میل-۲۸

میل ام‌آی-۲۸ (به روسی: Ми-28) (نام‌گذاری ناتو Havoc) یک بالگرد تهاجمی روسی جهت مقابله با اهداف زمینی زره‌پوش و اهداف هوایی کم‌سرعت در روزوشب و تمام وضعیت‌های آب‌وهوایی است. این بالگرد ۵ پره مجهز به دو موتور توربو شفت با قدرت۲۲۰۰ اسب بخار می‌باشد.[1]

میل ام آی-۲۸
میل ام آی-۲۸
نوع بالگرد تهاجمی
سازنده روسیه
طراح میل
اولین پرواز ۱۰ نوامبر ۱۹۸۲
بکارگیری نیروهای مسلح روسیه
وضعیت فعال
کاربران اولیه نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی
ونزوئلا
تعداد ساخت ۸۱ فروند تهاجمی و ۶۰ فروند آموزشی برای روسیه و ۱۵ فروند برای عراق
قیمت ۲۵۰ میلیون روبل

کار بر روی طراحی میل ام آی-۲۸ در سال ۱۹۸۰ آغاز شد و اولین پیش نمونه آن در نوامبر ۱۹۸۱ به پرواز درآمد. در سال ۲۰۰۶ اولین فروند از آن به نیروی هوایی روسیه تحویل داده نشد. پیش‌بینی می‌شود این بالگرد تا سال ۲۰۱۶ جایگزین میل می ۲۴ شود.[2]

تاریخچه

در میانه دهه ۷۰ میلادی فرماندهان نیروی هوایی و وزارت دفاع اتحاد شوروی به این نتیجه‌گیری رسیدند که بالگرد تهاجمی/ترابری میل ام آی-۲۴ دیگر پاسخگوی نیازهای آینده ارتش شوروی نیست و تلاش برای ساخت این بالگرد چند منظوره منجر به از دست رفتن بخشی از مقدورات عملیاتی، افزایش وزن و اندازه آن شده‌است. این بالگرد دچار محدودیت‌های بسیاری به ویژه در محیط‌های گرم و بلند بود.[3]

در پی برگزیده شدن طرح بالگرد ۲ نفره بسیار چابک و باگنجایش جابجایی مهمات بسیار آپاچی ای اچ-۶۴ در ارتش ایالات متحده آمریکا، شورای وزیران اتحاد شوروی در ۱۶ دسامبر ۱۹۷۶ (۲۵ آذر ۱۳۵۵) دستورکاری را برای گسترش بالگرد تهاجمی تازه‌ای در همان راستا و با هدف طراحی و توسعه نسل نوینی از بالگردهای رزمی با هدف انهدام خودروها و دستگاه‌های دشمن و به ویژه تانک در رزمگاه و نزدیکی خط مقدم، برای خدمت در هوانیروز شوروی در دهه ۸۰ میلادی صادر کرد. مسئولیت طراحی این بالگرد جدید به دو گروه اصلی طراحی این کشور یعنی دفتر طراحی کاموف و میل واگذار شد. [3]

این رقابت منجر به طرح نامتعارف بالگرد یک‌نفره کاموف ک آ-۵۰ و میل ام آی-۲۸ شد.برنامه میل-۲۸ با مدیریت «مارات تیسچنکو» به سرعت پیشرفت کرد و نخستین فروند از این هلیکوپتر در ژانویه سال ۱۹۸۸ پرواز کرد، این هلیکوپتر از یک موتور پرقدرت همچنینن پروانه دم ایکس شکل بهره می‌برد. برای اولین بار این هلیکوپتر در نمایشگاه هوایی پاریس سال ۱۹۸۹ عرضه شد. دومین میل ۲۸ در سال ۱۹۹۱ کامل شد اما در سال ۹۳ این برنامه کنسل شد. علت آن عدم توانایی رقابت میل ۲۸ با کاموف ۵۰ بود که مهمترین دلی آن این هلیکوپتر توانایی پرواز در تمام شرایط آب و هوایی رو نداشت.[4]

