میرزا زین‌العابدین تهرانی

اسماعیل رائین وی را اولین روحانی و امام جمعه ای می‌داند که به عضویت فراموشخانه درآمد. وی گزارش بلونه سفیر فرانسه به دولت خود را آورده:

فراماسونری به وسیله میرزا ملکم خان وارد این منطقه گردید و ظرف مدت کمی تمام ناراضیان به ویژه ملاها و سیدها در آن گرد آمدند. … افکار عمومی ضد ملکم خان است که می‌خواست شاه را نجات دهد و او حالا برای پیوستن به مردم، خویش را از شاه کنار کشیده‌است. ابتدا امام جمعه که رئیس مذهبی است در این راه پیشقدم شده‌است. با در نظر گرفتن خصایص آسیا، پیوستن امام جمعه به فراموشخانه سلاح خطرناکی خواهد بود که اگر به دست شخص کاردان و زیرکی بیفتد ...

رائین معتقد است ملکم از وجود زین العابدین امام جمعه که تمایل به انگلیسی‌ها داشت استفاده‌های سیاسی فراوانی برد.

بگفته یحیی دولت آبادی میرزا زین العابدین برای رفتن به حج از مسیر اروپا میرود و چشم و گوش باز است[3]

دوستعلی معیری نقل قولی را آورده:

.. امام جمعه در زمستان ۱۳۲۱ ق از سفر مکه بازآمد… استقبالی شایان به عمل آمد من نیز به قصد دیدار از میان جمعیت می‌گذشتم … هنگامی به حضرت عبدالعظیم رسیدم که امام جمعه قبلاً رسیده بود… از حرم بیرون آمد و به دیدارم آغوش گشود. در حین معانقه گفت: غم مخور چیزی نخواهد گذشت که عین الدوله را بر سر جایش خواهم نشاند و اتابک را باز خواهم آورد!

اعتماد السلطنه در بخشی از کتاب خوابنامه خود می‌گوید:

...امام جمعه که معلوماتش فقط این است که پسر مرحوم میرزا ابوالقاسم امام جمعه می‌باشد و اگر کسی از او بپرسد تو چکاره‌ای این قدر ناطقه و تقریر ندارد که بیان شغل و منصب خود نماید به حضور رفت و مطلب را به وجهی معروض داشت.

میرزا زین العابدین املاک و مستغلات بسیاری در تهران و ساوه برای خود برپا کرد. بعداً بسیاری از آن‌ها را وقف کرد.

دوستعلی معیری میگوید :

از زمین‌های بی آب و گیاه واقع در سمت راست جاده سرخه حصار باغی به مساحت چند میلیون قد و قناتی پرآب احداث کرد و سر در و عمارتی زیبا در آنجا بنا نهاد. از گرد عمارت هشت خیابان عریض منشعب و دامنه آن‌ها تا دیوار باغ کشیده می‌شد. هر خیابان دو سه هزار ذرع طول داشت و در دو طرف هر یک نوعی از درختان بی بر و به اصطلاح جنگلی کاشته شده بود. در فاصله خیابان‌ها چمنستانها، گلزارها، حوض‌ها و جویبارها و درختان بارور بسیار، نظر را لذت می‌بخشید و هوای معطر و مطبوع باغ دل را به فرح و انساط می‌آورد. [4]

میرزا علی نقی حکیم الممالک حکیم محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار منطقه حکیمیه امروزی که چاهک نام داشت را خریداری و به نام خود حکیمیه نامید. بعدها آن را به زین العابدین فروخت و امامیه هم نامیده می‌شد [5].

فهرست موقوفات :

1. روستای حسین‌آباد گاوگرد
2. روستای چیچک آباد
3. روستای امام آباد
4. روستای قلندریه
5. روستای سینک
6. روستای حسین‌آباد
7. روستای فتح‌آباد
8. روستای انجیلاوندین
9. روستای طراز ناهید

خانه وی در محله بهارستان تقاطع خیابان ظهیرالدوله وهدایت در تملک سازمان تأمین اجتماعی و در فهرست آثار ملی است اخیرا مورد بازسازی قرار گرفته است. .

میرزا آقاخان کرمانی حکایتی در کتاب رضوان میگوید :

امام جمعه تهران بیمار شد طولوزان دکتر شراب کهنه تجویز کرد. امام جمعه گفت: اگر بخورم به جهنم خواهم رفت. دکتر گفت: اگر نخورید زودتر خواهید رفت [6].

در ۱۱ ذی قعده ۱۳۲۱ درگذشته جسدش در مقبره پدرش، سر قبر آقا به خاک سپرده شد.

فرزند ارشد وی، سید ابوالقاسم امام جمعه داماد مظفرالدین شاه و برادر ناتنی سید جواد ظهیر الاسلام بود. این همان سید ابوالقاسم است که در جریان بلوای قند و سخنرانی سید جمال الدین واعظ به طرفداری از شاه با مشروطه طلبان اولیه درگیر میشود.[7]