لیلا صراحت

لیلا صراحت روشنی فرزند سرشار شمالی، در ۲۳ جوزای سال ۱۳۳۷ خورشیدی در شهر چاریکار ولایت (استان) پروان در خانواده‌ای فرهیخته و روشنفکر زاده شد. پدرش از نویسندگان بنام افغانستان و آموزگاری خردمند در شکل‌گیری و شکوفایی شخصیت هنری فرزندش بود.

لیلا در سال ۱۳۴۴ خورشیدی وارد مکتب (دبستان) شد و دبیرستان را در سال ۱۳۵۵ در مدرسهٔ (لیسهٔ) ملالی به پایان برد. در سال ۱۳۵۶ خورشیدی وارد دانشکدهٔ زبان و ادبیات گردید و در ۱۳۵۹ ش در رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه کابل دانشنامهٔ لیسانس گرفت. سپس از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۵ خورشیدی در لیسهٔ (دبیرستان) مریم آموزگاری پیشه کرد.

لیلا صراحت، از سال ۱۳۶۵ خورشیدی تا سقوط رژیم دکتر نجیب، ابتدا به عنوان سر دبیر و سپس به سمت معاون در مجلهٔ «میرمن» اشتغال ورزید. افزون بر این، او با تأسیس کانون نویسندگان جوان در چهارچوب انجمن نویسندگان افغانستان، به عنوان معاون کانون نویسندگان جوان برگزیده و پس از چندی به عضویت شورای مرکزی انجمن نویسندگان افغانستان نیز پذیرفته شد.

در زمان حکومت مجاهدین (در سال ۱۳۷۲ خورشیدی) به سمت معاون ریاست امور زنان به کار پرداخت و نشریهٔ «ارشاد نسوان» را دوباره احیا کرد. او به عنوان اولین مدیر مسوول دوره دوم نشراتی این نشریه نیز برگزیده شد که دوره اول نشراتی آن به سال‌های حاکمیت شاه امان‌الله برمی‌گردد.

در ضمن، کانون فرهنگی «رابعه بلخی» را پایه‌گذاری کرد که بعداً این کانون در دیار مهاجرت نیز به فعالیت‌های خود ادامه داد.

لیلا صراحت، چند ماه پس از تسلط گروه طالبان بر افغانستان (در اواخر سال ۱۳۷۵ خورشیدی)، بار سفر بر بست و از کابل راهی پیشاور پاکستان شد و اندکی بعد از آنجا به کشور هُلند پناهنده گشت.

او در هُلند مسئولیت نشریهٔ «حوا در تبعید» اورگان نشراتی انجمن زنان افغان «رابعه بلخی» را بر عهده گرفت تا جای پای محکم و استوارش الهام‌بخش فعالیت‌های زنان افغان برای دست‌یابی به جهانی که نام زن مساوی نام انسان است، باشد.

لیلا از سال ۱۳۵۰ خورشیدی به سرودن شعر آغاز کرد و شعرهایش از سال ۱۳۵۳ خورشیدی در نشریه‌های داخل و خارج از کشور به چاپ رسیده‌اند. او همواره از فرهیختگانی مانند رازق رویین، رفعت حسینی و به‌ویژه واصف باختری که پس از مرگ پدر در پرورش وی اهتمام بسیار ورزیدند، به نیکی یاد کرده و آنان را سپاس گفته‌است.

دانشنامه ادب فارسی دربارهٔ اشعار صراحت روشنی می‌نویسد:

«شعرهای صراحت روشنی از زبانی صمیمانه و اندیشه‌ای ژرف برخوردار است و تعبیرهای نو و شورانگیز در شعر او دیده می‌شود. درک روشن وی از لحظه‌های سیاه تاریخ سرزمینش و مردمی که سالها به انتظار بهار، عشقها و آرزوهایشان به دار تعصب و کینه‌ورزی آویخته شده و صدایشان برنکشیده می‌میرد، چنان است که گاه شعرهایش را از هرگونه تفسیر بی‌نیاز می‌سازد».

لیلا صراحت، دو سال پیش از مرگش، به بیماری سرطان مغز مبتلا شد و پس از جدال پرتنش مرگ و زندگی در جانش سرانجام در مقابل بیماری جانکاه مرگ را بوسه زد. هنگامی که او در شام چهارشنبه ۳۱ سرطان ۱۳۸۳ خورشیدی چشم از دنیا فروبست، ۴۶ سال داشت.

باری رزاق مأمون نوشت:

"سحرگاه هشتم اسد سال ۱۳۸۳ خورشیدی لیلا صراحت روشنی پس از هفت سال دوری و جدایی از کابل و یاران کابل نشین، با پیکری سرد و چشمان بسته و با انباری از ناگفته‌های نهفته در سینه، در حالی که معصومیت ابدی خود را در چهارچوب تابوت سیاه رنگ همچنان امانت نگهداشته بود، از هواپیمای آریانا فرود آورده شد. او در برگشت به هیچکسی نگاه نمی‌کرد و گویا دیگر از رنجهای گفتن و نگریستن به این دنیا و آدمها برای همیشه آزاد شده بود".

و به گفته‌استاد واصف باختری، لیلا صراحت روشنی که از غنایم نوادر روزگار بود با تأسف از دست رفت؛ و باری لیلا هم در سوگ مرگ خود سروده بود:

مجموعه‌های شعر:

• طلوع سبز
• در تداوم فریاد
• حدیث شب (مشترک با ثریا واحدی)
• از سنگ‌ها و آیینه‌ها
• روی تقویم تمام سال

• فهرست شاعران فارسی‌گوی معاصر افغانستان

• دانشنامهٔ آریانا: لیلا صراحت روشنی
• لیلا صراحت در گذشت (فارسی. رو)
• خاموشی لیلا صراحت روشنی (وب‌گاه نشریه فردا)
• گالری برخی تصاویر منتشر ناشده ی لیلا صراحت ... - Afghanasamai