اولین پرواز
سنسورپرتابگر لیزر بر روی اهداف

با این حال در سال ۹۵ میل نمونه میل۲۸ N را عرضه کرد که حرف ن به معنای شب است که اولین پرواز آن ۱۴ نوامبر ۱۹۹۶ انجام شد. مهمترین ویژگی در آن زمان راداری بود که در یک کاورگرد در بالای پروانه اصلی نصب شده بود (همانند آ اچ -۶۴ لانگ بو آپاچی). میل ۲۸ ن دارای یک دستگاه دید مدل تور و دستگاه نشانه روی در زیر دماغه خود است به علاوه تلویزیونی که به یک دوربین نصب است و سیستم فلیراما با توجه به مشکلات مالی طرح قطع شد. پیش نمونه دوم با پروانه اصلی بهبود یافته در سال ۲۰۰۴ عرضه شد. تغییرات انجام شده در ارتش بعد از جنگ سرد باعث شد که به هلیلوپترهای ضد تانک توجه بیشتری بشه به همین دلیل مزایای خوب میل ۲۸ ن مانند قابلیت انجام مأموریت در تمام شرایط آب و هوایی، قیمت پایین‌تر و تشابه اون با میل ۲۴ داشت مهم می‌شد. در سال ۲۰۰۳ فرمانده نیروی هوایی روسیه اعلام کرد که در آینده هر دو کا-۵۰ و میل ۲۸ ن هلیکوپترهای استاندارد ارتش خواهند بود. اولین نمونه‌های میل ۲۸ ن در تاریخ ۵ ژوین۲۰۰۶ به ارتش تحویل داده شد.[5][6]

ویژگی‌های طرح

کابین خدمه
میل-۲۸ ان

میل-۲۸ در پاسخ به نیازهای شوروی به نسل جدیدی از بالگردهای پیشرفته با کارایی عملیاتی و قابلیت بقای رزمگاهی زیاد طرحی و ساخته شد. این بالگرد مانند بسیاری از بالگردهای جهان از طرحی متعارف شامل استقاده از یک پروانه اصلی و ملخ تثبیت دُمی بهره می‌گیرد. این بالگرد دارای دو خدمه (خلبان و متصدی جنگ‌افزار) می‌باشد که به صورت پشت سر هم در کابین پله‌ای (افسر جنگ‌افزار در صندلی جلو و خلبان در کابین پشت و بالاتر از او) مستقر می‌شوند. بر خلاف میل-۲۴ کنترل‌های پروازی تنها در اختیار خلبان میل-۲۸ است.

برای افزایش توانایی بقای رزمی این بالگرد نسبت به نسل پیش از خود و تأمین امنیت خدمه پروازی، آن‌ها در کابین‌های زرهپوش تیتانیومی تقویت شده با صفحات سرامیکی به صورت جدا از یکدیگر مستقر می‌شوند. این پیکره بندی توانایی تحمل صدمات ناشی از اصابت گلوله‌های ۱۲/۷ میلی‌متری را دارا می‌باشد. پنجره جلو کابین خدمه به شیشه‌های ضدگلوله با ضخامت ۴۲ میلی‌متر مجهز است که می‌توانند در برابر برخورد گلوله‌های ۱۲/۷ میلی‌متری دوام بیاورند در حالی که شیشه‌های پهلویی با ضخامت ۲۲ میلی‌متر توان تحمل برخورد گلوله‌های ۷/۶۲ میلی‌متری را دارند. کابین این باگرد مجهز به صندلی‌های جاذب ضربه «پامیر-کِی» (Pamir-K) به همراه ارابه فرود نیرومند و دریچه‌های کابین، بالچه‌ها و پروانه اصلی قابل پرتاب است. این ترکیب می‌تواند زنده مانده خدمه را در سقوط با سرعت عمودی ۱۲ متر بر ثانیه تضمین کرده و ضربه فرود را از میزان مرگ‌آور ۶۰–۵۸ «جی» به ۱۲ جی کاهش می‌دهد.[3]

