محمدباقر هوشیار

پدرش میرزا محمد هوشیار شعر و وعظ می‌گفت و در بوانات پیشه بازرگانی داشت. محمدباقر در ۱۳ سالگی پدر خود را از دست داد و مادرش سرپرستی او و دیگر اعضای خانواده را به عهده گرفت. محمدباقر هوشیار از همان دوران کودکی با مادر بزرگ و پدربزرگ خود که زنی فرهیخته و شایسته بوند همدم و همنشین شد و در دامان آنان رشد کرد. محمد باقر پس از اتمام تحصیلات ابتدایی به مدت دو سال در مدرسهٔ شعاعیه شیراز به دبیرستان رفت. وی در سن ۱۷ سالگی از طریق کشور هندوستان (بمبئی و کلکته) برای تحصیلات عالی، به اروپا (آلمان) رفت و مدتی در مدرسهٔ عالی کشاورزی " فردریش اوبره آل شولد فاکلمان" برلن به تحصیل نظری کشاورزی و عملیات زراعی پرداخت. محمدباقر پس از اتمام تحصیلات در سال ۱۳۰۸ به ایران بازگشت و در امتحانات دانشجویان اعزامی تهران قبول شد و سه ماه بعد دوباره به همراه محصلین اعزامی به اروپا، به برلن رفت و ابتدا در دانشکدهٔ ادبیات برلن و سپس در دانشگاه تویین گن و دانشگاه مونیخ در رشتهٔ علوم تربیتی به تحصیل پرداخت او پس از کسب گواهینامه در زمینه روانشناسی نظری، آموزش و پرورش و روانشناسی علمی، از دانشگاه مونیخ موفق به اخذ دکترای علوم تربیتی شد. ایشان از افراد زیادی مانند شیلر، فندر، هینست، گوته و بیشتر از همه از گئورگ کرشن اشتاینر (Georg Kershensteiner) تأثیر علمی پذیرفته‌است. او پس از اتمام تحصیلات به تهران آمد و در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات و علوم انسانی و هنرستان موسیقی و آموزشگاه پست و تلگراف و دبیرستان نظام به تدریس و تعلیم مشغول شد. وی در سال ۱۳۳۶ بر اثر عارضهٔ قلبی درگذشت. از آثارش "اصول آموزش و پرورش " و " روانشناسی علمی سنجش هوش" می‌توان نام برد. او آموزش و پرورش را علم می‌دانست و برای آن اصول نوشت. هوشیار در بنیان‌گذاری رشته علوم تربیتی نقش بسیار مهمی ایفا نمود.[2]

• اصول آموزش و پرورش ۱۳۳۵، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران (۱۳۳۵)
• روانشناسی عملی و تجارب روانشناسی در آزمایشگاه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران (۱۳۱۷)
• تعریف حقیقی تربیت. مجله تعلیم و تربیت. تهران: نشریه وزارت آموزش و پرورش، شماره ۳، صص ۱۳۵–۱۵7 (1316)
• استاد و برنامه. روزنامه مهرگان. تهران: دانشسرای عالی، شماره ۲۱۴، صص ۶-9 (1329)
• سواد آموزش همگانی. مجله آموزش و پرورش. تهران: دانشسرای عالی، شماره ۲، صص ۷–۱9 (1327)
• کتاب: الفبا/ کشف روش اختصار در تدریس نوشتن و خواندن فارسی [۴]
• پنجاه و پنج قطعه قرانتی برای دانش‌آموزان پنج و شش ابتدایی/ سواد و آموزش همگانی.[۴]
• اراده معطوف به قدرت: آزمایشی در دیگرگونی همه ارزشها، فریدریش ویلهلم نیچه، محمدباقر هوشیار (مترجم)، ناشر: فرزان روز
• نمایشنامه اگمنت، یوهان ولف گانگ فون گوته، محمدباقر هوشیار (مترجم)، ناشر: علمی و فرهنگی
• نیست‌انگاری اروپایی، فریدریش ویلهلم نیچه، مارتین هیدگر، امیل کترینگ، دیوید فارل کرل، محمدباقر هوشیار (مترجم)، اصغر تفنگسازی (مترجم)، ناشر: پرسش

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به محمدباقر هوشیار در ویکی‌گفتاورد موجود است.

۳. مقاله بررسی تحلیلی آراء و اندیشه‌های فلسفس - تربیتی دکتر محمد باقر هوشیار و مقایسه آن با برخی اندیشه‌های معاصر نوشته دکتر محمد حسن میرزا محمدی، دکتر مهدی سبحانی نژادو خدیجه سیادت نژاد منتشر شده در نشریه دانشور (رفتار) دانشگاه شاهد سال شانزدهم شماره ۳۶

۴. بانک اطلاعات کتابک