مفضل ضبی

مفضل در سال ۱۴۵ ق در قیامی که توسط ابراهیم بن عبد اللّه بن حسن، یکی از علویان، بر ضد خلیفه منصور عباسی صورت گرفت شرکت داشت. بعد از وفات ابراهیم و شکست قیام، توسط منصور به زندان افتاد اما خلیفه از جرم او درگذشت و از او پیمان گرفت که به تربیت فرزند خلیفه، یعنی مهدی عباسی بپردازد. مهدی عباسی که به خلافت رسید، مفضل گزیده‌ای از قصائد عربی قدیمی را برای وی فراهم آورد که بعداً به اسم «مفضلیات» مشهور شد. مفضل اهتمامی ویژه به ایام العرب و علم انساب و به خصوص شعر عربی داشت.

از جمله شاگردان وی می‌توان از کسانی چون ربیبه ابن اعرابی، ابو عمر شیبانی- که از علماء کوفه بودند- و نیز از ابو زید انصاری و خلف احمر، نام برد.

تاریخ دقیق ولادت و وفات او معلوم نیست ولی احتمالاً وفات او در حدود سال ۱۷۰ هجری قمری بوده‌است.

برخی از آثاری که از وی به جای مانده‌است عبارتند از: المفضلیات، کتاب الامثال، کتاب العروض، کتاب معانی الشعر، کتاب الالفاظ.

• الفهرست ابن ندیم، ص ۱۱۶، ترجمه: م. رضا تجدد