موتور و پروانه
میل-۲۸ ان روسیه

این بالگرد مجهز به یک پروانه اصلی ۵ پره و ملخ دُمی است. جنس پره‌های اصلی از مواد کامپوزیت با سر تیتانیومی است گفته شده که می‌تواند برخورد گلوله‌های ۳۰ میلی‌متری را تحمل کند. ملخ دمی ۴ پره با زاویه ۳۵ و ۱۴۵ و به شکل حرف لاتین X است که باعث کاهش صدا می‌شود. نیروی میل -۲۸ را دو دستگاه موتور توربوشفت «کلیموف تی وی ۳–۱۱۷ وی ام اِی» هر یک با توان ۲۱۹۴ اسب بخار (۱۶۳۶ کیلو وات) تأمین می‌کنند. این موتورها با فاصله زیاد در دو سوی کابین خدمه و بالای بالچه‌های آن نصب شده‌اند. ورودی‌های هوای موتور به پوشش محافظ در برابر اجسام خارجی و گردوغبار مجهزند. از سال ۲۰۱۰ نمونه‌های تولیدی این بالگرد به موتورهای پیشرفته تر «کلیموف وی کِی -۲۵۰۰–۰۲» هر یک با توان ۲۴۰۰ اسب بخار (۱۷۸۹ کیلو وات) مجهز شده‌اند. برای کاهش پخش شدن پرتوهای فروسرخ گرمایی از اگزوزهای سه‌گانه رو به پایین که در یک پوشش محافظ گرمایی قرار دارند استفاده شده‌است. سوخت داخلی آن در مخازن ضد نشت به ظرفیت ۱۵۰۰ لیتر حمل می‌شود. در عین حال این بالگرد توانیایی حمل مخزن سوخت خارجی هر یک به گنجایش ۵۵۷ لیتر (در کل ۲۲۲۸ لیتر) در زیر بالچه‌های خود است.[3]

جنگ‌افزار
۸عدد موشک ضد تانک اشتورم نصب شده زیر بالها

جنگ‌افزار ثابت سازمانی میل -۲۸، یک قبضه توپ ۳۰ میلی‌متری «شیپونوف ۲ اِی ۴۲» (Shipunov 2A42) با ۳۰۰ تیر فشنگ می‌باشد. این توپ که در زیر دماغه نصب شده در اصل یک جنگ‌افزار پیاده‌نظام است که بر روی نفربرهای زرهی «بی ام پی-۲» نصب شده‌است. این جنگ‌افزار دارای دو نواخت تیر می‌باشد، نواخت تیر ۲۰۰ تیر در هر دقیقه و ۵۵۰ تیر در دقیقه است که برد آن بر اهداف زمینی ۱۵۰۰ متر و علیه اهداف هوایی ۲۵۰۰ متر است که گلوله‌ها شامل گلوله‌هایی باانفجار زیاد برای استفاده علیه نفرات و گلوله‌های ضد زره می‌باشد. فشنگ‌ها در دو غلاف جعبه‌ای شکل (هر کدام ۱۵۰ تیر) که در دو سوی توپ نصب شده‌اند قرار دارند و با حرکات افقی و عمودی توپ حرکت می‌کنند. توپ به همراه جعبه فشنگ‌ها قادر به چرخش ۱۱۰ درجه‌ای به هرطرف، ۱۳ درجه به بالا و و ۴۰ درجه به پایین است.[3] میل -۲۸ دارای دو بالچه کوتاه هر یک با ۲ آویزگاه حمل سلاح است که در دو سوی بدنه در زیر محفظه موتورها نصب شده‌اند. هر یک از این آویزگاه‌ها توانایی حمل تا ۴۸۰ کیلوگرم بار را دارد که معمولاً شامل ۲ مجموعه موشک‌های ضد تانک لوله پرتاب هدایت شوند رادیویی «۹ ام ۱۱۴ اِشتورم» (9M 114 shtrtum) (کد ناتو: اِی تی-۶ اسپایرال) یا «۹ ام اَتکا» (9M 120 Atka) (کد ناتو: «ای تی-۹ اسپایرال-۲) است. موشک «اَتکا -وی» جنگ‌افزار اصلی ضد زره میل-۲۸ و به ویژه مدل «اِن» (N) می‌باشد. بیشینه برد این موشک با سامانه هدایت رادیویی فرمان در خط دید ۵٬۸ کیلومتر و مجهز به سرجنگی متوالی است. توان نفوذ آن ۵۸۰ میلی‌متر در زره فولادی پس از غلبه بر زره واکنشی انفجاری است. .[3] جنگ‌افزار هدایت ناپذیر میل-۲۸ شامل انواع گوناگونی از موشک‌های ۷۰، ۸۰، ۱۲۲ میلی‌متری و غلاف توپ «یو پی کِی-۲۳–۲۸» شامل یک توپ دو لول ۲۳ میلی‌متری به همراه ۲۵۰ تیر فشنگ می‌باشد که همگی در آویزگاه‌های زیر بال حمل می‌شوند. دیگر جنگ‌افزارهای قابل حمل این بالگرد عبارتند از: غلاف مین پخش کن «کِی ام جی یو-۲» و موشک‌های هوا به هوای «۹ کی-۳۱۰» و «۹ ام-۳۹ ایگلا». معمولاً تا ۸ موشک هوا به هوا را می‌توان در ۴ پرتابگر دوتایی برای کاربرد بر ضد بالگردها و هواپیماهای بدون سرنشین حمل کرد. در نوک هر بالچه، یک غلاف حاوی پرتابگرهای شراره (چف) با امکان حمل گیرنده‌های اخطار امواج راداری و لیزری می‌توان نصب شود.[3]

