳۰٬۰۰۰ سرباز ژاپنی به منطقه رسیدند و روس‌ها ژنرال گئورگی ژوکوف را به همراه مقادیر زیادی تانک و خودرو زرهی در ۵ ژوئن به سوی منطقه گسیل داشتند.

در ۲۷ ژوئن نیروی هوایی ژاپن به پایگاه هوایی نیروی هوایی شوروی در خاک مغولستان حمله کرد. این حمله به فرمان ارتش کانتوگون و بدون هماهنگی با سر فرماندهی ارتش ژاپن در توکیو بود. با اطلاع از این اتفاق فرماندهان ارتش ژاپن بی درنگ به نیروی هوایی دستور دادند تا از هر گونه حمله دیگر به مواضع ارتش شوروی خودداری کنند. در طول ماه ژوئن طرفین در حال افزایش توان خود بودند جز چند درگیری کوچک اتفاق دیگری نیفتاد تا آنکه در روزهای پایانی ماه فرمانده نیروهای ژاپنی در منچوری ژنرال میچیتارو کوماتسوبارا دستور تهاجم همه‌جانبه را صادر کرد.

ژاپنی‌ها تهاجم خود را در دو جهت و با عبور از رودخانه آغاز کردند و توانستند در سمت غربی رود پیش‌روی‌هایی به دست آورند. ژوکوف برای جلوگیری از پیش‌روی ژاپنی‌ها نیرویی شامل ۴۵۰ عراده تانک و خودرو زره‌پوش متشکل از تانک‌های تی-۲۶ و خودروهای زرهی بی‌آ-۱۰ و بی‌آ-۳/۶ را برای مقابله گسیل داشت. این نیرو علی‌رغم آنکه از پشتیبانی پیاده‌نظام برخوردار نبود اما توانست ضربه سختی به ژاپنی‌ها وارد سازد و نیروهای ژاپنی را تقریباً محاصره کند. نیروهای ژاپنی که تنها از طریق یک پل موقت بر روی رود ملزومات خود را دریافت می‌کردند به سرعت با کمبود مواجه شدند و عقب نشستند. در طول این درگیری‌ها نیروهای ژاپنی ۴۹ تانک و روس‌ها ۷۷ تانک و ۴۵ خودرو زره پوش را از دست دادند و در طول دو هفته بعد طرفین در جبهه‌ای به عرض چهار کیلومتر در اطراف خالخین گل مشغول زد و خورد بودند.

خدمه تانک روسی بی‌تی-۵ در حال تسلیم به نیروهای ژاپنی

ژوکوف که نیروهایش قریب به ۸۰۰ کیلومتر از مراکز آذوقه و مهمات خود دور شده بودند ناوگانی از ۲٬۶۰۰ کامیون را مأمور رساندن ملزومات کرد اما در طرف مقابل ژاپنی‌ها که توان موتوری بالایی نداشتند از کمبود ملزومات رنج می‌بردند. در ۲۴ ژوئیه ژاپنی‌ها یک تهاجم همه‌جانبه دیگر را برای اشغال پل کاواتاما آغاز کردند. در این تهاجم توپخانه ارتش ژاپن آتش‌باری سنگینی را جهت پیش‌روی نیروها ایجاد کرد آنچنان که نیمی از ذخیره توپخانه ارتش ژاپن تنها در دو روز شلیک شد. علی‌رغم این آتش‌باری سنگین و پیش‌روی‌های اولیه نیروهای شوروی توانستند خطوط خود را حفظ کنند و با افزایش تلفات و کمبود مهمات نیروهای ژاپنی مجبور به توقف حمله شدند. تا این زمان ژاپنی‌ها با وجود دادن ۵٬۰۰۰ نفر تلفات هیچ موفقیت خاصی کسب نکرده بودند و در مقابلشان ارتش شوروی با وجود تلفات بیشترش توانسته بود از پیش‌روی ژاپنی‌ها جلوگیری کند که به دلیل برتری عددی روس‌ها جایگزینی این تلفات کار سختی نبود.

سربازان ژاپنی تسلیم شده به ارتش سرخ

در ماه اوت شروع جنگ در اروپا نزدیک به نظر می‌رسید و از همین رو ژوکوف می‌خواست با یک حمله سراسری نیروهای ژاپنی را از میان ببرد و نبرد را به پایان برساند. برای سنجیدن توان نیروهای ژاپنی در روزهای ۳، ۷ و ۸ اوت ارتش سرخ حملات محدودی را علیه ژاپنی‌ها اجرا کرد که تمامی آن‌ها با شکست کامل همراه بود. در طول این مدت روس‌ها نزدیک به ۱٬۰۰۰ نفر و تعدادی تانک و خودرو زرهی را از دست دادند، در مقابل تلفات ژاپنی‌ها تنها ۸۵ نفر بود. ژاپنی‌ها که در همان زمان مشغول نبردی سخت با چین بودند نمی‌توانستند به راحتی تلفات خود را جایگزین و ملزومات مورد نیاز را ارسال کنند و هر روز توانشان تحلیل بیشتری می‌رفت.

ژوکوف با کمک بیش از ۴٬۰۰۰ کامیون نیروهایش را از نزدیک‌ترین مرکز ارتش سرخ که ۶۰۰ کیلومتر فاصله داشت به میدان نبرد آورد و توانست دو لشکر پیاده، دو لشکر و دو تیپ زرهی، دو لشکر پیاده‌نظام موتوریزه و ۵۵۰ هواگرد را همراه با واحدهای ارتش مغولستان برای تهاجم در ۲۰ اوت آماده کند. در مقابل این توان عظیم نیروهای ژاپنی تنها ۳ لشکر پیاده‌نظام که عمدتاً آسیب دیده و ضعیف بودند را در اختیار داشتند.

در ساعت ۵:۴۵ دقیقه روز ۲۰ اوت نیروهای شوروی سکوت میدان نبرد را شکستند و در اولین تهاجم هوایی تاریخ شوروی ۵۵۷ جنگنده و بمب افکن به همراه آتش توپخانه نیروهای ژاپنی را بمباران کردند. نیروهای شوروی به سرعت از رود گذشتند و در حالی که پیاده‌نظام مشغول درگیری با نیروهای ژاپنی بود تانک‌های روسی میدان نبرد را دور زده و با یک حرکت گازانبری در ۲۵ اوت به روستای نومونهان رسیدند. به این صورت ژاپنی‌ها به محاصره افتادند و حملاتشان در ۲۶ و ۲۷ اوت برای شکستن حلقه محاصره بی‌نتیجه ماند، ژاپنی‌ها که هنوز هم از تسلیم خودداری می‌کردند زیر آتش شدید توپخانه و نیروی هوایی شوروی در ۳۱ اوت به صورت کامل نابود شدند.

فرماندهان ارتش ژاپن که نمی‌توانستند این شکست را بپذیرند دست در کار تهیه یک ضد حمله بودند که فرمان آتش‌بس صادر شد. یک ماه بعد در ۱۵ سپتامبر قرارداد صلح به صورت رسمی امضا گشت و استالین که از تهدید در شرق رهایی یافته بود در ۱۷ سپتامبر به لهستان حمله کرد.