سامانه‌های الکترونیکی
نمایشگاه ماکس ۲۰۰۳

این بالگرد به مجموعه‌ای از سامانه‌های الکترواُپتیکی برای دیده‌بانی و هدفگیری مجهز شده‌است و این تجهیزات عبارتند از: یک فاصله‌یاب لیزری، جوینده هدف نشان‌گذاری شده بالیزر، دوربین تلویزیونی با سطح نوری پایین، برای انجام عملیات شبانه یا شرایط کمترین نور طبیعی روزانه، دستگاه نمایشگر Head Up و دستگاه نشانه روی مستقر بر روی کلاهخود خدمه پروازی.[3] این بالگرد به سامانه یکپارچه تمام دیجیتال «بی آر یی او-۲۸ان» (BREO-28N) با توانایی عملیات روزانه و شبانه و همه شرایط جوی و در کل شش نمایشگر چند منظوره کریستال مایع (سه عدد در کابین هر یک از خدمه) مجهز است. سیستم الکترواپتیکی سنگین و حجیم «او پی اس -۲۸ ان تُر» (OPS-28N Tor) اساساً یک حسگر هدفگیری برای شرایط مساعد جوی است که در هر دو مدل میل نصب شده (میل-۲۸ و میل ۲۸ ان). این سیستم حسگر موازنه شده همانند و در ارتباط با توپ توانایی حرکت ۱۱۰ درجه به هر یک از دو طرف، ۱۳ درجه به سمت بالا و ۴۰ درجه به سمت پایین است. مجموعه تور شامل سه حسگر می‌باشد که عبارتند از یک دستگاه فروسرخ جلونگر (FLIR)، یک دوربین تلویزیونی و یک فاصله‌یاب لیزری که در پشت یک پنجره مسطح در زیر دماغه نصب شده‌اند. علاوه بر این سامانه، سامانه دیگری با نام «اومز - توز-۵۲۰» (Uomz-Toes-520) مجهز است که امکان انجام عملیات شبانه در ارتفاع پایین را فراهم می‌سازد. این سامانه کروی شکل دقیقاً زیر مخروط دماغه قرار دارد و برای ناوبری استفاده می‌شود. این بالگرد مانند بالگرد آپاچی به یک رادار بر روی محور پروانه اصلی مجهز است. این رادار که «ان او-۲۵» (ON-25) نامیده می‌شود، برای نخستین بار در ۱۶ فوریه ۲۰۰۷ (۲۸ بهمن ۱۳۸۶) بر روی میل -۲۸ ان آزمایش شد، با این حال هنوز در مرحله آزمایشی قرار دارد.[3]

تاریخچه عملیاتی

نخستین میل-۲۸ ان در ژانویه ۲۰۰۶ در مراسمی به وزارت دفاع/هوانیروز نیروی هوایی روسیه تحویل شد. این بالگرد به منظور آموزش مربیان خلبانی و خلبانان رزمی به مرکز آموزش رزمی ۳۲۴ هوانیروز روسیه واقع در تورژوک (Torzkok) تحویل شد.[3] نخستین اسکادران رزمی این باگرد در پایگاه هوایی ۳۸۷ هوانیروز واقع در «بودیونوفسک» (Budyonnovsk)- یکی از دو یگان نخبه رزمی و پشتیبانی رزمی روسیه- در منطقه نظامی جنوب روسیه و در فاصله نه چندان دور از جمهوری پر آشوب جدایی طلب چچن مستقر شد. پس از آن، هنگ مستقل ۴۸۷ نخستین شکارچی شب خود را در آوریل ۲۰۰۹ (فروردین ۸۸) تحویل گرفت. تا سال ۲۰۱۰ این تعداد به ۱۶ فروند رسید. این اسکادران توانایی اولیه رزمی (روزانه) شکارجی شب را در تابستان ۲۰۱0 (1388) کسب کرد و در سال ۲۰۱1 (1389) خلبانان آن اجرای پروازهای شبانه و نیز پرواز در کوهستان را آغاز نمودند. برنامه خرید وزارت دفاع روسیه شامل خرید ۵۰ فروند میل-۲۸ ان بودکه تا پایان سال ۲۰۱۲ (اواخر پاییز ۱۳۹۱) تحویل شدند و ۷۰ فروند دیگر نیز تا سال ۲۰۱8 (1397) تحویل خواهند شد. ارزش هر فروند از این بالگردها بیست و چهار میلیون دلار اعلام شده‌است. تاکنون دو فروند از این بالگردها بر اثر سقوط نابود شده‌اند. یک فروند در ۱۹ ژوئن ۲۰۰۹ (۲۹ خرداد ۱۳۸۷) در پی از کارافتادن موتور به دنبال شلیک هم‌زمان موشک‌های ۸۰ میلی‌متری در هنگام پرواز درجا در یک مرکز آزمایشی در نزدیکی مسکو و دیگری در ۱۵ فوریه ۲۰۱۱ (۲۶ بهمن ۱۳۸۹) به دلیل خرابی جعبه دنده موتور در نزدیکی پایگاه هوایی یگان ۳۸۷ هوانیروز که منجر به کشته شدن سرهنگ خلبان آندری گلیانتسوف یکی از باتجربه‌ترین خلبانان رزمی شکارچی شب شد.[3]

صادرات

کشور کنیا چهار فروند از این بالگردها را خریداری کرده و به خدمت گرفته‌است و ۱۶ فروند دیگر نیز سفارش داده‌است. عراق نیز دارای ۱۲ سفارش قطعی و ۴۰ حق گزینش برای این بالگرد است. الجزایر و ونزوئلا هم هر یک به ترتیب ۴۲ و ۱۰ فروند از این بالگرد را سفارش داده‌اند.[7]

کاربران
 روسیه
۸۱ فروند تهاجمی و ۶۰ فروند آموزشی
 عراق
۱۵ فروند تهاجمی
  • نیروی هوایی جمهوری عراق
 کنیا

تعداد نامعلوم بر حسب تخمین حدود ۱۰ فروند

     ایران

    کاربران احتمالی

    گونه‌ها

    میل۲۸

    نمونه آزمایشی تولید شده در سال۱۹۸۲

    میل۲۸-آ

    نمونه اصلی ضد تانک، تکمیل شده به سال ۱۹۹۸، اولین پرواز ۲۰۰۳

    میل-۲۸ دی

    نمونه عملیاتی ساده مشابه ورژن ن که فقط در طول روز و بدون رادار بالای پروانه اصلی و فلیر می‌باشد.

    میل-۲۸ ان

    نمونه اولیه آن با قابلیت اجرای عملیات شبانه (میل -۲۸ ان) در سالهای ۱۹۹۴–۹۵ ساخته شد و علی‌رغم اینکه این طرح کنسل شد برنامه پیشرفت این بالگرد نیز ادامه یافت و نخستین نمونه اولیه قادر به اجرای عملیات شبانه در سالهای ۱۹۹۴–۹۵ ساخته شد و نخستین پرواز خود را در نوامبر ۱۹۹۶ (آبان ۱۳۷۵) -در حالی که سامانه کاملاً یکپارچه الکترونیک پروازی آن تکمیل نشده بود- انجام داد. تلاش برای توسعه نمونه واقعاً پیشرفته میل-۲۸ ان در سال ۲۰۰3 (1382) گزارش شد. زمانی که وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که قصد دارد تا سال ۲۰۱0 (1389) پنجاه فروند از نسل نو این بالگردها را خریداری کند. تا ژوئن ۲۰۰۹ (خرداد ۱۳۸۸) دوازده فروند از این مدل به هوانیروز روسیه تحویل شد و «شکارجی شب» نام گرفت.[3]

    میل-۲۸ ان یی

    گونه صادراتی مدل میل-۲۸ ان می‌باشد که به کره شمالی پیشنهاد شد.[3]

    میل-۲۸ یو بی

    نمونه تمرینی - تهاجمی میل-۲۸ ن که دارای فرمان کنترل هیدرولیک هلیکوپتر هم برای خلبان هم برای متصدی جنگ‌افزار است

    میل-۲۸ یو ام

    این گونه برای نخستین بار در نمایشگاه هوایی ماکس ۲۰۱۳ به نمایش درآمد. نخستین پرواز آن در تاریخ نهم اوت سال ۲۰۱۳ مسئولان شرکت روس ورتول را بر آن داشت تا در نمایشگاه هوایی ماکس نیز حضور یابند. این مدل نسبت به مدل میل-۲۸ ان «شکارچی شب» بسیار بهبود یافته و فضای کابین این نمونه از فضای کابین میل-۲۸ اس بیشتر شد و به سامانه‌های روزآمدسازی شده نوینی تجهیز شده‌است. تاکنون اطلاعات دقیقی از بروز رسانی‌های صورت گرفته بر روی این بالگرد فاش نشده‌است.[7]

    ویژگی‌های گونه اِی

    ابعاد
    • قطر گردش پروانه اصلی: ۱۷/۲ متر؛
    • حداکثر طول (پروانه‌ها در حال چرخش): ۲۱/۳۳ متر؛
    • درازای بدنه: ۱۷/۰۱ متر؛
    • پهنای بدنه (شامل محفظه موتورها): ۳/۱۲ متر؛
    • پهنای بدنه (شامل پهنای بالچه‌ها): ۵/۸۹ متر؛
    • بلندا از سطح زمین: ۳/۳۹۵ متر.

    وزن
    • خالی: ۸۶۰۰ کیلوگرم؛
    • وزن عادی برخاستن: ۱۰۷۰۰ کیلوگرم؛
    • بیشینه وزن برخاستن: ۱۱۵۰۰ کیلوگرم.

    توانایی‌های پروازی
    • بیشینه سرعت: ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت (۳۲۰ کیلومتر بر ساعت به دلیل نوک پره‌های رو به عقب)؛
    • سقف پروازی خدمتی: ۴۶۰۰ متر؛
    • برد با بیشینه سوخت: ۶۷۰ کیلومتر، شامل سوخت ذخیره ۳۰ دقیقه پرواز؛
    • برد با بیشینه وزن بار: ۴۷۰ کیلومتر؛
    • برد عبوری: ۱۳۲۰ کیلومتر با ۴ مخزن سوخت خارجی.

    جنگ‌افزار
    • توپ: یک قبضه ۳۰ میلی‌متری؛
    • تعداد فشنگ: ۳۰۰ تیر؛
    • موشک: موشک‌های ۷۰، ۸۰، ۳۰ میلی‌متری؛
    • موشک ضد تانک: ۱در کل ۶ موشک «۹ ام ۱۱۴ اشتورم»؛ «۹ ام-۱۲۰اَتکا» با سیستم هدایت رادیویی فرمان در خط دید؛
    • بیشینه برد موشک ضد تانک: ۶ تا ۸ کیلومتر؛
    • موشک هوا به هوا: «۹ کا ۳۱۰» (کد ناتو: سام-۱۶)؛ «۹ ام ایگلا» (کد ناتو: سام ۱۸)؛
    • سامانه کنترل آتش: سایت مستقر بر کلاهخود خدمه، سامانه کسب و نشانگذاری هدف، سامانه دید شبانه خلبان، رادار موج میلی‌متری «ان او-۲۵».

    جستارهای وابسته

    ارتش روسیه

    منابع
    1. «یک هلیکوپتر ارتش روسیه در سوریه سقوط کرد». BBC News فارسی. ۲۰۱۶-۰۴-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۹.
    2. «تحویل سری جدید بالگردهای میل 28 به ارتش عراق+عکس». مشرق نیوز. ۲۰۱۶-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۹.
    3. مقاله هلیکوپتر میل 28؛ نوشته مسعود حبیبی قهرمان نژاد؛ دوماه نامه هواپیما؛ شماره 16، شهریور و مهر 1392.
    4. Черную Акулу" оставят за бортом 28 October 2004. Lenta.ru
    5. "First Mi-28N helicopter passes factory tests". RIA Novosti, 30 May 2006.
    6. Russian Air Force receives first Mi-28 Night Hunter helicopter". RIA Novosti, 5 June 2006.
    7. مقاله نمایشگاه هوایی ماکس 2013؛ نوشته مهندس علی شماری؛ ماهنامه صنایع هوایی؛ شماره 265، شهریور 1392.
    در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میل-۲۸ موجود است.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.